Jump to content

Ido

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
(Naibaw-ing manipud iti Pagsasao nga Ido)
Ido
Pinartuat babaen niMaysa a grupo dagiti repormista nga agsasao ti Esperanto
Petsa1907
Lugar ken pannakausarInternasional a katakunaynay a pagsasao
Agar-aramat100–200[1] (2000)
Panggep
Dagiti taudannaibatay iti Esperanto
Opisial a kasasaad
NagalagadUniono por la Linguo Internaciona Ido
Kodkodigo ti pagsasao
ISO 639-1io
ISO 639-2ido
ISO 639-3ido
Linguaesperio51-AAB-db
Aglaon daytoy nga artikulo kadagiti simbolo ti ponetiko ti IPA. No awan ti maitunos a suporta ti panangipaay, mabalin a makitam dagiti marka-ti-saludsod, kahon, wenno sabali pay a simbolo imbes a dagiti karakter ti Unicode.

Ti Ido ket maysa a pagsasao a napartuat nga adda iti pagtungpalan nga agbalin a maysa a sangalubongan a maikadua a pagsasao para kadagiti agsasao iti nadumaduma linguistiko a pundo. Ti Ido ket naisangayan a naidaremdem a kas kadawyan a gramatika, ortograpia, ken leksikograpia, ken iti amin ket nalaka a maadal ken mausar. Iti puot, ti Ido ket naidasig a kas maysa a naisangalen nga internasional a katakunaynay a pagsasao.

Ti Ido ket napartuat idi 1907 para iti essem a panagreporma ti nasirmata a pakapawilan iti Esperanto, ti maysa a pagsasao a napartuat para iti isu met laeng a kapanggepan idi nasapsapa met laeng a 20 a tawen. Ti nagan ti pagsasao ket nasurotan ti nagtaudanna iti Esperanto a balikas nga ido, a kayatna a sawen ket "anak",[2] gapu ta datoy a pagsasao ket maysa nga "anak" iti Esperanto. Kalpasan ti pannakapunganay daytoy, ti Ido nakaala kadagiti suporta manipud kadagiti sumagmamano a komunidad ti Esperanto, ngem ti sumaganad a kellaat nga ipupusay idi 1914 iti maysa kadagiti kangrunaan a nangipatakder, a ni Louis Couturat, naapday ti kalatakanna. Adda dua a rason ti gapuanan daytoy: umuna, ti irurumsua iti adu a panagsisina gapu kadagiti agsalsalisal a reporma a gandat; ken maikadua, ti maysa a sapasap a kaawanan ti siaammo iti Ido a kas maysa a kandidato para iti maysa nga internasional a pagsasao. Dagitoy a tiped ket nagpakapsot iti daytoy a tignay ken saan a nakaala manen ti pannakadarikmat aginggana idi bumangon ti internet.

Ti Ido ket agus-usar kadagiti kapadpada a 26 a letra a kas ti Ingles nga abesedario nga awan dagiti diakritiko. Nakaala kadagiti bokabulariona manipud iti Pranses, Italiano, Espaniol, Ingles, Aleman, ken Ruso, ken nalaka a maawatan kadagiti nagadal ti Esperanto.

Adda dagiti adu nga obra iti literatura a naipatarus iti Ido, a mairaman ti Ti Bassit a Prinsipe ken ti Ebanghelio ni Lukas. Manipud idi 2000, adda ti agarup nga 100–200 nga agsasao ti Ido iti lubong.[1]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ a b Blanke (2000), nadakat idiay Sabine Fiedler "Prasiolohia kadagiti naplano a pagsasao", Prasiolohia / Phraseologie, Walter de Gruyter 2007. pp. 779.
  2. ^ "Esperanto-Ingles a Diksionario". Naala idi 12 Pebrero 2012.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Ido iti Wikimedia Commons