Pagsasao a Motu
| Motu | |
|---|---|
| Patubo iti | Papua Baro a Guinea |
| Rehion | Probinsia Sentral |
| Etnisidad | Motuano |
Patubo a mangisasao | 39,000 (2008)[1] |
Austronesio
| |
| Sinuratan a Latin (Alpabeto a Motu) Braille a Motu | |
| Kodkodigo ti pagsasao | |
| ISO 639-3 | meu |
| Glottolog | motu1246 |
Ti pagsasao a Motu (sagpaminsan a tinawtawagan iti Puro a Motu wenno Pudno a Motu tapno saan a maiyallilaw daytoy iti Hiri Motu) ket ti maysa kadagiti adu a sasao a Tengnga nga Ungto a Papuano ken insasao babaen dagiti Motuano, dagiti patneng a mangtagtagitao ti Papua Baro a Guinea. Daytoy ket kadawyan a maus-usar iti rehion, a naipangpangruna iti likmut ti kapitolio, ti Puerto Moresby.
Ti napalaka a porma ti Motu a naparang-ay a kas pagsasao ti panagtagilako iti rehion ti Papuano, iti abagatan a daya ti nangruna nga isla ti Baro a Guinea, a kasisigud idi nga ammo a kas Polis Motu, ken ammo ita akas Hiri Motu. Kalpasan ti Tok Pisin ken Ingles, ti Hiri Motu ket isuidi iti panawen ti wayawaya ti maikatlo a kaaduan a naisasao kadagiti ad-adu ngem 800 a pagsasao ti Papua Baro a Guinea, ngem ti pannakausarna ket bumasbassiten kadagiti napalabas a panawen ken sinuksukatanen babaen ti Tok Pisin.
Ti Motu ket naidasig a kas maysa kadagiti sasao a Malayo-Polinesio ken addaan kadagiti lingguistiko a pannakaipada iti sasao a Polinesio ken Mikronesio.
Ti Motu ket tipiko a pagsasao nga Austronesio gau ta nakaro a naibatay iti paaweng. Ti tunggal maysa a silaba ti Motu ket agpatingga iti uni ti paaweng — daytoy ket mabalin a sarunuen babaen ti bugbugtong a konsonante (tawan dagiti "rimpuok ti konsonante"). Dagiti uni ti paaweng ket mabalin a dagiti monoptongo (buklen ti bugbugtong a batayan nga uni) wenno dagiti diptongo (buklen ti ad-adu ngem naysa a batayan nga uni). Adda laeng dagiti lima a "puro" nga uni ti paaweng (agarup akadagita ket Italiano); Dagiti diptongo a Motu ket naisuratda (ken maibalikas) a kas kombinasion dagiti dua a "puro" a paaweng. Dagiti diptongo ti "oi" ken "oe" (isuda a dua ket aproksimado a kas iti diptongo ti baliaks iti Ingles iti "boy"), ti ""ai" ken "ae" (isuda a dua ket aproksimado a kas ti diptongo iti balikas ti Ingles iti "high") ken ti "ao" ken "au" (isuda a dua ket aproksimado a kas ti diptongo iti balikas ti Ingles iti "cow") ken dagiti laeng paaweng nga uni a mangipresenta a maparigatan.[masapul a dakamaten]
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Motu iti Ethnologue (Maika-18 nga ed., 2015)
- Dutton, Tom (1985). Police Motu: Iena Sivarai (ti saritana). Port Moresby, Papua New Guinea: University of Papua New Guinea Press.
- Lister-Turner, R and Clark, J.B. (1931), A Dictionary of the Motu Language of Papua, Second Edition (P. Chatterton, ed).[Sydney, New South Wales: Government Printer.
- Brett, Richard; Brown, Raymond; Brown, Ruth and Foreman, Velma. (1962), A Survey of Motu and Police Motu. Ukarumpa, Papua New Guinea: SIL International.
- Wurm, S.A. and Harris, J.B., Police Motu, Canberra: SIL International, 1963
Dagiti silpo ti ruar
[urnosen | urnosen ti taudan]
- William George Lawes, Grammar and vocabulary of language spoken by Motu tribe (New Guinea)
- first edition, Sydney: Thomas Richards, 1885.
- second and revised edition, Sydney: Charles Potter, 1888.
- third and enlarged edition, Sydney: Charles Potter, 1896.