Brasil

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Darsen a mapan iti pagdaliasatan Darsen a mapan agbiruk

Nagsasabtan: 10°S 52°W / 10°S 52°W / -10; -52

Pederatibo a Republika ti Brasil

República Federativa do Brasil
(iti Portuges)
Wagayway ti Brasil
Wagayway
Eskudo ti Brasil
Eskudo
Napili a pagsasao: "Ordem e Progresso"
(iti Portuges)
(Ilokano: "Urnos ken Rang-ay")
Nailian a kanta: Hino Nacional Brasileiro
"Nailian a Kanta ti Brasil"

Nailian a selio
Selo Nacional do Brasil (iti Portuges)
National Seal of Brazil (color).svg
(Ilokano: Nailian a Selio ti Brasil")
Brazil (orthographic projection).svg
KapitolioBrasília
15°47′S 47°52′W / 15.783°S 47.867°W / -15.783; -47.867
Kadakkelan a siudadSão Paulo
23°33′S 46°38′W / 23.550°S 46.633°W / -23.550; -46.633
Opisial a sasaoPortuges[1]
Grupgrupo ti etniko
(2010[2])
47.73% Puraw
43.13% Kayumanggi (Mestiso)
7.61% Nangisit
1.09% Asiano
0.43% Amerindio
Nagan dagiti umiliBrasiliano
GobiernoPederal a presidensial a batay-linteg a republika
Jair Bolsonaro (APB)
Hamilton Mourão (PRTB)
Arthur Lira (PP)
Rodrigo Pacheco (DEM)
Luiz Fux
LehislaturaNailian a Kongreso
Pederal a Senado
Kamara dagiti Deputado
Panakaiwayawayas 
• Naiyebkas
7 Septiembre 1822
29 Agosto 1825
• Republika
15 Nobiembre 1889
5 Oktubre 1988
Kalawa
• Total
8,514,877 km2 (3,287,612 sq mi) (Maika-5)
• Danum (%)
0.65
Populasion
• Karkulo idi 2011[4]
192,376,496
• Senso idi 2010
190,732,694[3] (Maika-5)
• Densidad
22/km2 (57.0/sq mi) (Maika-182)
GDP (PPP)Karkulo ti 2021
• Dagup
increase $3.328 trillion[5] (Maika-8)
• Tunggal maysa a tao
increase $15,642[5] (Maika-84)
GDP (nominal)Karkulo ti 2021
• Dagup
increase $1.491 trillion[5] (Maika-13)
• Tunggal maysa a tao
increase $7,010[5] (Maika-87)
Gini (2019)positive decrease 53.4[6]
nangato · Maika-10
HDI (2019)increase 0.765[7]
nangato · Maika-84
KuartaReal (R$) (BRL)
Sona ti orasUTC-2 aginggana ti -4 (BRT)
• Kalgaw (DST)
UTC-2 aginggana ti -4 (BRST)
Pormat ti petsaaa/bb/tttt (CE)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+55
Kodigo ti ISO 3166BR
TLD ti internet.br

Ti Brasil /brəˈzɪl/ (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen) (Portuges: Brasil, IPA: [bɾaˈziw]), wenno opisial a makunkuna a Pederatibo a Republika ti Brasil[8](Portuges: República Federativa do Brasil, Maipanggep iti daytoy nga unidengngen (tulong·pakaammo)), ket isu ti kadakkelan a pagilian idiay Abagatan nga Amerika. Isu ti maikalima a kadakkelan a pagilian iti lubong, babaen ti heographika a kalawa ken babaen ti populasion nga addaan iti sumurok a 192 riwriw a tattao.[9][10] Isu laeng daytoy ti agsasao ti Portugés iti Kaamerikaan ken ti kadakkelan a lusópona a pagilian iti lubong.[9]

Nabeddengan daytoy babaen ti Taaw Atlantiko iti daya, ti Brasil ket adda ti pantar iti 7,491 km (4,655 mi).[9] Nabeddengan ti amianan babaen ti Venezuela, Guyana, Suriname ken ti Pranses a ballasiw a rehion iti Pranses a Guiana; iti amianan a laud babaen ti Colombia; iti laud babaen ti Bolivia ken Peru; iti abagatan a laud baben ti Ahentina ken Paraguay ken iti abagatan babaen ti Uruguay. Adda dagiti nadumaduma a purpuro manipud kadagiti paset ti teritorio ti Brasil, a kas ti Fernando de Noronha, Rocas Atoll, Purpuro ti Santo Pedro ken Santo Paulo, ken Trindade ken Martim Vaz.[9] Pagbeddenganna amin dagiti sabsabali anga Abagatan nga Amerika malaksid ti Ecuador ken Chile.

