Pamilia ti pagsasao: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Content deleted Content added
m panangiletra, replaced: linguistika → lingguistika (3) using AWB
m +{{ISBN}}
Linia 3: Linia 3:
Ti '''pamilia ti pagsasao''' ket isu ti grupo dagiti [[pagsasao]] a maikabagian babaen ti [[Henetiko (lingguistika)|tinaudan]] manipud ti maysa a puonan, a tinawtawagan ti [[proto-pagsasao]] iti dayta a pamilia Ti termino a 'pamilia' ketnagtaud manipud ti [[puonan a modelo]] iti taudan ti pagsasao iti [[naipakasaritaan a liguistika]], nga agus-usar ti insasao a mangpada kadagiti pagsasao ti tao iti bilolohiko a [[puonan ti pamilia]], wenno iti maysa a sun=marsaruno a panagbalbaliw, iti sebbanagn iti maysa a [[pilohenetiko a puonan]] iti ebolusionario a [[taksonomia (biolohia)|taksonomia]]. Awan ti pudno a biolohiko a pannkaikabagian a baetan dagiti agsasao a maibagbaga iti daytoy nga insasao.
Ti '''pamilia ti pagsasao''' ket isu ti grupo dagiti [[pagsasao]] a maikabagian babaen ti [[Henetiko (lingguistika)|tinaudan]] manipud ti maysa a puonan, a tinawtawagan ti [[proto-pagsasao]] iti dayta a pamilia Ti termino a 'pamilia' ketnagtaud manipud ti [[puonan a modelo]] iti taudan ti pagsasao iti [[naipakasaritaan a liguistika]], nga agus-usar ti insasao a mangpada kadagiti pagsasao ti tao iti bilolohiko a [[puonan ti pamilia]], wenno iti maysa a sun=marsaruno a panagbalbaliw, iti sebbanagn iti maysa a [[pilohenetiko a puonan]] iti ebolusionario a [[taksonomia (biolohia)|taksonomia]]. Awan ti pudno a biolohiko a pannkaikabagian a baetan dagiti agsasao a maibagbaga iti daytoy nga insasao.


Manipud idi 2009, ti [[SIL Ethnologue]] ketnangikatologo kadagiti 6,909 a sibibiag a pagsasao.<ref>[http://www.ethnologue.com/ "Ethnologue: Dagiti pagsasao iti lubong, Maika-16 nga edision"]. Naala idi 8 Hunio 2010, ISBN 978-1-55671-216-6</ref> Ti "sibibiag a pagsasao" ket isu ti nawatiwat a naus-usar a kas nangruna a porma iti pannakisinnarita babaen ti naisangayan a grupo dagiti sibibiag a tao. Ti apag-isu a bilang dagiti sibibiag a pagsasao ket aggigiddiat manipud ti 5,000 aginggana ti 10,000, segun ti sapasap a kasayaat ti panangipalplawag ti maysa a tao iti "pagsasao", ken iti maysa a naisangayan no kasano ti panangidasig kadagiti [[dialekto]]. Adu pay dagiti [[Ipapatay ti pagsasao|natayen]] ken [[Awanen a pagsasao|awanen]] a pagsasao.
Manipud idi 2009, ti [[SIL Ethnologue]] ketnangikatologo kadagiti 6,909 a sibibiag a pagsasao.<ref>[http://www.ethnologue.com/ "Ethnologue: Dagiti pagsasao iti lubong, Maika-16 nga edision"]. Naala idi 8 Hunio 2010, {{ISBN|978-1-55671-216-6}}</ref> Ti "sibibiag a pagsasao" ket isu ti nawatiwat a naus-usar a kas nangruna a porma iti pannakisinnarita babaen ti naisangayan a grupo dagiti sibibiag a tao. Ti apag-isu a bilang dagiti sibibiag a pagsasao ket aggigiddiat manipud ti 5,000 aginggana ti 10,000, segun ti sapasap a kasayaat ti panangipalplawag ti maysa a tao iti "pagsasao", ken iti maysa a naisangayan no kasano ti panangidasig kadagiti [[dialekto]]. Adu pay dagiti [[Ipapatay ti pagsasao|natayen]] ken [[Awanen a pagsasao|awanen]] a pagsasao.


