Jump to content

Anarkismo

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
(Naibaw-ing manipud iti Anarchism)


Ti anarkismo ket sapasap a naipalpalawagan a kas ti politiko a pilosopia nga agtengtengngel ti estado ket saan kakayatan, saan a masapul, ken makadangran,[1][2] wenno ti sabali a kas ti panaglikud iti turay ken pagsasarunuan nga organisasion iti maysa a panagkukua iti pannakibiang ti tao.[3][4][5][6][7][8] Dagiti mangpakpatakder ti anarkismo, nga ammo a kas ti "anarkista", ket mangipatakderda kadagiti awan estadona a kagimongan a naibatay iti saan a mapagsasarunuan[3][9][10] dagiti boluntario nga asosasion.[11][12]

Adda dagiti nadumaduma a tinawtawid ti anarkismo, a saan amin a dagitoy ket eksklusibo.[13] Dagiti anarkista a pagadalan ti panunot ket mabalin a maigiddiatan ti kammasapulan, nga agsupsuporta ti ania man manipud iti patingga a panagmaymaysa aginggana iti kompleto a kolektibismo.[2] Dagiti nadumaduma a kita ti anarkismo ket naikategoria iti sosial ken indibidualista nga anarkismo wenno ti kapadpadana adua a pannakaidasig.[14][15] Ti anarkismo ket kanayon a naikapanunotan a maysa a radikal a kanigid a payak nga ideolohia,[16][17] ken adu kadagiti anarkista nga ekonomiko ken anarkista a legado a pilosopia ket mangipakita ti kontra-estatista a panagipatarus iti komunismo, kolektibismo, sindikalismo wenno makibinglay nga ekonomia. Nupay kasta, ti anarkismo ket agnaynayon nga agiramraman ti maysa a indibidualista a kita, egoista a kita, ken nawaya a tiendaan a kita.[18][19][20] Adda dagiti indibidualista nga anarkista nga isuda pay ket sosialista wenno komunista[21][22] Bayat nga adda dagiti anarko-komunista nga isuda ket dagiti indibidualista.[23][24]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Malatesta, Errico. "Mapam iti Anarkismo". MAN!. Los Angeles: Internasional a Grupo iti San Francisco. OCLC 3930443. Agrell, Siri (2007-05-14). "Agob-obra para iti Tao". The Globe and Mail. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-12-26. Naala idi 2008-04-14. "Anarchism". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Premium Service. 2006. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2006-12-14. Naala idi 2006-08-29. "Anarkismo". The Shorter Routledge nga Ensiklopedia iti Pilosopia: 14. 2005. Ti anarkismo ket ti panirigan ti maysa a kagimongan nga awan ti estado, wenno gobierno, a dagitoy dua ket mabalin ken kakayatan. Dagitisumaganad anagtaudan ket agdakamat ti anarkismo a kas maysa a politiko a pilosopia: Mclaughlin, Paul (2007). Anarkismo ken Turay. Aldershot: Ashgate. p. 59. ISBN 0-7546-6196-2. Johnston, R. (2000). Ti Diksionario iti Heograpia ti Nagtagitaoan. Cambridge: Blackwell Publishers. p. 24. ISBN 0-631-20561-6.
  2. ^ a b Slevin, Carl. "Anarkismo." Ti Ababab a Diksionario ti Oxford Dictionary kadagiti Politika. Ed. Iain McLean ken Alistair McMillan. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 2003.
