Le Corbusier

Le Corbusier
Ni Le Corbusier idi 1964
Nayanak	Charles-Édouard Jeanneret-Gris (1887-10-06)Oktubre 6, 1887 La Chaux-de-Fonds, Suisa
Natay	Agosto 27, 1965(1965-08-27) (tawen 77) Roquebrune-Cap-Martin, Pransia
Pakipagilian	Suiso, Pranses
Trabaho	Arkitekto
Dagiti gungguna	Balitok a Medalia AIAl (1961)
Patpatakder	Villa Savoye, Poissy Villa La Roche, Paris Unité d'habitation, Marseilles Notre Dame du Haut, Ronchamp Dagiti pasdek idiay Chandigarh, India
Dagiti proyekto	Ville radieuse
Pirma

Ni Charles-Édouard Jeanneret-Gris, kaaduan pay nga ammo idi a kas ni Le Corbusier (Pranses: [lə kɔʁbyzje]; Oktubre 6, 1887 – Agosto 27, 1965), ket maysa idi a Suiso-Pranses nga arkitekto, dumidibuho, pintor, urbanista, mannurat, ken maysa kadagiti pionero iti natawtawagan itan iti moderno nga arkitektura. Isu ket naipasngay idi idiay Suisa ken nagbalin nga umili ti Pransia idi 1930. Ti karrerna ket nagpaut kadagiti lima a dekada, nga addaan kadagiti naipatakder a pasdekna iti amin a paset ti Europa, India, ken Amerika.

Isu ket nangiregregget iti panangited ti nasaysayaat a kasasaad ti panagbiag kadagiti napusek a siudad, ni Le Corbusier ket impluensial idi iti urbano a panagplano, ken nagpundar a kameng idi ti Congrès international d'architecture moderne (CIAM). Ni Corbusier ket nangisagana ti kangrunaan a plano para iti naplano a siudad ti Chandigarh idiay India, ken nagkontribusion kadagiti naisangayan a desinio para kadagiti nadumaduma a pasdek idiay.

Nasapa a biag ken edukasion, 1887–1914

Isu ket naipasngay a kas ni Charles-Édouard Jeanneret-Gris idiay La Chaux-de-Fonds, ti bassit a siudad idiay kanton Neuchâtel idiay akin-amianan a laud ti Suisa, diay Banbantay Jura, iti agarup a 5 kilometro (3.1 mi) iti ballasiw ti pagbeddengan manipud idiay Pransia. Isu ket nagbasa iti kindergarten a nagus-usar kadagiti Fröbeliano a pamay-an.

Ti ubing a Jeanneret ket nagay-ayat kadagiti bisual nga arte ken nagadal idiay Eskuela ti Arte ti La-Chaux-de-Fonds babaen ni Charles L'Eplattenier, nga isu met ket nagadal idiay Budapest ken Paris. Ti nagisuro kaniana idi iti arkitektura idiay Eskuela ti Arte ket ni arkitekto René Chapallaz, nga isu ket addaan iti dakkel nga impluensia kadagiti kasapaan a desinio iti balay ni Le Corbusier.

Kadagiti nasapa a tawenna isu ket nasansan a tinawtalawanna iti probinsial nga atmosperio iti ilina babaen ti panagbibiahe idiay Europa. Idi Septiembre 1907, isu napan idiay Italia ken daytoy ti immuna a panagbanniagana iti ruar ti Suisa; kalpasanna iti dayta a panawen ti panaglalam-ek nagbanniaga babaen ti Budapest ken napan idiay Vienna nga idiay ket naggian kadagiti uppat a bulan ken nasarakanna ni Gustav Klimt ken ni Josef Hoffman. Idi agarup a 1908, isu ket nagbanniaga idiay Paris, nga idiay ket nakabiruk iti trabaho idiay opisina ni Auguste Perret, ti Pranses a pionero iti napatibker a konkreto. Ti panagbiahena idiay Italia ken iti panagtrabahona idiay opisina ni Perret ti nangrugian iti panagpormana kadagiti bukodna a kapanunotan a maipanggep iti arkitektura. Idi baetan ti Oktubre 1910 ken Marso 1911, isu ket nagtrabaho idiay asideg ti Berlin para iti naindayegan nga arkitekto a ni Peter Behrens, nga idiay ket mabalin a naammuanna Ludwig Mies van der Rohe ken ni Walter Gropius. Isu ket nagbalin a nalaing nga agsao iti Aleman. Iti ania man a kaaduan iti las-ud iti daytoy a panawen, ti panagbisitana ti Monestario dagiti Kartuho iti Ginget ti Ema ti nakaro a nakaimpluensia iti pilosopiana iti arkitektura iti amin a paset ti panagbiagna. Isu ket namatmati nga amin a tattao ket addaanda iti opurtunidad nga agtaeng iti napintas ken nakappia a kas dagiti monghe a nakitana kadagiti santuario iti monestario dagiti Kartuho.