Ti pannkaikameng dagiti pagsasao iti isu met laeng a pamilia ti pagsasao ketmaipatakder babaen ti [[komparatibo a lingguistika]]. Dagiti [[anak a pagsasao]] ket naibagbaga nga adda dagiti henetiko wenno henelohiko a pannkaikabagian; ti immuna a termino a naibagbaga ket ad-adu a moderno , bayat a ti naudi a naibaga ket ad-adu a tradisional.<ref>{{cite book|title=Dagiti lektura ti siensia ti pagsasao: a naibagbaga idiay Naarian apatakder ti Royal Gran Britania idi Abril, Mayo ken Hunio, 1861|first=Max |last=Müller|location=Londres|publisher=Longman, Green, Longman ken ni Roberts|year=1862|
Ti pannkaikameng dagiti pagsasao iti isu met laeng a pamilia ti pagsasao ket maipatakder babaen ti [[komparatibo a lingguistika]]. Dagiti [[anak a pagsasao]] ket naibagbaga nga adda dagiti henetiko wenno henelohiko a pannkaikabagian; ti immuna a termino a naibagbaga ket ad-adu a moderno , bayat a ti naudi a naibaga ket ad-adu a tradisional.<ref>{{cite book|title=Dagiti lektura ti siensia ti pagsasao: a naibagbaga idiay Naarian apatakder ti Royal Gran Britania idi Abril, Mayo ken Hunio, 1861|first=Max |last=Müller|location=Londres|publisher=Longman, Green, Longman ken ni Roberts|year=1862|
edition=3rd|page=216|quote=Ti henelohiko a pannakaidasig kadagiti nakaipatakderan dagiti pagsasao nga Aryano, a nakitkita tayo, iti asideg a panangipada iti gramatiko a panagilasin iti tunggal maysa;....}}</ref> Ti ebidensia ti linguistiko a [[Henetiko a pannakaikabagian (lingguistika)|pannakaikabagian]] ket makita iti mapalpaliiw a pakabingayan a panakailasin a saan a naigupit iti [[pannakaiyasideg ti pagsasao|panagbulod]].
edition=3rd|page=216|quote=Ti henelohiko a pannakaidasig kadagiti nakaipatakderan dagiti pagsasao nga Aryano, a nakitkita tayo, iti asideg a panangipada iti gramatiko a panagilasin iti tunggal maysa;....}}</ref> Ti ebidensia ti linguistiko a [[Henetiko a pannakaikabagian (lingguistika)|pannakaikabagian]] ket makita iti mapalpaliiw a pakabingayan a panakailasin a saan a naigupit iti [[pannakaiyasideg ti pagsasao|panagbulod]].
Ti henelohiko a pannkaikabagian dagiti pagsasao nga adda ket makibinningayda ti pannkatalinaay, dagitoy dagitilanga iti proto-pagsasao a saan a maipalawag babaen ti pannakairana wenno [[binulod a balikas|panagbulod]]. Ti pannkaikameng iti maysa a sanga wenno grupo iti kaunegan ti pamilia ti pagsasao ket nabangon babaen dagiti pakibingayan a panagbaparo, isu daytoy dagiti sapasap a langa kadagitoy a pagsasao a mabirukan iti sapsap a puonan iti intero a pagsasao. Kas pagarigan, [[dagiti Hermaniko a pagsasao]] ket dagitoy ti "Hermaniko" a nakibinningay ti bokabulario ken dagiti gramatiko a langa a naipampamattian nga adda iti [[Proto-Indo-Europeano a pagsasao]]. Dagitoy a langa ket naipammatian a dagiti baro nga panagpabaro a napasamak iti [[Proto-Hermaniko]], ti tinaudan ti Proto-Indo-Europeano nga isu idi ti tinaudan kadagiti amin a Hermaniko a pagsasao.
Ti henelohiko a pannkaikabagian dagiti pagsasao nga adda ket makibinningayda ti pannkatalinaay, dagitoy dagitilanga iti proto-pagsasao a saan a maipalawag babaen ti pannakairana wenno [[binulod a balikas|panagbulod]]. Ti pannkaikameng iti maysa a sanga wenno grupo iti kaunegan ti pamilia ti pagsasao ket nabangon babaen dagiti pakibingayan a panagbaparo, isu daytoy dagiti sapasap a langa kadagitoy a pagsasao a mabirukan iti sapsap a puonan iti intero a pagsasao. Kas pagarigan, [[dagiti Hermaniko a pagsasao]] ket dagitoy ti "Hermaniko" a nakibinningay ti bokabulario ken dagiti gramatiko a langa a naipampamattian nga adda iti [[Proto-Indo-Europeano a pagsasao]]. Dagitoy a langa ket naipammatian a dagiti baro nga panagpabaro a napasamak iti [[Proto-Hermaniko]], ti tinaudan ti Proto-Indo-Europeano nga isu idi ti tinaudan kadagiti amin a Hermaniko a pagsasao.