Ti Brasil ket maysa a kolonia idi iti Portugal manipud iti isasanglad ni Pedro Álvares Cabral idi 1500 aginggana idi 1815, a daytoy ket naipangato iti ranggo a pagarian ken ti Nagkaykaysa a Pagarian iti Portugal, Brasil ken ti Algarves ket naporma. Ti kolonia a bedbed ket naburak idi 1808, idi ti kapitolio iti Portuges a kolonial nga imperio ken naisubli manipud iti Lisbon iti Rio de Janeiro, kalpasan a rinaut ni Napoleon ti Portugal.[11] Ti panakawaya ket nagun-od idi 1822 idi naporma iti Imperio iti Brasil, ti maysa a unitario nga estado a tinurayan ti maysa a batay-linteg a monarkia ken maysa a parlamentario a sistema. Daytoy a pagilian ket nagbalin a presidential a republika idi 1889, idi adda maysa a milisia a kudeta a nagiproklama ti Republika, uray no ti bikameral a lehislatura, a natawtawagan tattaan a ti Kongreso, ket napetsaan idi napasingkedan iti immuna a batay-linteg idi 1824.[11] Ti agdama a Batay-linteg, a naipannurotan idi 1988, ket mangipalpalawag ti Brsil a kas maysa a Pederal Republika.[12] Ti Pederasion ket naporma babaen ti kappon iti Pederal a Distrito, dagiti 26 nga Estado, ken dagiti 5,564 Munisipalidad.[12][13]

Ti Ekonomia iti Brasil ket isu ti maikanem iti lubong babaen ti nominal GDP ken ti maikapito babaen ti Pagpadaan ti kapigsa ti panag-gatang (manipud idi 2011).[14][15] Ti Brasil ket maysa kadagiti kapardasan a dumakdakkel a kangrunaan nga ekonomia ti lubong. Dagiti panagreporma ti ekonomia ket nakaited iti daytoy a pagilian ti baro nga internasional a panakabigbigan.[16] Ti Brasil ket maysa a nagipatakder a kameng iti Nagkaykaysa a Pagpagilian, ti G20, CPLP, Kappon ti Latin, ti Organisasion dagiti Ibero-Amerikano nga Estado, ti Organisasion dagiti Amerikano nga Estado, Mercosul ken ti Kappon dagiti Pagilian ti Abagatan nga Amerika, ken maysa kadagiti BRIC a pagilian. Ti Brasil ket maysa pay kadagiti 17 a Megadiberso a pagpagilian, a pagtaengan dagiti naidumaduma a kaatapan, masna a katutubo, ken nawatiwat a masna a rekurso kadagiti nadumaduma a nasalakniban a luglugar iti Brasil.[9]

Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

  1. ^ "Demographics" [Demograpiko] (iti Ingles). Gobierno ti Brasil. 2011. Naala idi 2011-10-08.
  2. ^ "Caracteristicas da População e dos Domicílios do Censo Demográfico 2010 — Cor ou raça" (PDF) (iti Portuges).
  3. ^ IBGE (29 Nobiembre 2010), Censo 2010: população do Brasil é de 190.732.694 pessoas (iti Portuges)
  4. ^ IBGE (31 Agosto 2011), Estimativas das Populações dos Municípios em 2011 (iti Portuges)
  5. ^ a b c d "World Economic Outlook Database, April 2021". IMF.org. International Monetary Fund. Naala idi 8 April 2021.
  6. ^ "GINI index (World Bank estimate) – Brazil". World Bank. Naala idi 8 April 2021.
  7. ^ "2019 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2019. Naala idi 9 December 2019.
  8. ^ A kas pagarigan iti national website.
  9. ^ a b c d e "Brazil" (iti Ingles). Central Intelligence Agency. 2008. Naala idi 2008-06-03.
  10. ^ "Brazil" (iti Ingles). Central Intelligence Agency. 2008. Naala idi 2008-06-03.
  11. ^ a b "Introduction of Brazil". Sentro nga Ahensia ti Saririt. 2008. Naala idi 2008-06-03.
  12. ^ a b "Constituição da República Federativa do Brasil de 1988" [Brasialiano a Pederal a Batay-linteg] (iti Portuges). Presidência da República. 1988. Naala idi 2021-06-17.
  13. ^ "Dagiti teritorio a paset iti agpanga munisipalidad" (iti Portuges). Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística [Brasiliano nga Instituto iti Heograpia ken Estadistika]. 2008. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-04-27. Naala idi 2008-06-03.
  14. ^ "World Development Indicators Database" (iti Ingles). Banko ti Lubong. 7 Oktubre 2009. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2009-11-20.
  15. ^ "Country Comparison – GDP (Purchasing Power Parity)" [Panagpapada dagiti Pagilian – GDP (Pagpadaan ti Kapigsa ti Panag-gatang)]. The World Factbook (iti Ingles). CIA. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-02-12. Naala idi 25 Enero 2011.
  16. ^ Clendenning, Alan (2008-04-17). "Booming Brazil Could Be World Power Soon" [Ti Agrangrang-ay a Brasil ket Maysanton a Kabilegan iti Lubong] (iti Ingles). USA Today. The Associated Press. p. 2. Naala idi 2008-12-12.

Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]

Midia a mainaig iti Brasil iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Brasil manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Brasil&oldid=373704"