  3. ^ a b "Ti IAF – IFA ket makilabanda para iti : ti pannakaikkat iti amin a porma iti turay nupay dagitoy ket ekonomiko, politiko, sosial, relihioso, kultural wenno seksual."[https://web.archive.org/web/20120105095946/http://www.iaf-ifa.org/principles/english.html Naiyarkibo 2012-01-05 iti Wayback Machine "Dagiti Pamunganayan Ti Internasional a Pederasion dagiti Anarkista"
  4. ^ Ti "anarkismo, ngaminen ket, pudno a mangipatakder pay iti pannakawaya ti panunot ti tao manipud iti turay ti relihion; ti pannakawaya iti bagi ti tao manipud iti turay ti tagikua; ti pannakawaya manipud iti kawar ken tengngel iti gobierno. Ti anarkismo ket mangitakder para iti sosial nga urnos a naibatay iti nawaya a panagigrupo kadagiti tattao para iti pangngep iti panagpataud ti pudno a sosial a kabaknang; tapno daytoy ket makatungpal a ti tunggal maysa a tao ket addaan iti nawaya a panagserrek ti Daga ken ti napno a panagganas kadagiti kammasapulan ti biag, segun kadagiti essem ti tao, panagraman, ken dagiti paglikigan." Emma Goldman. "Ania ti Napudno a Pangitakderan para iti Anarkia" iti Anarkismo ken dagiti nadumaduma a Salaysay.
  5. ^ Ti indibidualista nga anarkista a ni Benjamin Tucker ket inpalpalawaganna ti anarkismo a kas ti panaglikud iti turay a kas dagiti sumaganad "Nabirukanda a nasken nga agturonda ti kanawan wenno kanigid, — suroten ti dalan ti Turay wenno dalan iti Panakawaya. Ni Marx ket napan ti maysa a dalan;ni Warren ken Proudhon iti sabali. Isu a naipasngay dagitoy idi ti Estado a Sosialismo ken Anarkismo...ti Turay, ket makaala kadagiti adu a tabas, ngem, ti nawatiwat a panangisao, dagiti kabusorna ket agbingbingayda kaniada kadagiti tallo a klase: umuna, dagiti gumura kaniana a kas kaibuksilan ken kas ti gibus iti panagrang-ay, a silulukat a manglikud kaniana, a naipudpudno, a napasnek, ken sangalubongan; maikadua, dagiti agiparangarang a namatmati kaniana a kas kabuksilan ti rang-ay, ngem mangawat kaniana tapno laeng isu ket makatulong kaniada kadagiti bukodda a pagayayatan, a mangilibak kaniana ken dagiti bendisionna iti sangalubongan; maikatlo, dagiti saan a makatalged kaniana a kas ti kabuksilan ti rang-ay, a namatmati kaniana laeng a kas ti gibus a maala baben ti umuna a panagbaddekan, aglablabsing, ken mangurgura kaniana. Dagitoy tallo nga insao iti panaglikud ti Kawayaan ket nasangsango kadagiti amin a timbukel iti isip ken aktibidad ti nagtagitaon. Dagiti nasayaat a representatibo iti immuna ket nakitkita idiay Simbaan a Katoliko ken ti Ruso nga autokrasia; iti maikadua, idiay Protestante a Simbaan ken ti Manchester a pagadalan kadagiti politiko ken politiko nga ekonomia; iti maikatlo, idiay ateismo iti Gambetta ken ti sosialismo iti narikpan asosialismo a Karl Marg." Benjamin Tucker. Agmaymaysa a pannakawaya.
  6. ^ Ward, Colin (1966). "Ti anarkismo a kas Teoria iti Organisasion". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2010-03-25. Naala idi 1 Marso 2010.
  7. ^ Ti anarkista a historiador a ni George Woodcock a reporta iti kontra autoritarianismo ni Mikhail Bakunin ken agipakita dagitoy dua a kasasaad ken awan a kasasaad a porma iti turay a kas ti sumaganad: "Dagiti amin ng anarkista ket likudanda ti turay; adu kaniada ti makilaban iti daytoy." (pg. 9)...ni Bakunin ket saan a nangipabalin ti sentro a komite ti Liga iti napno a programana, ngem nakaawis kaniada a mangawat ti maysa a radikal a panagidiaya idiay Kongreso ti Berne idi Septiembre 1868, a nagdawdawat ti ekonomiko a panagpapada ken agpudpuno nga nagraraut ti turay idiay Simbaan ken Estado."
  8. ^ Brown, L. Susan (2002). "Ti anarkismo a kas maysa a Politiko a Pilosopia iti Eksistensial a Panagmaymaysa: Dagiti nagbanagan ti Pemenismo". Dagiti Politika ti Panagmaymaysa: Liberalismo, Liberal a Pemenismo ken Anarkismo. Black Rose Books Ltd. Publishing. p. 106.
