Longitud: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Lam-ang (tungtungan | aramid) m panangiletra/gramatika (via AWB script) |
m panangiletra (via AWB script) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Papeles:Longitude Vespucci.png|thumb|Pamay-an ni Amerigo Vespucci iti panangikeddeng ti longitud]] |
[[Papeles:Longitude Vespucci.png|thumb|Pamay-an ni Amerigo Vespucci iti panangikeddeng ti longitud]] |
||
Ti '''longitud''' ket ti [[Heograpikal a nagsasabtan|heograpiko a koordinato]] a manginagan ti puesto ti daya-laud a punto iti rabaw ti Daga. Daytoy ket naibatay iti anggulo a panagrukod, ken kadawyan a maiyebkas kadagiti [[Grado (anggulo)|grado]] ken naibagbaga babaen ti Griego a letra ti [[lambda]] (λ). Dagiti punto nga addaan iti agpada a longitud ket mabirukan kadagiti linia a mapmapan manipud |
Ti '''longitud''' ket ti [[Heograpikal a nagsasabtan|heograpiko a koordinato]] a manginagan ti puesto ti daya-laud a punto iti rabaw ti Daga. Daytoy ket naibatay iti anggulo a panagrukod, ken kadawyan a maiyebkas kadagiti [[Grado (anggulo)|grado]] ken naibagbaga babaen ti Griego a letra ti [[lambda]] (λ). Dagiti punto nga addaan iti agpada a longitud ket mabirukan kadagiti linia a mapmapan manipud itithe [[Amianan nga Ungto]] aginggana iti [[Abagatan nga Ungto]]. Babaen ti taripnong, maysa kadagitoy, ti [[Kangrunaan a Meridiano]], a lumabas babaen ti [[Naarian nga Obserbatorio, Greenwich]], Inglatera, ket naikeddeng idi a panangibangon ti puesto ti sero gradgrado longitud. Ti longitud dagiti sabali a lugar ket marukodto koma a kas ti anggulo ti daya wenno laud manipud iti Kangrunaan a Meridiano, a sumakop manipud iti 0° iti Kangrunaan a Meridiano aginggana iti +180° nga agpadaya ken −180° nga agpalaud. Iti pannakaisangayan, daytoy ti anggulo a nagbaetan ti dalumpinas nga aglaon ti Kangrunaan a Meridiano ken ti dalumpinas nga aglaon iti Amianan nga Ungto, Abagatan nga Ungto ken ti lokasion a naibagbaga. (Daytoy ket mangporma iti [[alagaden ti kanawan nga ima|kanawan]] a [[sistema ti kanawan a koordinato|sistema ti koordinato]] nga addaan iti pagtayyekan iti ''z'' (tangan ti kanawan nga ima) a mangitudtudo manipud iti tengnga ti Daga iti Amianan nga Ungto ken ti pagtayyekan iti ''x'' axis (rtammudo ti kanawan nga ima) a gumay-at manipud iti tengnga ti Daga babaen ti ekuador iti Kangrunaan a Meridiano.) |
||
Ti puesto a lokasion ti amianan-abagatn itiparaigid ti meridiano ket maited babaen ti bukodna a [[latitud]],a daytoy ket (saan nga eksakto) ti anggulo a nagbaetan ti lokal a bertikal ken ti dalumpinas ti Ekuador. |
Ti puesto a lokasion ti amianan-abagatn itiparaigid ti meridiano ket maited babaen ti bukodna a [[latitud]],a daytoy ket (saan nga eksakto) ti anggulo a nagbaetan ti lokal a bertikal ken ti dalumpinas ti Ekuador. |
||
No ti daga ket perpekto a nagtimbukel ken agpapada, ti longitud iti punto ket isunto laeng ti anggulo a nagbaetan tibertikal nga amianan-abagatn a dalumpinas babaen ti punto ken ti dalumpinas iti meridiano ti Greenwich. Iti amin a lugar iti Daga ti bertikal nga amianan-abagatan ket aglaonto iti pagtayyekan iti Daga. Ngem ti Daga ket saan nga agpapada, ken addaan daytoy kadagiti banatay—nga addaan iti grabidad ken maikaiyalis ti bertikal a dalumpinas iti adayo manipud |
