Pagsasao a Galego: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Lam-ang (tungtungan | aramid) m nagsimpa |
Lam-ang (tungtungan | aramid) m nagsimpa |
||
Linia 16: | Linia 16: | ||
|fam7 = [[Galego-Portuges]] |
|fam7 = [[Galego-Portuges]] |
||
|ancestor = [[Mediebal a Galego]] |
|ancestor = [[Mediebal a Galego]] |
||
|script = [[Galego nga abesedario]] ([[Latin a sinuratan]])<br>[[Galego a Braille]] |
|script = [[Galego nga abesedario]] ([[Latin a sinuratan]])<br />[[Galego a Braille]] |
||
|nation = {{wagayway|Galicia}} (Espania); maawat a maisasao a kas ti [[Pagsasao a Portuges|Portuges]] babaen ti Parlamento ti [[Kappon ti Europa]]. |
|nation = {{wagayway|Galicia}} (Espania); maawat a maisasao a kas ti [[Pagsasao a Portuges|Portuges]] babaen ti Parlamento ti [[Kappon ti Europa]]. |
||
|agency = [[Naarian nga Akademia ti Galicia]] |
|agency = [[Naarian nga Akademia ti Galicia]] |
||
Linia 26: | Linia 26: | ||
}} |
}} |
||
Ti '''Galego''' ({{lang|gl| |
Ti '''Galego''' ({{lang|gl|galego}} {{IPA-gl|ɡaˈleɣo|IPA}}) ket pagsasao ti sanga ti [[Sassao nga Ibero Romanse|Lumaud nga Ibero-Romanse]]. Daytoy ket insasao babaen dagiti 3 million a tattao, a naipangpangruna idiay [[Galicia (Espania)|Galicia]], ti maysa nga [[Dagiti autonomo a komunidad ti Espania|autonomo a komunidad]] a mabirukan idiay amianan a laud ti [[Espania]], nga idiay ket opisial a kakuyogna ti [[Pagsasao nga Espaniol|Espaniol]]. Ti pagsasao a naisasao pay kadagiti sona ti pagbeddengan dagiti kaarruba a rehion ti Espania ti [[Asturias]] ken [[Kastila ken León]], ken babaen pay dagiti imigrante a komunidad ti Galicia iti dadduma pay a paset ti [[Espania]], in [[Latin nga Amerika]], ti [[Estados Unidos]], [[Suisa]] ken dagiti dadduma pay a lugar idiay [[Europa]]. |
||
Ti Galego ket paset ti isu met laeng a pamilia dagiti pagsasao a kas ti [[Pagsasao a Portuges]], ken isuda a dua ket makibinnigayda ti agpada a taudan. Ti nagbingayan a [[Galego-Portuges a lirika]] (maika-13 ken 14 a sigsiglo) ket isu idi kadagiti naisangayan a literatura a napataud idiay Europa iti Tengnga a Panpanawen. Dagiti alagaden dagiti dialekto ti Portuges ken Galego ket nagrugrugi a nagbalbaliw idi maika-13 ken maika-14 a sigsiglo.<ref>{{cite book|last=de Azevedo Maia|first=Clarinda|title=História do galego-português: estado linguístico da Galiza e do noroeste de Portugal desde o século XIII ao século XVI (com referência à situação do galego moderno)|year=1997|publisher=Fundação Calouste Gulbenkian|location=Lisboa|isbn=9789723107463|edition=Reimpressã da edição do INIC (1986).}}</ref> |
Ti Galego ket paset ti isu met laeng a pamilia dagiti pagsasao a kas ti [[Pagsasao a Portuges]], ken isuda a dua ket makibinnigayda ti agpada a taudan. Ti nagbingayan a [[Galego-Portuges a lirika]] (maika-13 ken 14 a sigsiglo) ket isu idi kadagiti naisangayan a literatura a napataud idiay Europa iti Tengnga a Panpanawen. Dagiti alagaden dagiti dialekto ti Portuges ken Galego ket nagrugrugi a nagbalbaliw idi maika-13 ken maika-14 a sigsiglo.<ref>{{cite book|last=de Azevedo Maia|first=Clarinda|title=História do galego-português: estado linguístico da Galiza e do noroeste de Portugal desde o século XIII ao século XVI (com referência à situação do galego moderno)|year=1997|publisher=Fundação Calouste Gulbenkian|location=Lisboa|isbn=9789723107463|edition=Reimpressã da edição do INIC (1986).}}</ref> |
||
Linia 34: | Linia 34: | ||
Ti pagsasao ket opisial a timbengen babaen idiay Galicia babaen ti [[Naarian nga Akademia ti Galicia]]. Nupay kasta, dagiti nawaya a gunglo a kas ti [[Gunglo ti Pagsasao ti Galicia]] ken ti [[Akademia ti Galicia iti Pagsasao a Portuges]] ket mangiraman ti Galego a kas paset ti pagsasao a [[Galego-Portuges]]. |
