Tengnga nga Amerika (rehion)

Tengnga nga Amerika
Tengnga nga Amerika
Kalawa	2,728,827 km2 (1,053,606 sq mi)
Populasion (2007)	188,187,764
Es-estado	21 Antigua ken Barbuda ; Bahamas ; Barbados ; Belis ; Costa Rica ; Kuba ; Dominica ; Republika a Dominikano ; El Salvador ; Grenada ; Guatemala ; Haiti ; Honduras ; Hamaika ; Mehiko ; Nicaragua ; Panama ; San Kristobal ken Niebes ; Santa Lucia ; San Vicente ken dagiti Grenadito ; Trinidad ken Tobago;
Dagiti agkamkammatalek	19 Anguilla (UK) ; Aruba (NL) ; Bonaire (NL) ; Britaniko nga Is-isla ti Birhen (UK) ; Curacao (NL) ; Is-isala Cayman (UK) ; Isla Clipperton (FR) ; Guadeloupe (FR) ; Martinique (FR) ; Montserrat (UK) ; Isla Navassa (US) ; Puerto Rico (US); Saba (NL) ; Saint Barthélemy (FR) ; Saint Martin (FR) ; Sint Eustatius (NL) ; Sint Maarten (NL) ; Is-isla Turks ken Caicos (UK) ; Is-isla Birhen ti Estados Unidos (US);
GDP	$1.416 229 trilion; (PPP, 2005 karkulo)
Dagiti nangruna a pagsasao	Espaniol, Ingles, Maya, Pranses, Kreoll ti Haiti, Kreol ti Antila, ken daddum pay
Sona ti oras	UTC -4:00 (Barbados) aginggana ti; UTC -8:00 (Mehiko)
Dagiti kadakkelan nga urbano nga aglomerasion	(2005) 1. Mexico City; 2. Guadalajara; 3. Monterrey; 4. San Juan; 5. Havana; 6. Port-au-Prince; 7. Santo Domingo; 8. Puebla; 9. Tijuana; 10. Toluca;

Ti Tengnga nga Amerika ket ti rehion kadagiti tengnga a latitud ti Kaamerikaan. Idiay akin-abagatan nga Amianan nga Amerika, daytoy ket kadawyan a buklen ti Mehiko, dagiti pagilian ti Sentral nga Amerika, ken ti Karibe. Ti sakop daytoy a termino ket mabalin nga agdumaduma. Sagpaminsan a mairaman pay ti Colombia ken Venezuela iti Tengnga nga Amerika; ti Karibe ket sagpaminsan pay a mailaksid manipud ti rehion; ken ti Guayanas ket manmano a mairamraman.^[2]^[3]^[4]

No maipapan iti pisikal a heograpia, ti Tengnga nga Amerika ket mangmarka ti teritorial a transision a nagbaetan iti dadduma nga Amianan nga Amerika ken Abagatan nga Amerika, a mangikapet ngem mangisina met dagitoy dua.^[5] Iti laud, ti nangruna a daga ti Tengnga nga Amerika ket buklen ti bumasbassit nga ismo a masa ti daga ti Amerika a nagbaetan ti akin-abagatan a Nabato a Banbantay idiay akin-abagatan nga Estados Unidos ken ti akin-amianan nga ungto ti Andes idiay Colombia,^[6] a mangisina ti Taaw Pasipikoiti laud ken ti Taaw Atlantiko (babaen ti Golpo iti Mehiko ken Baybay Karibe) iti daya, bayat a ti Kaltakan ken Basbassit nga Antila ket mangporma iti maysa nga arko ti isla iti daya.^[5] Ti rehion ket makapadur-as iti sirok ti angin nga agpaabagatan manipud idiay Amianan nga Amerika a kas kompleks a sistema ti bulkaniko nga arko-trinsera idi las-ud ti panawen ti Nasapa a Kretasiko , ken kanungpalan a nangporma ti rangtay ti daga idi las-ud ti Plioseno a panawen nga idi ti akin-abagatan a patinggana (idiay Panama) ket nakidinnungpar iti Abagatan nga Amerika babaen ti tektoniko nga aksion.^[7]