No ti daga ket perpekto a nagtimbukel ken agpapada, ti longitud iti punto ket isunto laeng ti anggulo a nagbaetan tibertikal nga amianan-abagatn a dalumpinas babaen ti punto ken ti dalumpinas iti meridiano ti Greenwich. Iti amin a lugar iti Daga ti bertikal nga amianan-abagatan ket aglaonto iti pagtayyekan iti Daga. Ngem ti Daga ket saan nga agpapada, ken addaan daytoy kadagiti banatay—nga addaan iti grabidad ken maikaiyalis ti bertikal a dalumpinas iti adayo manipud iti pagtayyekan iti Daga. Ti bertika nga amianan-abagatan ket pagtutumponganda pay laeng tidalumpinas ti meridiano ti Greenwich iti adda met laeng nga agnggulo; dayta nga agnggulo ket astronomikal a longitud, ti longitud a karkuluem manipud iti panagpaliiw iti bituen. Thi longitud a maipakpakita kadagiti mapa ken dagiti ramit ti GPS ket ti anggulo a nagbaetan ti dalumpinas ti Greenwich ken ti saan unay a bertikal a dalumpinas babaen ti punto; ti saan unay a bertikal a dalumpinas ket perpendikular iti rabaw ti napili a timbukel nga aproksimado iti rabaw ti pantar ti baybat ti Daga, imbes a daytoy ket bukodna a perpendikular iti rabaw ti pantar ti baybay. |
||
==Kitaen pay== |
==Kitaen pay== |
||
Rebision manipud idi 23:49, 6 Marso 2016
Ti longitud ket ti heograpiko a koordinato a manginagan ti puesto ti daya-laud a punto iti rabaw ti Daga. Daytoy ket naibatay iti anggulo a panagrukod, ken kadawyan a maiyebkas kadagiti grado ken naibagbaga babaen ti Griego a letra ti lambda (λ). Dagiti punto nga addaan iti agpada a longitud ket mabirukan kadagiti linia a mapmapan manipud itithe Amianan nga Ungto aginggana iti Abagatan nga Ungto. Babaen ti taripnong, maysa kadagitoy, ti Kangrunaan a Meridiano, a lumabas babaen ti Naarian nga Obserbatorio, Greenwich, Inglatera, ket naikeddeng idi a panangibangon ti puesto ti sero gradgrado longitud. Ti longitud dagiti sabali a lugar ket marukodto koma a kas ti anggulo ti daya wenno laud manipud iti Kangrunaan a Meridiano, a sumakop manipud iti 0° iti Kangrunaan a Meridiano aginggana iti +180° nga agpadaya ken −180° nga agpalaud. Iti pannakaisangayan, daytoy ti anggulo a nagbaetan ti dalumpinas nga aglaon ti Kangrunaan a Meridiano ken ti dalumpinas nga aglaon iti Amianan nga Ungto, Abagatan nga Ungto ken ti lokasion a naibagbaga. (Daytoy ket mangporma iti kanawan a sistema ti koordinato nga addaan iti pagtayyekan iti z (tangan ti kanawan nga ima) a mangitudtudo manipud iti tengnga ti Daga iti Amianan nga Ungto ken ti pagtayyekan iti x axis (rtammudo ti kanawan nga ima) a gumay-at manipud iti tengnga ti Daga babaen ti ekuador iti Kangrunaan a Meridiano.)
Ti puesto a lokasion ti amianan-abagatn itiparaigid ti meridiano ket maited babaen ti bukodna a latitud,a daytoy ket (saan nga eksakto) ti anggulo a nagbaetan ti lokal a bertikal ken ti dalumpinas ti Ekuador.
No ti daga ket perpekto a nagtimbukel ken agpapada, ti longitud iti punto ket isunto laeng ti anggulo a nagbaetan tibertikal nga amianan-abagatn a dalumpinas babaen ti punto ken ti dalumpinas iti meridiano ti Greenwich. Iti amin a lugar iti Daga ti bertikal nga amianan-abagatan ket aglaonto iti pagtayyekan iti Daga. Ngem ti Daga ket saan nga agpapada, ken addaan daytoy kadagiti banatay—nga addaan iti grabidad ken maikaiyalis ti bertikal a dalumpinas iti adayo manipud iti pagtayyekan iti Daga. Ti bertika nga amianan-abagatan ket pagtutumponganda pay laeng tidalumpinas ti meridiano ti Greenwich iti adda met laeng nga agnggulo; dayta nga agnggulo ket astronomikal a longitud, ti longitud a karkuluem manipud iti panagpaliiw iti bituen. Thi longitud a maipakpakita kadagiti mapa ken dagiti ramit ti GPS ket ti anggulo a nagbaetan ti dalumpinas ti Greenwich ken ti saan unay a bertikal a dalumpinas babaen ti punto; ti saan unay a bertikal a dalumpinas ket perpendikular iti rabaw ti napili a timbukel nga aproksimado iti rabaw ti pantar ti baybat ti Daga, imbes a daytoy ket bukodna a perpendikular iti rabaw ti pantar ti baybay.
Kitaen pay
Dagiti nagibasaran
Dagiti silpo tiruar
Dagiti midia a mainaig iti Longitud iti Wikimedia Commons