Kalpasanna idi 1911, isu ket nagbanniaga idiay Balkan ken binistana ti Serbia, Bulgaria, Turkia, ken Gresia, ken nagpunno iti gangani a 80 a libro ti panangiladawan kadagiti panangiyugis dagiti nakitkitana a mairaman dagiti adu a panangiladawan ti Partenon, a dagita a pormo ket ket dinaydayawna iti obrana iti Vers une architecture idi 1923.

Nasapa a pagsapulan, 1914–1920

Idi las-ud ti Sangalubongan a Gubat I, ni Le Corbusier ket nagisuro idiay daan nga eskuelana idiay La-Chaux-de-Fonds, ken saan a nagsubsubli idiay Paris aginggana idi nagpatingga ti gubat. Idi las-ud dagitoy nga uppat a tawen idiay Suisa, isu ket nagobra kadagiti panagadal iti teoritikal nga arkitektura a nagus-usar kadagiti moderno a pamay-an. Kadagitoy ket ti proyektona para iti Balay Dom-Ino (1914–15). Daytoy a modelo ket nangisingasing iti maysa a nawaya a plano ti kadsaaran a buklen dagiti baldosa ti konkreto a sinuportaran ti bassit a bilang dagiti naingpis a batong ti napatibker a konretor iti likmut dagiti igid, nga addaan iti agdan a mangited ti pagserrekan iti tunggal maysa nga agpang iti maysa a bangir ti plano ti kadsaaran.

Daytoy a desinio ket nagbalin a pundasion kadagiti kaaduan nga arkitekturana kadagiti simmaruno a sangapulo a tawen. Kalpasanna isu ken ti kasinsinna a ni Pierre Jeanneret (1896–1967), ket nagtagikuada iti bukodda a panagsanay iti arkitektura, ti panagkaddua a nagpaut aginggana kadagiti tawen ti 1950, ken nasalingbat metkadagiti tawen ti Sangalubongan a Gubat II, gapu kadagiti naglalaok a puesto ni Le Corbusier iti turay ti Vichy.

Idi 1918, naammuan ni Le Corbusier ti Kubista a pintor a ni Amédée Ozenfant, nga iti kaniana ket nakakita iti naikabagianna nga espiritu. Ni Ozenfant ket nangawawis kanina nga agpinta, ken dagitoy odua ket nangrugida iti paset ti panawen a panagtinunolong. Nangtallikudda iti Kubismo kas makapaunget ken "romantiko", dagitoy dua nga agparis ket timmiponda a nangipablaak ti amipestoda iti, Après le cubisme ken nagipatakder ti baro nga artistiko a tignay, ti Purismo. Ni Ozenfant ken ni Le Corbusier ket binagonda ti warnakan ti Purista ti L'Esprit nouveau. Isu ket nasayaat a gayyem ti Kubista nga artista a ni Fernand Léger.

Naampon ti parbo a nagan, 1920

Iti umuna apablaak ti warnakan, idi 1920,ni Charles-Edouard Jeanneret ket inamponna ti Le Corbusier (ti maysa a nabaliwan a porma iti nagan ti apongna a lalaki iti inana, Lecorbésier) a kas parbo a nagan, ken nagipaltinng iti pammatina a ti sinoman ket maimbentoda iti bagbagida. Ti panagampon iti bugbugtong a nagan tapno mailasin iti bukod a bagi ket nadayeg idi babaen dagiti artista kadagiti adu a pagobraan iti las-ud ti dayta a panawen, ken naipangpangruna idiay Paris.

Idi nagbaetan ti 1918 ken 1922, saan a nagipatakder iti ania man ni Le Corbusier, isu ket nagkonsentrado kadagit iganetgetna iti teoria ti Purista ken panagpinta. Idi 1922, isuket ti kasinsinna a ni Pierre Jeanneret ket nanglukatda iti estudio idiay Paris idiay 35 rue de Sèvres.