Sagpaminsan pay a ti termino ti Tengnga nga Amerika ket naus-usar a maipada iti Sentral nga Amerika^[4] (no maipada iti Tengnga nga Aprika ken Sentral nga Aprika). Iti Ingles, ti termino ket saan unay a maus-usar a kas sinonimo ti termino ti Mesoamerika (wenno Meso-Amerika),^[6]^[8] a kadawyan a mangibaga ti maysa a taga-ugma a rehion ti kultura a mabirukan iti Tengnga nga Amerika a gumay-atiti agarup a manipud ti sentral a Mehiko aginggana ti akin-amianan a Costa Rica.^[9] Itipay maipatinayon, dagiti agtataeng ti rehion ti (kas dagiti Taga-Costa Rica ken dagiti Taga-Nicaragua) ket mabalinda a maibaga a kas dagitiMeso-Amerikano wenno dagiti Sentral nga Amerikano ngem nupay kasta ket saan a kas dagiti Tengnga nga Amerikano, a daytoy ket mangibaga ti naisangayan a konstituensia idiay Estados Unidos.^[10]

Kitaen pay[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti taudan[urnosen | urnosen ti taudan]

^ "Microsoft Word - MyOddAndEvenFooter.doc" (PDF). United Nations. 2005. Naala idi 2014-02-03.
^ CIA political map of Middle America. 1994. Perry-Castañeda Library Map Collection; University of Texas Library Online
^ "Middle America." Merriam-Webster's Collegiate Dictionary, 11th ed. 2003. (ISBN 0-87779-809-5) New York: Merriam-Webster, Inc.
^ ^a ^b Augelli, John P. (Hunio 1962). "The Rimland-Mainland Concept of Culture Areas in Middle America". Annals of the Association of American Geographers: 52 (2): 119–129. JSTOR 2561309. Mexico, Central America, and the West Indies, to which the term is normally applicable, share a general [geographic] focus .... For some ... "Middle America" refers only to Mexico and Central America; others add the West Indies and, infrequently, even Colombia, Venezuela, and the Guianas. Occasionally, the term "Central America" is used synonymously with "Middle America," and for some German geographers "Mittelamerika" refers to the isthmian territories from Panama to Guatemala. {{cite journal}}: Makasapul ti dakamat journal iti |journal= (tulong)
^ ^a ^b Gonzalez, Joseph. 2004. "Middle America: Bridging Two Continents" (ch. 17). The Complete Idiot's Guide to Geography. (ISBN 1-59257-188-3) New York: Alpha Books; pp. 213-7
^ ^a ^b "Middle America." Encyclopædia Britannica 2006. Chicago: Encyclopædia Britannica, Inc.
^ Coney, Peter J. 1982. "Plate tectonic constraints on the biogeography of Middle America and the Caribbean region." Annals of the Missouri Botanical Garden: v. 69, pp. 432-443
^ 'Glossary' Naiyarkibo 2007-09-30 iti Wayback Machine Images of the Past, 4th ed. 2005. McGraw-Hill Higher Education.
^ Dow, James W. 1999. The Cultural Anthropology of Middle America Naiyarkibo 2007-07-04 iti Wayback Machine.
^ "American." The Oxford Companion to the English Language (ISBN 0-19-214183-X). McArthur, Tom, ed., 1992. New York: Oxford University Press, p. 35.

"Middle America", Dictionary.com.
"North America". The Columbia Encyclopedia, 6th ed. 2001-6. New York: Columbia University Press.
Oxford English Reference Dictionary, 2nd ed. (rev.) 2002. (ISBN 0-19-860652-4) Oxford, UK: Oxford University Press.