Rebision manipud idi 23:19, 13 Disiembre 2016

Dagiti kangrunaan a pamilia ti pagsasao iti lubong (ken dagiti dadduma a kaso dagiti grupo dagiti pamilia).

Ti pamilia ti pagsasao ket isu ti grupo dagiti pagsasao a maikabagian babaen ti tinaudan manipud ti maysa a puonan, a tinawtawagan ti proto-pagsasao iti dayta a pamilia Ti termino a 'pamilia' ketnagtaud manipud ti puonan a modelo iti taudan ti pagsasao iti naipakasaritaan a liguistika, nga agus-usar ti insasao a mangpada kadagiti pagsasao ti tao iti bilolohiko a puonan ti pamilia, wenno iti maysa a sun=marsaruno a panagbalbaliw, iti sebbanagn iti maysa a pilohenetiko a puonan iti ebolusionario a taksonomia. Awan ti pudno a biolohiko a pannkaikabagian a baetan dagiti agsasao a maibagbaga iti daytoy nga insasao.

Manipud idi 2009, ti SIL Ethnologue ketnangikatologo kadagiti 6,909 a sibibiag a pagsasao.[1] Ti "sibibiag a pagsasao" ket isu ti nawatiwat a naus-usar a kas nangruna a porma iti pannakisinnarita babaen ti naisangayan a grupo dagiti sibibiag a tao. Ti apag-isu a bilang dagiti sibibiag a pagsasao ket aggigiddiat manipud ti 5,000 aginggana ti 10,000, segun ti sapasap a kasayaat ti panangipalplawag ti maysa a tao iti "pagsasao", ken iti maysa a naisangayan no kasano ti panangidasig kadagiti dialekto. Adu pay dagiti natayen ken awanen a pagsasao.

Ti pannkaikameng dagiti pagsasao iti isu met laeng a pamilia ti pagsasao ket maipatakder babaen ti komparatibo a lingguistika. Dagiti anak a pagsasao ket naibagbaga nga adda dagiti henetiko wenno henelohiko a pannkaikabagian; ti immuna a termino a naibagbaga ket ad-adu a moderno , bayat a ti naudi a naibaga ket ad-adu a tradisional.[2] Ti ebidensia ti linguistiko a pannakaikabagian ket makita iti mapalpaliiw a pakabingayan a panakailasin a saan a naigupit iti panagbulod. Ti henelohiko a pannkaikabagian dagiti pagsasao nga adda ket makibinningayda ti pannkatalinaay, dagitoy dagitilanga iti proto-pagsasao a saan a maipalawag babaen ti pannakairana wenno panagbulod. Ti pannkaikameng iti maysa a sanga wenno grupo iti kaunegan ti pamilia ti pagsasao ket nabangon babaen dagiti pakibingayan a panagbaparo, isu daytoy dagiti sapasap a langa kadagitoy a pagsasao a mabirukan iti sapsap a puonan iti intero a pagsasao. Kas pagarigan, dagiti Hermaniko a pagsasao ket dagitoy ti "Hermaniko" a nakibinningay ti bokabulario ken dagiti gramatiko a langa a naipampamattian nga adda iti Proto-Indo-Europeano a pagsasao. Dagitoy a langa ket naipammatian a dagiti baro nga panagpabaro a napasamak iti Proto-Hermaniko, ti tinaudan ti Proto-Indo-Europeano nga isu idi ti tinaudan kadagiti amin a Hermaniko a pagsasao.

Dagiti nota

  1. ^ "Ethnologue: Dagiti pagsasao iti lubong, Maika-16 nga edision". Naala idi 8 Hunio 2010, ISBN 978-1-55671-216-6
  2. ^ Müller, Max (1862). Dagiti lektura ti siensia ti pagsasao: a naibagbaga idiay Naarian apatakder ti Royal Gran Britania idi Abril, Mayo ken Hunio, 1861 (3rd nga ed.). Londres: Longman, Green, Longman ken ni Roberts. p. 216. Ti henelohiko a pannakaidasig kadagiti nakaipatakderan dagiti pagsasao nga Aryano, a nakitkita tayo, iti asideg a panangipada iti gramatiko a panagilasin iti tunggal maysa;....

Dagiti silpo ti ruar