Kapas

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Panagburas ti kapas idiay Oklahoma, Estados Unidos, idi tawtawen ti 1890

Ti kapas ket nalamuyot, nasariwagwag a napateg a sagut nga agtubo iti marakapas, wenno ti nasalakniban a kapsula, iti likmut dagiti bukel ti mula a kapas ti henero ti Gossypium. Ti sagut ket gangani puro a selulosa. Babaen dagiti masna a kasasaad, dagiti marakapas ket maisarigagay a mapaadu ti pannakaiwarwaras dagiti bukel.

Ti mula ket bassit a kayo a patneng kadagiti tropikal ken subtropikal a rehion iti lawlaw ti lubong, a mairaman ti Kaamerikaan, Aprika, ken India. Ti kaaduan a dibersidad ti naatap a sebbangan ti kapas ket mabirukan idiay Mehiko, ken sarunuen met babaen ti Australia ken Aprika.[1] Ti kapas ket nawaya idi a naimuyongan iti Daan ken Baro a Lublubong. Ti Ingles a nagan ket naala manipud iti Arabiko a (al) qutn قُطْن, a nairugi a naus-usar idi 1400 AD.[2] Ti kastila a balikas iti "algodón", ket naala met iti Arabiko.

Ti sagut ket kaduan a masansan a tibbien kadagiti linabag wenno panait ket inus-usar ti panagaramid iti nalamuyot, maangsan a tela. Ti panagusar ti kapas para iti lupot ket ammo a napetsado kadagiti prehistoriko a paset ti panawen; dagiti pirgis ti lupot a kapas ket napetsado manipud idi 5000 SK ket nakali dagitoy idiay Mehiko ken idiay Sibilisasion ti Ginget ti Indus (moderno nga aldaw a Pakistan ken dagiti paset ti India). Urayno daytoy ket nataltalonen manipud idi ugma, ti pannakaparnuay idi ti laddit ti kapas a nangipapaba ti ngina ti panagpataud a nakaiturongan ti adu a pannakausarna, ken isu ti kaaduan a naus-usar a masna a sagut ti lupot iti panagkawes ita nga aldaw.

Dagiti agdama a karkulo para iti panagpataud ket agarup a 25 riwriw tonelada iti tinawen, a mangiraman ti 2.5% kadagiti matalon a daga iti lubong . Ti Tsina ket isu ti kadakkelan nga agpatpataud iti kapas iti lubong, ngem kaaduan kadagitoy ket domestiko nga inus-usar. Ti Estados Unidos ket isun ti kadakkelan nga agiluluwas kadagiti adu a napalabas a tawtawen.[3]

Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

  1. ^ Ti Biolohia ti Gossypium hirsutum L. and Gossypium barbadense L. (kapas). ogtr.gov.au
  2. ^ Metcalf, Allan A. (1999). Ti Lubong kadagiti Adu a Balikas. Houghton Mifflin. p. 123. ISBN 0-395-95920-9.
  3. ^ "Dagiti masna a sagut: Kapas", Internasional a Tawen ti Masna a Sagsagut

Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]