Longitud: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Lam-ang (tungtungan | aramid) m Nagsimpa iti panangiletra/gramatika |
m a gumay-at-->nga umabot (via JWB) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Papeles:Longitude Vespucci.png|thumb|Pamay-an ni Amerigo Vespucci iti panangikeddeng ti longitud]] |
[[Papeles:Longitude Vespucci.png|thumb|Pamay-an ni Amerigo Vespucci iti panangikeddeng ti longitud]] |
||
Ti '''longitud''' ket ti [[Heograpikal a nagsasabtan|heograpiko a koordinato]] a manginagan ti puesto iti daya-laud a punto iti rabaw ti Daga. Daytoy ket naibatay iti anggulo a panagrukod, ken kadawyan a maiyebkas kadagiti [[Grado (anggulo)|grado]] ken naibagbaga babaen ti Griego a letra ti [[lambda]] (λ). Dagiti punto nga addaan iti agpada a longitud ket mabirukan kadagiti linia a mapmapan manipud itithe [[Amianan nga Ungto]] aginggana iti [[Abagatan nga Ungto]]. Babaen ti taripnong, maysa kadagitoy, ti [[Kangrunaan a Meridiano]], a lumabas babaen ti [[Naarian nga Obserbatorio, Greenwich]], Inglatera, ket naikeddeng idi a panangibangon ti puesto ti sero gradgrado longitud. Ti longitud dagiti sabali a lugar ket marukodto koma a kas ti anggulo ti daya wenno laud manipud iti Kangrunaan a Meridiano, a sumakop manipud iti 0° iti Kangrunaan a Meridiano aginggana iti +180° nga agpadaya ken −180° nga agpalaud. Iti pannakaisangayan, daytoy ti anggulo a nagbaetan ti dalumpinas nga aglaon ti Kangrunaan a Meridiano ken ti dalumpinas nga aglaon iti Amianan nga Ungto, Abagatan nga Ungto ken ti lokasion a naibagbaga. (Daytoy ket mangporma iti [[alagaden ti kanawan nga ima|kanawan]] a [[sistema ti kanawan a koordinato|sistema ti koordinato]] nga addaan iti pagtayyekan iti ''z'' (tangan ti kanawan nga ima) a mangitudtudo manipud iti tengnga ti Daga iti Amianan nga Ungto ken ti pagtayyekan iti ''x'' axis (rtammudo ti kanawan nga ima) |
Ti '''longitud''' ket ti [[Heograpikal a nagsasabtan|heograpiko a koordinato]] a manginagan ti puesto iti daya-laud a punto iti rabaw ti Daga. Daytoy ket naibatay iti anggulo a panagrukod, ken kadawyan a maiyebkas kadagiti [[Grado (anggulo)|grado]] ken naibagbaga babaen ti Griego a letra ti [[lambda]] (λ). Dagiti punto nga addaan iti agpada a longitud ket mabirukan kadagiti linia a mapmapan manipud itithe [[Amianan nga Ungto]] aginggana iti [[Abagatan nga Ungto]]. Babaen ti taripnong, maysa kadagitoy, ti [[Kangrunaan a Meridiano]], a lumabas babaen ti [[Naarian nga Obserbatorio, Greenwich]], Inglatera, ket naikeddeng idi a panangibangon ti puesto ti sero gradgrado longitud. Ti longitud dagiti sabali a lugar ket marukodto koma a kas ti anggulo ti daya wenno laud manipud iti Kangrunaan a Meridiano, a sumakop manipud iti 0° iti Kangrunaan a Meridiano aginggana iti +180° nga agpadaya ken −180° nga agpalaud. Iti pannakaisangayan, daytoy ti anggulo a nagbaetan ti dalumpinas nga aglaon ti Kangrunaan a Meridiano ken ti dalumpinas nga aglaon iti Amianan nga Ungto, Abagatan nga Ungto ken ti lokasion a naibagbaga. (Daytoy ket mangporma iti [[alagaden ti kanawan nga ima|kanawan]] a [[sistema ti kanawan a koordinato|sistema ti koordinato]] nga addaan iti pagtayyekan iti ''z'' (tangan ti kanawan nga ima) a mangitudtudo manipud iti tengnga ti Daga iti Amianan nga Ungto ken ti pagtayyekan iti ''x'' axis (rtammudo ti kanawan nga ima) nga umabot manipud iti tengnga ti Daga babaen ti ekuador iti Kangrunaan a Meridiano.) |
