Arkitektura

Ni Brunelleschi, iti panangipatakder ti simborio, a saan laeng a nangibalbaliw ti katedral ken ti siudad ti Florencia, ngem ti papel pay ken kasasaad ti arkitekto.

Ti arkitektura (Latin architectura, manipud iti Griego a ἀρχιτέκτων – arkhitekton, manipud iti ἀρχι- "mangipangulo" ken τέκτων "agipakpatakder, allawagi, mason") ket isu dagitoy ti pamay-an ken produkto ti panagplano, panagdibuho ken panangipatakder. Ti arkitektural nga ob-obra, iti materiala porma dagiti pasdek, ket kankanayon anaipanpanunotan a kas dagiti kultural a simbolo ken kas dagiti obra ti arte. Dagiti naipakasaritaan a sibilisasion ket kankanayon a nainagnaganan kadagiti nabatbati nga arkitektural a nagungun-odda.

Ti "arkitektura" ket mabalin a mangibuksil ti:

• Ti sapasap a termino a manglawlawag kadagiti pasdek ken dagiti dadduma pay a pisikal nga estruktura.
• Ti arte ken siensia ti panagdibuho ket ti panagipatakder kadagiti pasdek ken dagiti dadduma pay a pisikal nga estruktura.
• Ti estilo ken pamay-an ti daremdem ken panangipatakder dagiti pasdek ken dagiti dadduma pay a pisikal nga estruktura.
• Ti panagsanay ti arkitekto, nga iti arkitektura ket kaibuksilanna ti panagidaton wenno panagiladawan dagiti propesional a serbisio a mainaig ti daremdem ken panangipatakder dagiti pasdek, wenno naipatakder nga enbironmento.
• Ti daremdem atignay ti arkitekto, manipud iti makro nga agpang (urbano a dermdem , ladawan ti daga nga arkitektura) aginggana ti mikro nga agpang (panagaramid a salaysay ken alikamen).
• Ti termino nga "arkitektura" ket naampon idin tapno mangipalpalawag ti tignay ti panagdibuho kadagiti ania man a sistema, ken sapasap nga inus-usar iti panangipalpalawag ti pakaammo a teknolohia.

Iti relasionna kadagiti pasdek, ti arkitektura ket adda ti kaipapananna iti panagplano, panagdaremdem ken panagipatakder a porma, lugar ken ambiente a mangipakita ti pamay-an, teknikal, sosial, enbironmental, ken dagiti estetika a panangimutektek. Daytoy makasapul ti kretibo a panagiturong ken koordinasion ti material, teknolohia, lawag ken anniniwan. Ti arkitektura ket buklenna pay ti dagiti pragmatiko nga aspeto a panangibanag daiti pasdek ken dagiti estruktura, a mairaman ti iskediul, panagkarkulo ti presio ken panangimaton ti panagpatakder. A kas dagiti dokumentasion a pinataud babaen dagiti arkitekto, a kadawyan kadagiti panangiladawan, dagiti plano ken teknikal nga espesipikasion, ti arkitektura ket ipalpalawagna ti estruktura ken/wenno panagkukua ti maysa a pasdek wenno ania man a sabali a kita ti sistema nga isunto ti wenno ti nabangonen idi.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Arkitektura iti Wikimedia Commons
Dagiti inadaw a sasao a mainaig iti Arkitektura iti Wikiquote (iti Ingles)