  9. ^ "Isu nga ti anarkia ket, no agablin a mangdadael ti turay kadagiti amin nga aspetona, no agidemanda ti pannakaikkat kadagiti linteg ken ti pannakaikkat ti mekanismo nga agserserbi a mangipang-al kadagitoy, no agmadi kadagiti amin a pagsasarunuan nga organisasion ken agsermon ti nawaya a tulagan — ken gumun-od pay nga agtaginayon ken agpadakkel napateg a bukel iti sosial nga ugali nga awan kadagiti kagimongan ti tao wenno ayup ket mabalinda a rumsua." Peter Kropotkin. Anarkismo: ti pilosopiana ken kaumnuanna
  10. ^ "dagiti anarkista ket suppiatenda ti awan nakemna a (e.g., ilehitimado) turay, iti sabali a panagisao, ti pagsasarunuan — ti pagsasarunuan ket ti institutionalisasion iti turay iti kaunegan ti kagimongan." "B.1 Apay a dagiti anarkista ket sumuppiatda ti turay ken pagsusurotan?" iti Anarkista a FAQ Naiyarkibo 2012-06-15 iti Wayback Machine
  11. ^ "ANARKISMO, ti maysa asosial a pilosopia a saan a mangawat ti autoritariano a gobierno ken agtagtaginayon a dagiti boluntario nga intitusion ket nasaysayaatda a mangiyebkas ti masna a sosial a likigan ti tao." George Woodcock. "Anarkismo" idiay Ti Ensiklopedia iti Pilosopia
  12. ^ "Iti kagimongan a naparang-ay kadagitoy a linia, dagiti boluntario nga asosasion a nangrugrugidan a mangsakop kadagiti amin a paset iti aktibidad ti nagtagitaon ket agal-alada pay ti dakdakkel a pagpaatiddog tapno bukbukodanda a sukatan para iti estado iti amin a pamay-anna." Peter Kropotkin. Ti “Anarkismo” manipud iti Encyclopædia Britannica
  13. ^ Sylvan, Richard; Goodwin, Robert E; Pettit (1995). "Anarchism". Ti Kumaduaan ti Kontemporario a Politiko a Pilosopia. Philip. Blackwell Publishing. p. 231.
  14. ^ Ostergaard, Geoffrey. "Anarkismo". Ti Blackwell a Diksionario iti Moderno a Sosial a Kapanunotan. Blackwell Publishing. p. 14.
  15. ^ Kropotkin, Peter (2002). Anarkismo: Urnong iti Rebolusionario a Sursurat. Courier Dover Publications. p. 5. ISBN 0-486-41955-X.R.B. Fowler (1972). "Ti Anarkista a Tinawtawid iti Politiko a Kapanunotan". Western Political Quarterly. Unibersidad iti Utah. 25 (4): 738–752. doi:10.2307/446800. JSTOR 446800.
  16. ^ Brooks, Frank H. (1994). Ti Agmaymaysa nga Anarkista: Antologo ti Panakawaya (1881–1908). Transaction Publishers. p. xi. ISBN 1-56000-132-1. Kadaywan a naipanunotan a patingga a kanigid a payak nga ideolohia, ti anarkismo ket kankanayon a mangiraman ti naisangsangayan a kita ti radikal nga indibidualismo, manipud iti hiperationalismo ni Godwin, aginggana ti egoismo ni Stirner, aginggana dagiti libertariano ken dagiti anarko-kapitalista iti tatta nga aldaw
  17. ^ Joseph Kahn (2000). "Anarkismo, ti Kredo a Saan a Matmatay; Ti Pannakaiwaras iti Sangalubongan a Kapitalismo ket Bimmangon ti Nabayagen a Matmaturog a Tignay". The New York Times (5 Agosto).Colin Moynihan (2007). "Ti Piesta ti Libro ket Pinagkaykaysana dagiti Anarkista. Iti Kararua, Laeng". New York Times (16 bril).
  18. ^ Stringham, Edward; Stringham, Edward (2007). Anarkia ken ti Linteg. Ti Politiko nga Ekonomia a Mapilpili. Transaction Publishers. p. 720. SSRN 1768172.
  19. ^ Narveson, Enero (2002). Panagdayaw kadagiti Tao iti Teoria ken Panakasanay. Kapitulio 11: Kaso ti Anarkista. "Tapno makita daytoy, isu ngarud ket, nasken a padakkelentayo ti dayaw a masakbayan nga adda iti anarkismo. Ti anagaramid daytoy masapul nga ilasin tayo ti nagbaetan ti dua a sapasap a pagpilian iti anarkista a teoria […] Dagitoy dua ket ti mabalin tayo a tawagan, dagiti bersion ti sosialista a maisuppiat ti nawaya tiendaan, wenno kapitalista."
  20. ^ Tormey, Simon, Kontra-Kapitalismo, Ti Pagsurotan ti Agdadamo, Oneworld Publications, 2004, pp. 118–119.
  21. ^ "Daytoy a takder ket mangikabil kaniana iti libertariano a sosialista a tinawtawid ken, saan surpresa, ni (Benjamin) Tucker ket adu a nangibaga kaniana nga isu ket maysa a sosialista ken naipanunutanna a ti pilosopiana a "Anarkistiko a sosialismo." "Anarkista a FAQbabaen dagiti nadumaduma a mannurat
  22. ^ "Gaputa ti rebolusion ket isu ti apoy iti bukodtayo a nakem ken maysa a kammasapulan iti solitario a panunot tayo; daytoy ket obligasion iti libertariano nga aristokrasia. Tapno makapartuat kadagiti baro a kuenta ti etiko. Tapno makapartuat kadagiti baro a kuenta ti estetiko. Tapno mapagkaykaysa dagiti banag a kabaknangan. Tapno maibingbingay ti kararua a kabaknangan." Renzo Novatore. Mapan ti Panagpartuat ti Awan
  23. ^ Ti kalpasan a kanigid nga anarko-komunista a ni Bob Black kalpasan ti panagusig ti insureksional a panirigan iti anarko-komunismo ti anarko-komunista a ni Luigi Galleani ket nangibagbaga a ti "komunista ket ti gibus a panagtungpal iti indibidualismo.... Ti nalawag a panagsuppiat a nagbaetan ti indibidualismo ken komunismo ket adda ti panakaawat kadagitoy dua.... ti pamwidan ket isu pay ti panggep: ti agmaymaysa ket agpayso a naipamwidan. Awan ti bagana ti agsao iti 'empatiko a panagpauna ti sosial iti kinaagmaymaysa'.... Maisasaom metten a ti panagipauna ti manok wenno ti itlog. Ti anarkia ket maysa a 'pamay-an iti indibidualisasion'. Daytoy ket panggepenna nga agitipon ti kalatakan a panagrang-ay ti agmaymaysa iti kalatakan a komunal a panagkaykaysa."Bob Black. Nightmares of Reason.
  24. ^ "Dagiti moderno a komunista ket ad-aduda pay a indibidualistiko ngem ni Stirner. Iti kaniada, a saan laeng a ti relihion, moralidad, pamilia ken Estado ket ti espektro, ngem ti tagikua ket ad-adu pay ngem iti espektro, iti ania a nagan ti agmaymaysa ket naitagabu – ken kasano a naitagabu!...Isu nga ti komunismo ket agpartuat ti batayan para iti waya ken Pannakadumaduma iti agmaymaysa. Maysaak a komunista gapu ta Maysaak nga Indibidualista. Napno ken naipaamategannagtuno s ti Komunista kenni Stirner idi ikabilna ti balikas nga alaen a sinukatann iti demanda – a daytoy ket nagturonganna ti pannakarunaw ti tagikua, iti panagala iti tagikua. Ti indibidualismo ken Komumunismo ket agkammasapulanda."Max Baginski. "Stirner: Ti Agom ken ti Bukodna" iti Ina a Daga (magasina). Tomo. 2. Bilang. 3 MAYO, 1907

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Anarkismo iti Wikimedia Commons

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Anarkismo&oldid=397038"