Jump to content

Brunei

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia

Nagsasabtan: 4°30′N 114°40′E / 4.500°N 114.667°E / 4.500; 114.667

Estado ti Brunei, ti Pagtaengan ti Kappia
Negara Brunei Darussalam
نڬارا بروني دارالسلام‎
Wagayway ti Brunei
Wagayway
Pantok ti Brunei
Pantok
Napili a pagsasao: "الدائمون المحسنون بالهدى" "Sentiasa membuat kebajikan dengan petunjuk Allah"
"Kanayon nga agserserbi nga ibagbagnos ti Dios"  (patarus)
Nailian a kanta: Allah Peliharakan Sultan
Apo Dios Bendisonam ti Sultan
Lokasion ti  Brunei  (nalabbaga)
Lokasion ti  Brunei  (nalabbaga)
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Bandar Seri Begawan
4°53.417′N 114°56.533′E / 4.890283°N 114.942217°E / 4.890283; 114.942217
Opisial a sasaoBahasa Melayu (Malay)[1][2]
Mabigbig a nilian a sasaoMelayu Brunei (Brunei Malay)
Opisial a sinuratnAlpabeto a Malayo,
Alpabeto a Jawi[3]
Nagan dagiti umiliBruniano, Taga-Brunei
GobiernoUnitario nga Islamiko
a patingga a monarkia
• Sultan
Hassanal Bolkiah
Al-Muhtadee Billah
Hassanal Bolkiah
LehislaturaLehislatibo a Konsilo
Panakabangon
• Sultanato
Maika-14 a siglo
1888
• Panakawayawayas
1 Enero 1984
Kalawa
• Dagup
5,765 km2 (2,226 sq mi) (Maika-172)
• Danum (%)
8.6
Populasion
• Karkulo idi 2011
408,786[4] (Maika-175)
• Senso idi 2001
332,844
• Densidad
67.3/km2 (174.3/sq mi) (134th)
GDP (PPP)Karkulo idi 2011
• Dagup
$20.969 billion[5] (Maika-22)
• Tunggal maysa a tao
$49,384[5] (Maika-5)
GDP (nominal)Karkulo idi 2011
• Dagup
$15.533 bilion[5] (Maika-166)
• Tunggal maysa a tao
$36,583[5] (Maika-26)
HDI (2013)steady 0.852[6]
nangato unay · Maika-30
KuartaDoliar ti Brunei (BND)
Sona ti orasUTC+8[7]
Pagmanehuanleft
Kodigo ti panagtawag+6731
Kodigo ti ISO 3166BN
TLD ti internet.bn[7]
  1. Ti pay 080 manipud ti Daya a Malaysia

Ti Brunei /bruːˈnaɪ/ (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen), opisial a ti Pagilian ti Brunei, ti Pagtaengan ti Kappia[8] (Malayo: Negara Brunei Darussalam, Jawi: نڬارا بروني دارالسلام‎‎), ket maysa a naturay nga estado a mabirukan idiay amianan a pantar iti isla iti Borneo, idiay Abagatan a daya nga Asia. Malaksid ti aplayana manipud ti Baybay Abagatan Tsína, daytoy ket kompleto a napalikmutan babaen ti estado iti Sarawak, Malaysia, ken daytoy ket naisina iti dua a paset babaen ti distrito ti Sarawak iti Limbang. Daytoy ket isu laeng ti naturay nga estado a kompleto nga adda idiay isla iti Borneo, a dagiti nabati a paset iti daytoy nga isla ket tagikua ti Malaysia ken Indonesia. Ti populasion ti Brunei ket 401,890 idi Hulio 2011.

