Dusa iti patay
Ti dusa iti patay wenno ti panakabitay ket maysa a legado a pamay-an a ti maysa a tao ket patayen babaen ti estado a kas pammadusa para iti krima. Ti bilin ti ukom a ti maysa a tao ket maipadusa ti kastoy a pamay-an ket maysa a patay a sentensia, bayat ti panagipatay ti tao ket maysa a panagbitay. Dagiti krima a mabalin a pagbanagan iti panakabitay a naam-aamuan a kas dagiti kapital a krima wenno kapital a basol. Ti termino kapital ket nagtaud manipud iti Latin capitalis, literal a ti "maipapan ti ulo" (a mangitudtudo ti panagbitay babaen ti panagputol).[1]
Ti dusa iti patay ket naar-aramiden idi babaen dagiti adu a kagimongan (ti maysa analatak a nailakssidan ket ti Kievan Rus); iti agdama adda dagiti 58 a pagilian nga agararamid kadagiti kastoy, ken 97 a pagilian ti nagikkat kadagitoy (dagiti nabati ket saanda a nagus-usaren iti sangapulo a tawen wenno saanda a mangipalubos malaksid kadagiti naisangsangayan a pasamak a kas ti panawen ti gubat).[2] Daytoy ket banag iti aktibo a kontrobersia kadagiti nadumaduma a pagilian ken estado, ken dagiti puesto ket aggigiddiat iti kaunegan timaysa a politiko nga ideolohia wenno rehion ti kultura. Kadagiti kameng nga estado ti Kappon ti Europa, ti Artikulo 2 ti Dokumento iti linteg dagiti Kammasapulan a Karbengan iti Kappon ti Europa ket agiparit ti panagusar iti dusa iti patay.[3]
Iti agdama ti Amnistia Internasional ket mangipanpanunot a kaaduan kadagiti pagilian ket abolitionista.[4] Ti Sapasap nga Asemblia ti Nagkaykaysa a Pagpagilian ket nangampon, idi 2007, 2008 ken 2010, ti di napatapatan a resolusion a timmawtawag para iti maysa a sangalubongan a panagpasardeng ti panagbitay, nga adda ti panagsirmata ti dumtengan a pannakaikkat.[5] Nupay adu kadagiti pagilian ti nagikkat ti dusa iti patay, sumurok a 60% ti populasion iti lubong ket agtaengda kadagiti pagilian a mangar-aramid para laeng ti panagbitay, a kas ti Republika dagiti tattao iti Tsina, India, ti Estados Unidos ken Indonesia, dagiti uppat a kaaduan ti agtaeng a pagilian ti lubong, nga agtultuloy nga agipakpakat ti dusa iti patay (urayno idiay India, Indonesia ken dagiti adu nga estado ti Estados Unidos ket sagpaminsanda laeng nga us-usaren).Tungngal maysa kadagitoy a pagilian ket simmuppiatda a nagbutos ti resulosion ti Sapasap nga Asemblia.[6][7][8][9][10][11][12][13][14]
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]Paammo
- ^ Kronenwetter 2001, p. 202
- ^ "Dagiti abolitionista ken retentionista a pagilian | Amnesty International". Amnesty.org. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-02-15. Naala idi 23 Agosto 2010.
- ^ "Dokumento iti linteg dagiti Kammasapulan a Karbengan iti Kappon ti Europa" (PDF). Naala idi 23 Agosto 2010.
- ^ "Amnistia Internasional". Amnesty.org. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-02-18. Naala idi 23 Agosto 2010.
- ^ "panagpasardeng ti panagbitay". Nagkaykaysa a Pagpagilian. 15 Nobiembre 2007. Naala idi 23 Agosto 2010.
- ^ "Asia Times Online – Ti kasayaatan a pagdamagan manipud idiay Abagatan nga Asia". Atimes.com. 13 Agosto 2004. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2010-05-27. Naala idi 23 Agosto 2010.
- ^ "Coalition mondiale contre la peine de mort – Dagiti Indonesio nga aktibista ket makasanguda ti umad-adu a dusa iti patay – Asia – Pasipiko – Actualités". Worldcoalition.org. Naala idi 23 Agosto 2010.[permanente a natay a silpo]
- ^ "No serious chance of repeal kadagitoy nga estado nga agus-usar ti panagbitay". Egovmonitor.com. 25 Marso 2009. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-09-28. Naala idi 23 Agosto 2010.
- ^ AG Brown ket kinunanan a surotenna ti linteg iti panagbitay
- ^ "lawmakers-cite-economic-crisis-effort-ban-death-penalty". Fox News. 7 Abril 2010. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-01-08. Naala idi 23 Agosto 2010.
- ^ "ti panagbitay ket saan nga asideg a mapatinggaan idiay Estados Unidos". International Herald Tribune. 29 Marso 2009. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-03-16. Naala idi 23 Agosto 2010.
- ^ "Ti panagikkat ti Panagbitay ket saan a maaramid a kinunana ti kontra-patay nga aktibista". Axisoflogic.com. Naala idi 23 Agosto 2010.
- ^ "Ti baro a Texas? Ohio's death penalty examined – Campus". Media.www.thelantern.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-06-02. Naala idi 23 Agosto 2010.
- ^ "TI PANAGBITAYIDIAY HAPON-FIDH > Karbengan ti Nagtagitaoan para iti Amin / Les Droits de l'Homme pour Tous". Fidh.org. Naala idi 23 Agosto 2010.
Bibliograpia
- Kronenwetter, Michael (2001). Dusa iti Patay: Ti Reperensia a Manual (2 nga ed.). ABC-CLIO. ISBN 978-1-57607-432-9.
| Dagiti nailian a biblioteka | |
|---|---|
| Dadduma | |
 | Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |