Rehion ti polar: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Inter-aktibo nga agbasabasa iti pakasaritaan

← Nadadaan nga urnos Barbaro nga urnos →

Content deleted Content added

Inline

Rebision manipud idi 21:41, 15 Mayo 2014

Ti naabbongan ti niebe nga Amianan ken Abagatan nga Ungto ken ti bisualisasion ti yelo ti baybay

Dagiti rehion ti polar ti Daga ket dagiti lugar ti globo a nangpalikmut kadagiti ungto a naam-ammuan pay a kas dagiti nalamiis a sona. Ti Amianan nga Ungto ken Abagatan nga Ungto ket isu dagitoy ti sentrona, dagitoy a rehion ket kaaduan kadagiti polar a gora ti yelo, ken aginggana idiay Taaw Artiko ken ti kontinente ti Antartika.

Dagiti nalamiis a sona
Lokasion dagiti rehion ti polar
Permafrost ti Akin-amianan a Hemisperio (permanente a nayelo a rabaw ti daga) iti morado

Dagiti panangipalpalawag

Ti Artiko ket addaan kadagiti nadumaduma a panangipalpalawag, mairaman met ti amianan a rehion ti Sirkulo ti Artiko iti agdama a (Panawen ti 2010 iti 66°33'44" N), wenno ti amianan a rehion ti latitud ti 60° ti amianan, wenno ti rehion manipud ti Amianan nga Ungto aginggana idiay linia ti kaykayo.

Ti Antartika ket kadawyan a maipalawag a kas ti abagatan ti latitud ti 60° ti abagatan, wenno ti kontinente ti Antartika. Ti Tulag ti Antartika idi 1950 ket agus-usar ti dati a panangipalawag.

Dagiti dua a rehion ti polar ket maigiddiat manipud kadagiti dua a barikes ti klimatiko ken biomatiko iti Daga, ti barikes ti tropiko iti asideg ti ekuador, ken dagiti dua a rehion ti tengnga a latitud a mabirukan iti nagbaetan dagiti rehion ti tropiko ken polar.

Klima

Dagiti rehion ti polar ket makawat ti saan unay a nakaro a radiasion ti solars gapu ta ti enerhia ti Init ket sumangpet iti maysa a bangkirig nga anggulo, ken maiwarwaras iti dakkel a lugara, ken agbanniaga pay ti ad-adayo a distansia iti atmospera ti Daga a mabalin a masagepsep daytoy, maiwarwaris wenno maiballatek, nga isu met laeng ti banag a gapuana ti kalamiis dagiti kalamiisan ngem ngem dagiti sabali a paset ti tawen kadagiti kalalainganna a klima a luglugar.

Ti pakbu a pagtayyekan ti Daga ket addaan iti nangrun nga epekto iti klima kadagiti rehion ti polar. Gapu ta dagiti rehion ti polar ket isu ti kaadaywan manipud ti ekuador, makaawat dagitoy ti kabassitan a gatad ti lawag ti init ken isu a nalamiisda. Ti adu a gatad ti yelo ken niebe ket adu pay a pakakitaan ti bassit a maawat a lawag ti init dagiti rehion ti polar, a mangited daytoy ti lamiis. Dagiti rehion ti polar ket nailaslasin babaen ti klima ti polar, dagiti nakaro ti kalamiis a temperatura, nakaro a glasiasion kadagiti makaanayen a presipitasion tapno agporma ti permanente a yelo, ken dagiti nakaro a nalaka a panagbalbaliw kadagiti oras ti lawag ti aldaw, nga addaan iti duapulo ket uppat nga oras ti lawag ti aldaw iti kalgaw, ken ti kompleto a kinasipnget iti tengnga ti kalamiisan.

Sirkumpolar a Rehion ti Artiko

Adda dagiti adu a pagtaengan idiay amianan a rehion ti polar ti Daga. Dagiti pagilian nga addaan kadagiti tunton kadagiti rehion ti Artiko ket: ti Estados Unidos (Alaska), Kanada, Dinamarka (Greenland), Norwega, Pinlandia, Suesia ken Rusia. Dagiti populasion ti sirkumpolar nga Artiko ket kankanayonda a sapasap a makibinningay ngem dagiti dadduma a populasion iti kaunegan kadagiti nailian a pagbeddengan. Kasla met ti akin-amianan a rehion ti polar ket agdumaduma kadagiti pagtaengan ti tao ken kultura.

Antartika ken ti Akin-abagatan a Taaw

Ti akin-abagatn arehion ti polar ket awan met ti permanente a pagtaengan ti tao. Ti Estasion McMurdo ket isu ti kadakkelan nga estasion ti pagsukisokan idiay Antartika a pinatpataray babaen ti Estados Unidos. Dagiti sabali pay nga estasion ket mairaman ti Estasion Palmer ken Estasion ti Abagatan nga Ungto ti Amundsen-Scott (Estados Unidos), Base Esperanza ken Base Marambio (Arhentina), Base Scott (Baro a Selanda), ken Estasion Vostok (Rusia).

Bayat nga awan met dagit indihenio a kultura ti tao, adda met ti narikut nga ekosistema, a naipangpangruna iti igid dagiti sona ti aplaya ti Antartika. Ti panagpanagto ti dalluyon iti aplaya ket mangited kadagiti adu a taraon a mangpakan kadagiti kril, ti kita ti crustacea ti baybay, a mangpakan met kadagiti narikut a sibibiag nga ayup manipud kadagiti penguino aginggana kadagiti asul a balyena.

Dagiti rehion ti ekstraterestial a polar

Dagiti sabali a planeta ken dagiti masna a satelite iti sistema a solar ket addaan met kadagiti makaay-ayo a langa a maipanggep kadagiti bukodda a rehion ti polar. Ti Bulan ti Daga ket naipagpagarup nga aglaon ti adu a deposito iti yelo kadagiti nauneg nga abut kadagiti bukodna a rehion ti polar ken saan pay a makakita ti dagus a lawag ti init. Ti Marte, kasla met iti Daga, ket addaan kadagiti gora ti yelo ti polar. Bayat nga idiay Urano ti nakaro a pakbu ti pagtayyekan ti planeta ket pakaiturongan dagiti ungto nga agsinnublat a dagus a mangitudo iti Init.

Galeria

Amianan a rehion ti polar
Bantay ti Antartika
Dagiti polar nga oso ti Amianan a rehion ti polar
Penguino ti Abagatan a rehion ti polar
Dagiti senario ti polar
Ayus ti yelo ti polar
Abagatan nga Ungto iti baba ti ladawan
Morado nga aurora
Oso ti Polar

Kitaen pay

Antartiko

Artiko

Polar

Dagiti silpo ti ruar

Dagiti nagibasaran

Victor, Paul-Émile. Man and the Conquest of the Poles, trans. by Scott Sullivan. New York: Simon & Schuster, 1963.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 [[Papeles:Pulse of Snow and Sea Ice.ogv|thumb|350px|Ti naabbongan ti niebe nga [[Amianan nga Ungto|Amianan]] ken [[Abagatan nga Ungto]] ken ti bisualisasion ti yelo ti baybay]]
-Dagiti '''rehion ti polar''' ti [[Daga (planeta)|Daga]] ket dagiti lugar ti globo a nangpalikmut kadagiti [[heograpiko nga ungto|ungto]] a naamammuan pay a kas dagiti [[Heograpikal a sona|nalamiis a sona]]. Ti [[Amianan nga Ungto]] ken [[Abagatan nga Ungto]] ket isu dagitoy ti sentrona, dagitoy a rehion ket kaaduan kadagiti [[polar a gora ti yelo]], ken agginggana idiay [[Taaw Artiko]] ken ti kontinente ti [[Antartika]].
+Dagiti '''rehion ti polar''' ti [[Daga (planeta)|Daga]] ket dagiti lugar ti globo a nangpalikmut kadagiti [[heograpiko nga ungto|ungto]] a naam-ammuan pay a kas dagiti [[Heograpikal a sona|nalamiis a sona]]. Ti [[Amianan nga Ungto]] ken [[Abagatan nga Ungto]] ket isu dagitoy ti sentrona, dagitoy a rehion ket kaaduan kadagiti [[polar a gora ti yelo]], ken aginggana idiay [[Taaw Artiko]] ken ti kontinente ti [[Antartika]].
 <gallery style="margin:auto;">
 Papeles:World map frigid.svg|Dagiti nalamiis a sona
@@ Linia 11: / Linia 11: @@
 Ti [[Artiko]] ket addaan kadagiti nadumaduma a panangipalpalawag, mairaman met ti amianan a rehion ti [[Sirkulo ti Artiko]] iti agdama a (Panawen ti 2010 iti 66°33'44" N), wenno ti amianan a rehion ti  latitud ti [[maika-60 a paralelo ti amianan|60° ti amianan]], wenno ti rehion manipud ti Amianan nga Ungto aginggana idiay [[Linia ti kayo|linia ti kaykayo]].
-Ti [[Antartika]] ket kadawyan a maipalawag a as ti abagatan ti latitud ti [[maika-60 a paralelo ti abagatan|60° ti abagatan]], wenno ti kontinente ti Antartika. Ti [[Sistema ti Tulag ti Antartikam|Tulag ti Antartika]] idi 1950 ket agus-usar ti dati a panangipalawag.
+Ti [[Antartika]] ket kadawyan a maipalawag a kas ti abagatan ti latitud ti [[maika-60 a paralelo ti abagatan|60° ti abagatan]], wenno ti kontinente ti Antartika. Ti [[Sistema ti Tulag ti Antartikam|Tulag ti Antartika]] idi 1950 ket agus-usar ti dati a panangipalawag.
-Dagiti dua a rehion ti polar ket maigiddiat manipud kadagiti dua a klimatiko ken biomatiko a barikes iti Daga, ti barikes ti [[tropiko]] iti asideg ti ekuador, ken dagiti dua a rehion ti [[Dagiti tengnga a latitud|tengnga a latitud]] a mabirukan it nagbaetan dagiti rehion ti tropiko ken polar.
+Dagiti dua a rehion ti polar ket maigiddiat manipud kadagiti dua a barikes ti  klimatiko ken biomatiko iti Daga, ti barikes ti [[tropiko]] iti asideg ti ekuador, ken dagiti dua a rehion ti [[Dagiti tengnga a latitud|tengnga a latitud]] a mabirukan iti nagbaetan dagiti rehion ti tropiko ken polar.
 == Klima ==
 {{Main|Klima ti polar}}
-Dagiti rehion ti polar ket makawat ti saan unay a nakaro a [[radiasion ti solars]] gapu ta ti enerhia ti Init ket sumangpet iti maysa a bangkirig nga anggulo, ken maiwarwaras iti dakkel a lugara, ken agbanniaga pay ti ad-adayo a distansia iti atmospera ti Daga a mabalin a masagepsep daytoy, maiwarwaris wenno maiballatek, nga isu met laeng ti banag a gapuana ti kalamiis dagiti kalamiisan ngem ngem dagiti sabali apaset ti tawen kadagiti kalalainganna a klima a luglugar.
+Dagiti rehion ti polar ket makawat ti saan unay a nakaro a [[radiasion ti solars]] gapu ta ti enerhia ti Init ket sumangpet iti maysa a bangkirig nga anggulo, ken maiwarwaras iti dakkel a lugara, ken agbanniaga pay ti ad-adayo a distansia iti atmospera ti Daga a mabalin a masagepsep daytoy, maiwarwaris wenno maiballatek, nga isu met laeng ti banag a gapuana ti kalamiis dagiti kalamiisan ngem ngem dagiti sabali a paset ti tawen kadagiti kalalainganna a klima a luglugar.
-Ti [[pakbu a pagtayyekan]] ti Daga ket addaan iti nangrun nga [[epekto ti anggulo ti init iti klima|epekto iti klima]] kadagiti rehion ti polar. Gapu ta dagiti rehion ti polar ket isu ti kaadaywan manipud ti [[ekuador]], makaawat dagitoy ti kabassitan a gatad ti lawag ti init ken isu a nalamiisda. Ti adu a gatad ti yelo ken niebe ket adu pay a pakakitaan ti bassit a maawat a lawag ti init dagiti rehion ti polar, a mangited daytoy ti lamiis. Dagiti rehion ti polar ket nailaslasin babaen ti [[klima ti polar]], dagiti nakaro ti kalamiis a temperatura, nakaro a [[glasiasion]] kadagiti makaanayen a [[presipitasion (meteorolohia)|presipitasion]] tapno agporma ti permanente a yelo, ken dagiti nakaro a nalaka a panagbalbaliw kadagiti oras ti lawag ti aldaw, nga addaan iti [[init ti tengnga ti rabii|duapulo ket uppat nga oras ti lawag ti aldaw]] iti kalgawr, ken ti [[rabii ti polar|kompleto a kinasipnget]] iti [[kalamiisan|tengnga ti kalamiisan]].
+Ti [[pakbu a pagtayyekan]] ti Daga ket addaan iti nangrun nga [[epekto ti anggulo ti init iti klima|epekto iti klima]] kadagiti rehion ti polar. Gapu ta dagiti rehion ti polar ket isu ti kaadaywan manipud ti [[ekuador]], makaawat dagitoy ti kabassitan a gatad ti lawag ti init ken isu a nalamiisda. Ti adu a gatad ti yelo ken niebe ket adu pay a pakakitaan ti bassit a maawat a lawag ti init dagiti rehion ti polar, a mangited daytoy ti lamiis. Dagiti rehion ti polar ket nailaslasin babaen ti [[klima ti polar]], dagiti nakaro ti kalamiis a temperatura, nakaro a [[glasiasion]] kadagiti makaanayen a [[presipitasion (meteorolohia)|presipitasion]] tapno agporma ti permanente a yelo, ken dagiti nakaro a nalaka a panagbalbaliw kadagiti oras ti lawag ti aldaw, nga addaan iti [[init ti tengnga ti rabii|duapulo ket uppat nga oras ti lawag ti aldaw]] iti kalgaw, ken ti [[rabii ti polar|kompleto a kinasipnget]] iti [[kalamiisan|tengnga ti kalamiisan]].
 == Sirkumpolar a Rehion ti Artiko ==
@@ Linia 30: / Linia 30: @@
 Ti akin-abagatn  arehion ti polar ket awan met ti permanente a pagtaengan ti tao. Ti [[Estasion McMurdo]] ket isu ti kadakkelan nga estasion ti pagsukisokan idiay [[Antartika]] a pinatpataray babaen ti [[Estados Unidos]]. Dagiti sabali pay nga estasion ket mairaman ti [[Estasion Palmer]] ken [[Estasion ti Abagatan nga Ungto ti Amundsen-Scott]] (Estados Unidos), [[Base Esperanza]] ken [[Base Marambio]] ([[Arhentina]]), [[Base Scott]] ([[Baro a Selanda]]), ken [[Estasion Vostok]] (Rusia).
-Bayat nga awan met dagit iindehenio a kultura ti tao, adda met ti narikut nga ekosistema, a naipangpangruna iti igid dagiti sona ti aplaya ti Antartika. Ti [[panagpanagto ti dalluyon]] iti aplaya ket mangited kadagiti adu a taraon a mangpakan kadagiti [[Euphausiacea|kril]], ti kita ti crustacea ti baybay, a mangpakan met kadagiti narikut a sibibiag nga ayup manipud kadagiti penguino aginggana kadagiti asul a balyena.
+Bayat nga awan met dagit indihenio a kultura ti tao, adda met ti narikut nga ekosistema, a naipangpangruna iti igid dagiti sona ti aplaya ti Antartika. Ti [[panagpanagto ti dalluyon]] iti aplaya ket mangited kadagiti adu a taraon a mangpakan kadagiti [[Euphausiacea|kril]], ti kita ti crustacea ti baybay, a mangpakan met kadagiti narikut a sibibiag nga ayup manipud kadagiti penguino aginggana kadagiti asul a balyena.
 == Dagiti rehion ti ekstraterestial a polar ==
-Dagiti sabali a  [[planeta]] ken dagiti  [[masna a satelite]] iti [[Sistema a Solar|sistema a solar]] ket addaan met kadagiti makaay-ayo a lanag a maipanggepkadagiti bukodda a rehion ti polar. Ti [[Bulan]] ti Daga ket naipagpagarup nga aglaon ti adu a deposito iti [[yelo]] kadagiti nauneg a abut kadagiti bukodna a rehion ti polar ken saan pay a makakita ti dagus a [[lawag ti init]]. Ti [[Marte]],kasla met iti Daga, ket addaan kadagiti [[Klima ti Marte#Dagiti gora ti polar|gora ti yelo ti polar]]. Bayat nga idiay [[Urano]] ti naro a pakbu ti pagtayyekan ti planeta ket pakaiturongan dagiti ungto nga agsinnublat a dagus a mangitudo iti [[Init]].
+Dagiti sabali a  [[planeta]] ken dagiti  [[masna a satelite]] iti [[Sistema a Solar|sistema a solar]] ket addaan met kadagiti makaay-ayo a langa a maipanggep kadagiti bukodda a rehion ti polar. Ti [[Bulan]] ti Daga ket naipagpagarup nga aglaon ti adu a deposito iti [[yelo]] kadagiti nauneg nga abut kadagiti bukodna a rehion ti polar ken saan pay a makakita ti dagus a [[lawag ti init]]. Ti [[Marte]], kasla met iti Daga, ket addaan kadagiti [[Klima ti Marte#Dagiti gora ti polar|gora ti yelo ti polar]]. Bayat nga idiay [[Urano]] ti nakaro a pakbu ti pagtayyekan ti planeta ket pakaiturongan dagiti ungto nga agsinnublat a dagus a mangitudo iti [[Init]].
 == Galeria ==