Ti opisial a nailian a pakasaritaan ti Brunei ket mangitunton a makasurot ti nagtaudanna iti maika-7 a siglo, a daytoy idi ket suheto nga estado iti Srivijaya nga imperio babaen ti nagan a P'o-li. Kalpasanna daytoy ket nagbalin a nasakop nga estado iti Majapahit nga imperio sakbay anagbalin a Islam idi maika-15 a siglo. Idi karangayan ti imperiona, ti sultanato ket nagturay ti gumayat kadagiti pantar a rehion iti moderno nga aldaw a Sarawak ken Sabah, ti Sulu a purpuro, ken dagiti isla iti amianan a laud nga ungto iti Borneo. Ti talasokrasia ket binisita idi babaen ni Ferdinand Magellan idi 1521 ken nakilaban iti Kastila a Gubat di 1578 a kinasuppiat ti Espania. Ti imperiona ket nangrugi nga agapday idi napilit a panagited iti Sarawak kenni James Brooke ken ti panagited ti Sabah iti Britaniko a Dokumento ti linteg a Kompania ti Amianan a Borneo. Kalpasan ti panakapukaw iti Limbang, ti Brunei ket nagbalin a protektorado ti Britaniko idi 1888, a nakaala ti panagtaeng idi 1906. Dgaiti tawen kalpasan ti Hapón a panawen ti gubat a panagsakop idi agdama ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat, nagporma ti maysa a batay-linteg ken nakilaban ti maysa a naarmasan a gulo.[9] Ti Brunei naalana manen ti panakawayawayana manipud ti Nagkaykaysa a Pagarian idi 1 Enero 1984. Ti panagrang-ay to ekonomiana idi panawen ti 1970 ken 1990, ket napipia a 56% manipud idi 1999 aginggana idi 2008, ket nagpabalin iti Brunei a Darussalam iti maysa a baro a naidustriaan a pagilian.

Ti Brunei ket adda ti maikadua a kangatuan a Pagsurotan ti Panagrangrang-ay ti Nagtagitaoan kadagiti Abagatan a Daya nga Asia a pagpagilian kalpasan ti Singapore, ken naidasig daytoy a kas maysa a narang-ay a pagilian.[10] SEgun ti Internasional a Pundo ti Panguartaan (IMF), ti Brunei ket nairanggo a maika-5 iti lubong babaen ti dagup ti domestiko a produkto ti tunggal maysa a tao iti pagpadaan ti kapigsa ti panag-gatang. Ti Forbes ket iranggona pay ti Brunei a kas ti maikalima a kabaknagan a pagilian kadagiti 182 a pagilian gapu ti kaadu ti lana ken masna a luglugar dagiti alingasaw.[11]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ "Ti Opisina ti Kangrunaan a Ministro iti Brunei a Darussalam". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-07-22. Naala idi 2012-05-08.
  2. ^ "Turismo ti Brunei". Tourismbrunei. Naala idi 16 Oktubre 2010.
  3. ^ "Ti panagsurat a salisal ket agiragpat ti panagusar, pakasaritaan iti Jawi a sinuratan {{!}} The Brunei Times". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-06-12. Naala idi 2012-05-08.
  4. ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-07-21. Naala idi 2012-05-08.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo)
  5. ^ a b c d "Brunei". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 18 Abril 2012.
  6. ^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
  7. ^ a b Brunei Sultan Haji Hassanal Bolkiah Mu'izzaddin Waddaulah Handbook. IBP USA. 2011. p. 10.[permanente a natay a silpo]
  8. ^ Haggett, Peter (ed). Ensiklopedia iti Heeograpia iti Lubong, Tomo 1, Marshall Cavendish, 2001, p. 2913. Magun-od idiay Liblibro ti Google.
  9. ^ Pocock, Tom (1973). Nakilablaban a Heneral – Dagiti Publiko ken Pribado a Kampania ni Heneral Walter Walker (Umuna nga ed.). Londres: Collins. ISBN 0-00-211295-7.
  10. ^ "Dagiti Reporta ti Panagrangrang-ay ti Nagtagitaoan". Nagkaykaysa a Pagpagilian. Naala idi 5 Oktubre 2009.
  11. ^ "Ti Forbes ket iranggona ti Brunei a maikalima a kabaknagan a pagilian". Pebrero 25, 2012. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-02-26. Naala idi 2012-05-08.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Brunei iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Brunei manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Brunei&oldid=400076"