Dagiti teoretikal a panagadalna ket napasayaaten kadagiti nadumaduma a modelo ti balay iti agmaymaysa a pamilia. Kadagitoy idi ket ti Maison "Citrohan", ti sabali a panangiletra iti Pranses a nagan ti agpatpataud iti karro a Citroën, para kadagiti moderno nga industrial a pamay-an ken dagiti material nga inyad-addang a mausar babaen ni materials Le Corbusier para iti balay. Ditoy, ni Le Corbusier ket nagisingasing iti tallo a kadsaaran nga estruktura, nga addaan iti doble a katayag a salas, dagiti kuarto iti maikadua a kadsaaran, ken ti kosina iti maikatlo a kadsaaran. Ti atep ket paggiannanto babaen ti maysa a terasa ti init. Iti ruar, ni Le Corbusier ket nangikabil iti agdan tapno mangited iti pagserrekan iti maikadua a kadsaaran manipud iti kabaan nga agpang. Ditoy, kas met dagiti sabali a proyekto manipud iti daytoy a paset ti panawen, isu pay ket nagdesinio kadagiti sanguanan tapno mairaman ti dakkel ken saan a nalappedan nga aray dagiti tawa. Ti balay ket nagusar iti rektangular a plano, nga addaan kadagiti ruar a diding a napunno kadagiti tawa ngem nabati a kas puraw ken dagiti naestuko nga espasio. Ni Le Corbusier ken ni Jeanneret ket inbatida ti ruar a kas estetiko a naispalan, nga iti ani man a maiyalsi nga alikamen ket naaramid kadagiti kuadro ti tubo a metal. Dagiti silaw ket kadawyan a buklen ti bugbugtong, dagiti lamolamo a bumbilia. Dagiti diding ti uneg ket naibatida pay a puraw. Idi nagbaetan ti 1922 ken 1927, ni Le Corbusier ken ni Pierre Jeanneret ket nagdesinioda kadagiti kasta a pribado a balbalay para kadagiti kliente iti kaarrubayan ti Paris. Idiay Boulogne-sur-Seine ken ti maika-16 a distrito ti Paris, ni Le Corbusier ken ni Jeanneret ket nagdesinio ken binangonda ti Villa Lipschitz, Maison Cook, Maison Planeix, ken ti Maison La Roche/Albert Jeanneret, nga itan ket mangibalay ti Fondation Le Corbusier.

Dagiti nagibasaran

• Sarbjit Bahga, Surinder Bahga (2014) Le Corbusier and Pierre Jeanneret: The Indian Architecture, CreateSpace, ISBN 978-1495906251
• Behrens, Roy R. (2005). Cook Book: Gertrude Stein, William Cook and Le Corbusier. Dysart, Iowa: Bobolink Books. ISBN 0-9713244-1-7.
• Brooks, H. Allen (1999) Le Corbusier's Formative Years: Charles-Edouard Jeanneret at La Chaux-de-Fonds, Paperback Edition, University of Chicago Press, ISBN 0-226-07582-6
• Eliel, Carol S. (2002). L'Esprit Nouveau: Purism in Paris, 1918–1925. New York: Harry N. Abrams, Inc. ISBN 0-8109-6727-8
• Curtis, William J.R. (1994) Le Corbusier: Ideas and Forms, Phaidon, ISBN 978-0-7148-2790-2
• Frampton, Kenneth. (2001). Le Corbusier, London, Thames and Hudson.
• Jencks, Charles (2000) Le Corbusier and the Continual Revolution in Architecture, The Monacelli Press, ISBN 978-1-58093-077-2
• Jornod, Naïma and Jornod, Jean-Pierre (2005) Le Corbusier (Charles Edouard Jeanneret), catalogue raisonné de l'oeuvre peint, Skira, ISBN 88-7624-203-1
• Von Moos, Stanislaus (2009) Le Corbusier: Elements of A Synthesis, Rotterdam, 010 Publishers.
• Weber, Nicholas Fox (2008) Le Corbusier: A Life, Alfred A. Knopf, ISBN 0-375-41043-0

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig ken ni Le Corbusier iti Wikimedia Commons
Dagiti inadaw a sasao a mainaig ken ni Le Corbusier iti Wikiquote (iti Ingles)

• Pundasion Le Corbusier Naiyarkibo 2010-02-26 iti Wayback Machine – Opsial a sitio