||
Ti puesto a lokasion ti amianan-abagatan itiparaigid ti meridiano ket maited babaen ti bukodna a [[latitud]],a daytoy ket (saan nga eksakto) ti anggulo a nagbaetan ti lokal a bertikal ken ti dalumpinas ti Ekuador. |
Ti puesto a lokasion ti amianan-abagatan itiparaigid ti meridiano ket maited babaen ti bukodna a [[latitud]],a daytoy ket (saan nga eksakto) ti anggulo a nagbaetan ti lokal a bertikal ken ti dalumpinas ti Ekuador. |
||
Rebision manipud idi 18:53, 29 Abril 2020
Ti longitud ket ti heograpiko a koordinato a manginagan ti puesto iti daya-laud a punto iti rabaw ti Daga. Daytoy ket naibatay iti anggulo a panagrukod, ken kadawyan a maiyebkas kadagiti grado ken naibagbaga babaen ti Griego a letra ti lambda (λ). Dagiti punto nga addaan iti agpada a longitud ket mabirukan kadagiti linia a mapmapan manipud itithe Amianan nga Ungto aginggana iti Abagatan nga Ungto. Babaen ti taripnong, maysa kadagitoy, ti Kangrunaan a Meridiano, a lumabas babaen ti Naarian nga Obserbatorio, Greenwich, Inglatera, ket naikeddeng idi a panangibangon ti puesto ti sero gradgrado longitud. Ti longitud dagiti sabali a lugar ket marukodto koma a kas ti anggulo ti daya wenno laud manipud iti Kangrunaan a Meridiano, a sumakop manipud iti 0° iti Kangrunaan a Meridiano aginggana iti +180° nga agpadaya ken −180° nga agpalaud. Iti pannakaisangayan, daytoy ti anggulo a nagbaetan ti dalumpinas nga aglaon ti Kangrunaan a Meridiano ken ti dalumpinas nga aglaon iti Amianan nga Ungto, Abagatan nga Ungto ken ti lokasion a naibagbaga. (Daytoy ket mangporma iti kanawan a sistema ti koordinato nga addaan iti pagtayyekan iti z (tangan ti kanawan nga ima) a mangitudtudo manipud iti tengnga ti Daga iti Amianan nga Ungto ken ti pagtayyekan iti x axis (rtammudo ti kanawan nga ima) nga umabot manipud iti tengnga ti Daga babaen ti ekuador iti Kangrunaan a Meridiano.)
Ti puesto a lokasion ti amianan-abagatan itiparaigid ti meridiano ket maited babaen ti bukodna a latitud,a daytoy ket (saan nga eksakto) ti anggulo a nagbaetan ti lokal a bertikal ken ti dalumpinas ti Ekuador.
No ti daga ket perpekto a nagtimbukel ken agpapada, ti longitud iti punto ket isunto laeng ti anggulo a nagbaetan tibertikal nga amianan-abagatn a dalumpinas babaen ti punto ken ti dalumpinas iti meridiano ti Greenwich. Iti amin a lugar iti Daga ti bertikal nga amianan-abagatan ket aglaonto iti pagtayyekan iti Daga. Ngem ti Daga ket saan nga agpapada, ken addaan daytoy kadagiti banatay—nga addaan iti grabidad ken maikaiyalis ti bertikal a dalumpinas iti adayo manipud iti pagtayyekan iti Daga. Ti bertika nga amianan-abagatan ket pagtutumponganda pay laeng tidalumpinas ti meridiano ti Greenwich iti adda met laeng nga agnggulo; dayta nga agnggulo ket astronomikal a longitud, ti longitud a karkuluem manipud iti panagpaliiw iti bituen. Ti longitud a maipakpakita kadagiti mapa ken dagiti ramit ti GPS ket ti anggulo a nagbaetan ti dalumpinas ti Greenwich ken ti saan unay a bertikal a dalumpinas babaen ti punto; ti saan unay a bertikal a dalumpinas ket perpendikular iti rabaw ti napili a timbukel nga aproksimado iti rabaw ti pantar ti baybay ti Daga, imbes a daytoy ket bukodna a perpendikular iti rabaw ti pantar ti baybay.
Kitaen pay
Dagiti nagibasaran
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti midia a mainaig iti Longitud iti Wikimedia Commons