Ti pagsasao ket opisial a timbengen babaen idiay Galicia babaen ti [[Naarian nga Akademia ti Galicia]]. Nupay kasta, dagiti nawaya a gunglo a kas ti [[Gunglo ti Pagsasao ti Galicia]] ken ti [[Akademia ti Galicia iti Pagsasao a Portuges]] ket mangiraman ti Galego a kas paset ti pagsasao a [[Galego-Portuges]]. |
||
==Dagiti nagibasaran== |
== Dagiti nagibasaran == |
||
{{Reflist}} |
{{Reflist}} |
||
==Dagiti silpo ti ruar== |
== Dagiti silpo ti ruar == |
||
{{InterWiki}} |
{{InterWiki}} |
||
Rebision manipud idi 14:40, 12 Marso 2019
Galego | |
---|---|
Galego | |
Pannakabalikas | [ɡaˈleɣo] |
Rehion | Galicia ken dagiti asideg a lugar idiay Asturias ken Kastila ken León |
Patubo a mangisasao | (3.2 riwriw ti nadakamat idi 1986)[1] 58% dagiti L1 nga agsasao idiay Galicia (2007)[2] |
Nasapa a porma | |
Galego nga abesedario (Latin a sinuratan) Galego a Braille | |
Opisial a kasasaad | |
Opisial a mangisasao | Galicia (Espania); maawat a maisasao a kas ti Portuges babaen ti Parlamento ti Kappon ti Europa. |
Nagalagad | Naarian nga Akademia ti Galicia |
Kodkodigo ti pagsasao | |
ISO 639-1 | gl |
ISO 639-2 | glg |
ISO 639-3 | glg |
Linguaesperio | 51-AAA-ab |
Ti Galego (galego IPA: [ɡaˈleɣo]) ket pagsasao ti sanga ti Lumaud nga Ibero-Romanse. Daytoy ket insasao babaen dagiti 3 million a tattao, a naipangpangruna idiay Galicia, ti maysa nga autonomo a komunidad a mabirukan idiay amianan a laud ti Espania, nga idiay ket opisial a kakuyogna ti Espaniol. Ti pagsasao a naisasao pay kadagiti sona ti pagbeddengan dagiti kaarruba a rehion ti Espania ti Asturias ken Kastila ken León, ken babaen pay dagiti imigrante a komunidad ti Galicia iti dadduma pay a paset ti Espania, in Latin nga Amerika, ti Estados Unidos, Suisa ken dagiti dadduma pay a lugar idiay Europa.
Ti Galego ket paset ti isu met laeng a pamilia dagiti pagsasao a kas ti Pagsasao a Portuges, ken isuda a dua ket makibinnigayda ti agpada a taudan. Ti nagbingayan a Galego-Portuges a lirika (maika-13 ken 14 a sigsiglo) ket isu idi kadagiti naisangayan a literatura a napataud idiay Europa iti Tengnga a Panpanawen. Dagiti alagaden dagiti dialekto ti Portuges ken Galego ket nagrugrugi a nagbalbaliw idi maika-13 ken maika-14 a sigsiglo.[3]
Ti leksikon ti pagsasao ket kaaduan a naala iti Latin, urayno daytoy ket aglaon met kadagiti nangrun a abilang dagiti balikas ti Hermaniko ken Keltiko a taudan, ken dagiti dadduma pay a sustrato ken dagiti adstrato ket naawatda pay, a naipangpangruna babaen ti Espaniol ken Portuges, ti adu a bilang dagiti pangnagan manipud kadagiti Arabo nga idi Tengnga a Panpanawen ket isuda ti nagturay iti akin-abagatan nga Iberia.
Ti pagsasao ket opisial a timbengen babaen idiay Galicia babaen ti Naarian nga Akademia ti Galicia. Nupay kasta, dagiti nawaya a gunglo a kas ti Gunglo ti Pagsasao ti Galicia ken ti Akademia ti Galicia iti Pagsasao a Portuges ket mangiraman ti Galego a kas paset ti pagsasao a Galego-Portuges.
Dagiti nagibasaran
- ^ Galego iti Ethnologue (maika-17 nga ed., 2013)
- ^ observatoriodalinguagalega.org
- ^ de Azevedo Maia, Clarinda (1997). História do galego-português: estado linguístico da Galiza e do noroeste de Portugal desde o século XIII ao século XVI (com referência à situação do galego moderno) (Reimpressã da edição do INIC (1986). nga ed.). Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian. ISBN 9789723107463.
Dagiti silpo ti ruar
Dagiti alagaden ti Galego: