Ateismo
| Paset ti serie iti |
| Ateismo |
|---|
![Ti Griego a balikas nga "atheoi" ("[kadagiti] awanan ti Dios") a kas naiparang kadagiti nasapa a maika-3 a siglo a papiro 46](/wiki/Papeles:Ephesians_2,12_-_Greek_atheos.jpg) |
| Dagiti konsepto |
| Pakasaritaan |
| Dagiti panagsuppiat para iti ateismo |
|
| Tattao |
| Dagiti mainaig a konsepto |
|
|
Ti ateismo, iti maysa a nawatiwat a kapanunotan, ket ti panaglikudan ti pammati iti kaada kadagti kinadios.[1][2] Iti naak-akikid a kapanunotan, ti ateismo ket ti naisangsangayan a puesto nga awan dagiti kinadios.[3][4][5] A ti pannakairaman unay, ti ateismo ket ti kaawan ti pammati ti irurumsua kadagiti ania man a kinadios.[4][5][6] Ti ateismo ket maigiddiat ti teismo,[7][8] nga iti sapasap a terminona ket ti pammati nga adda ti maysa a dios.[8][9]
Ti termino nga ateismo ket nagtaud manipud iti Griego a ἄθεος (atheos), a kayatna a sawen ket "awan ti dios (wenno awan dagiti dios)", nga inus-usar a kas ti panagdadael a termino a maipakat kadagiti maikapanunot a mangilikud kadagiti dios a karkararagan babaen dagiti dakdakkel a kagimongan. Ti adda a pannakaiwaran ti nawaya a panunot, eskeptiko a panagusig, ken dagiti simmarsaruno a panagadu ti panagdillaw iti relihion, ti panakaipakat iti daytoy a termino ket bimmassit ti kalawana. Dagiti immuna a tattao a nagilasin kaniada a nagus-usar ti balikas nga "ateista" ket nagnaed idi maika18 a siglo.[10]
Dagiti ateista ket maimatonan nga eskeptiko kadagiti panagtunton a datdatlag, a nagdakamatda ti kinaawan ti panagpalpaliiw nga ebidensia para kadagiti kinadios. Ti managpanunot para iti saan mamatmati iti ania man a dios ket mairaman ti problema iti diablo, ti panagsuppiat manipud iti bangking a palgak, ken ti panagsuppiat manipud iti saan a panakamatmati. Dagiti sabali pay a panagsuppiat para iti ateismo ket maisakup manipud iti pilosopiko aginggana ti sosial ken aginggana ti naipakasaritaan. Urayno adda dagiti ateista a nakaampon kadagiti sekular pilosopia,[11][12] awan ti maysa nga ideolohia wenno agasmang dagiti ugali a kapponan dagiti ateista.[13] Adu kadagiti ateista nga agtengtengngel a ti ateismo ket ad-adu a naagum a panakakita ti lubong ngen ti teismo, ken isu ngarud a daytoy ket ti dagsen iti paneknek ket saan a maisanglad a mangipaneknek ti ateista ti kaadda iti Dios, ngem ti teista ti mangted ti nakem para iti teismo.[14]
Ti ateismo ket maawawat kadagiti bassit nga uneg ti relihion ken naikararua a sistema ti pammati, a mairaman ti Hainismo, Budismo, Hinduismo, Neopagano a tigtignay[15] a kas ti Wicca,[16] ken dagiti di-teistiko a relihion. Ti Hainismo ken dagiti dadduma a porma iti Budismo ket saanda a mangitakder ti pammati kadagiti dios,[17] a ti Hinduismo ket agtengngengela ti ateismo ket umiso, ngem adda dagiti pagadalan a makakitkita ti dalan iti maysa nga ateista ket narigat a masurotan kadagiti banag ti panakakararua.[18]
Gapu ta dagiti konsepto ti ateismo ket nadumaduma, ti panagilasin ti kaadu dagiti ateista nga adda ti lubong tatta nga ladaw ket narigat.[19] Segun ti maysa a karkulo, dagiti ateista ket buklen ti agarup a 2.3% iti populasion ti lubong, ken dagiti pay 11.9% ket saan a relihioso.[20] Segun ti sabali pay, dagiti gatad ti bukod a nagreporta ti ateismo ket kaaduan kadagiti Lumaud a pagiliana, a dagitoy ket adda dagati nadumaduma a degrado: ti Estados Unidos (4%), Italia (7%), Espania (11%), Gran Britania (17%), Alemania (20%), ken Pransia (32%). Segun ti maysa a reporta idi 2009 babaen ti Amerikano a Panagsukisok ti Reliohioso a Panakailasin, dagiti tattao nga agitunton a kumappon ti "awan ti relihion" ket mangbukel kadagiti 15% iti populasion ti Estados Unidos.[21]
Dagiti panangilawlawag ken panangilasin
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti mannurat ket saanda nga umanamong no kasano ti kasayaatan a panagipalawag ken panangidasig ti ateismo,[22] a nagisupsuppiat no ania dagiti nalatak a masna nga entidad a pakaipakatan dagitoy, no dagitoy ket panagitalgedan a kabukodanna wenno gapu ti kaawanna, wenno makasapul ti siaammo, a nalawag a panaglikud. Ti ateismo ket naikapanunotan a maipadpada ti agnostisismo,[23][24][25][26][27][28][29] ken naisupadi pay daytoy.[30][31][32] Ti nadumaduma a kita ti kategoria ket naus-usar a panagilasin kadagiti nadumaduma aporma ti ateismo.
Sakup
[urnosen | urnosen ti taudan]Adda dagiti saan a nalawag ken kontrobersia a maipanggep ti panagipalpalawagan ti ateismo ket taudan manipud iti karigat ti panakaabot ti konsenso para iti panagipalpalawag kadagiti balikas a kas ti kinadios ken dios. Ti kinaad-adu ngem maysa a paggidgiddiatan dagiti panakapartuat ti Dios ken dagiti kinadios ket mangiturong kadagiti naidumaduma a kapanunotan a maipanggep ti panakaipakat ti ateismo. Dagiti taga-ugma a Romano ket pinabasolda dagiti Kristiano nga isuda ket ateista gapu ti saanda a panagraem kadagiti pagano a kinadios. Nain-inot, a dagitoy a panagsirmata ket napaay ti pannakapaborna gapu ti teismo ket naawaawatan a kas mangbukel ti pammati kadagiti ania man a kinasantuan.[33]
No ti kapanggepan ti sakup iti datdatlag a linikudan, ti ateismo ket mabalin a mangsuppiat ti ania man mmanipud iti kaadda ti kinadios, aginggana ti kaadda ti ania man a espiritual, nalatak a masna, wenno dagiti transsendental a konsepto, a kas kadagiti Budismo, Hinduismo, Hainismo ken Taoismo.[34]
Natalipuspos nga isuppiat ti nalawag
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti panangipalpalawag ti ateismo ket agdumaduma pay iti grado a konsiderasion ti panakaikabil ti kapanunotan kadagiti dios tapno matawagan ti maysa nga tao ket ateista. Ti ateismo ket sagpaminsan pay a naipalpalawag a ti nalaka a panakairaman ti kaawan ti pammati ti kaaada dagiti kinadios. Daytoy a nawatiwat a panangipalpalawag ket mangiraman kadagiti kayananak ken dagiti attao a saan pay a naisarsarak kadagiti teistiko a kapanumotan. Idi nabaybayag pay ngem idi 1772, ni Baron d'Holbach ket kinunana nga "Amin nga ubbing ket nayanak nga Ateista; awan ti kapanunotanda iti Dios."[35] Ti kapada pay daytoy, ni George H. Smith (1979) ket nangisingasing a: "Ti tao nakaammo ti teismo ket maysa nga ateista gapu ta isu ket saan a namatmati ti dios. Dagyto y a kategoria ket mangiraman ti ubing nga adda ti konseptona a makaawat kadagiti banag a maipanggep, ngem isu ket saan pay a siaammo kadagittoy a panggep. Ti kinapudno a daytoy nga ubing ket saan a namatmati ti dios ket mangikari kaniana a kas maysa nga ateista."[36] Ni Smith ket nangaramid ti termino a natalipuspos nga ateismo tapno mangitudo ti "kaawan ti teistiko a pammati nga awan ti siaammo a panaglikud ti daytoy" ken nalawag nga ateismo tapno mangitudo ti nasapsapasap a panagipalpalawag ti siaammo a saan a panakamatmati. Ni Ernest Nagel ket suppiatenna ti panagilawlawag ni Smith iti ateismo a kas laeng ti "kaawan ti teismo", a nagawawat laeng ti nalawag nga ateismo a kas ti agpayso nga "ateismo".[37]
Positibo nga isuppiat ti negatibo
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti pilosopo a kas ni Antony Flew[38] ken ni Michael Martin[33] ken adaanda ti sabsabali a positibo (napigsa/natangken) nga ateismo nga adda ti negatibo (nakapsot/nalukneng) nga ateismo. Ti positibo nga ateismo ket isu ti nalawag a panagpaneknek nga awan dagiti dios. Ti negatibo nga ateismo ket mangiraman kadagiti amin a porma ti saan a teismo. Segun ti daytoy a pannakaikategoria, ti sinoman a saan a teista ket negatibo wenno positibo nga ateista. Dagiti termino a nakasot kennapigsa ket kabarbaroda laeng, bayat a dagiti termino a negatibo ken positibo nga ateismo ket nadadaan ti nagtaudanda, a dagitoy ket naus-usar (kadagiti nadumaduma a pamay-an) iti pilosopiko a literatura[38] ken dagiti Katoliko nga apolohetiko.[39] Babaen ti daytoy a pannakisina ti ateismo, kaaduan kadagiti agnostiko ket maikarida a kas dagiti negatibo nga ateista.
Bayat a ni Martin, kas pagarigan, ket mangipatpataged a ti agnostiko ket buklenna ti negatibo nga ateismo,[26] kaaduan kadagiti agnostiko ket makakita kadagiti kapanunotanda a naisangsangayan manipud iti ateismo,[masapul a dakamaten] a mabilinda a mangusig a saan a mangpaneknek ngem ti teismo wenno makasapul ti kapadpadana a pakinakem.[40] Ti panagipatalgedan ti panakaala ti pannakaammo para iti weeno ti panagisuppiat ti kaadda ti dios ket sagpaminsan a nakitkita a daytoy ket mangitudo a ti ateismo ket makasapul ti nasken a pammati.[41] Ti sapasap a panagsungbat dagiti ateista ti daytoy a suppiatan ket mairaman ti saan pay a napasingkedan a relihioso a preposisio ket marembengan kadagiti kaaduan a saan a pannakamatmati a kas dagiti amin a sabsabali a saan pay a napasingkedan a preposision,[42] ket ti saan a pannakaipasingkedan ti kaadda ti dios ket saan nga agibagbaga ti kapadpadan a probabilidad ti ania man kadagioy a posibilidad.[43] Ti Eskoses a pilosopo a ni J. J. C. Smart ket nagisuppiat pay a "sagpaminsan a ti maysa a tao ket ilanadna ti bagina, urayno nasgedan unay, a kas maysa nga agnostiko gapu ti di mataldedan a panagisapasap ti pilosopiko nga eskeptisismo a mangikkat kadatayo manipud iti panangibaga nga ammotayo amin ti uray ania, malaksid ngata dagiti kipapudno ti matematika ken pormal a lohiko."[44]Gapu ti daytoy, adda dagiti mannurat nga ateista a kas ni Richard Dawkins ket kaykayatda ti panagilasin ti teista, agnostiko ken ateista ti pannakairaman ti maysa a espektro iti teistiko a probabilidad—ti pannakabalin a ti tunggal maysa ket mangibaga ti panagisao a ti "Dios ket adda".[45]
Panangilawlawag a kas di mabalin wenno di agnanayon
[urnosen | urnosen ti taudan]Sakbay ti maika-18 a siglo, ti kaadda ti Dios ti sapasap nga inaw-awat idiay akinlaud a lubong a ti pannakabalin ti agpayso nga ateismo ket sinalsalusod. Daytoy ket tinawtawagan a kas ti teistiko innatismo—ti pakinakem nga amin a tattao ket namatmati iti Dios manipud idi naipasngayda; iti uneg daytoy a kapanunotan ket ti pammati a dagiti ateista ket agliblibakda.[46]
Adda pay ti puesto a mangitunton a dagiti ateista ket napardasda a namatmati ti Dios ti oras dagiti didigra, a dagiti ateista ket makaar-aramid kadagiti insasao ti ipupusay, wenno ti "awan dagiti ateista idiay trinsera."[47] Adda pay dagiti kas pagarigan a mangsuppiat kadagitoy, kadagitoy ket ti kas pagarigan ti literal a "ateista idiay trinsera."[48]
Adda dagiti ateista ket nagdudua ti kammasapulan ti termono nga "ateismo". Idiay librona Surat para iti Kristiano a Pagilian, ni Sam Harris ket nagsurat ti:
Iti kinapudno, ti "ateismo" ket maysa a termino a nasken koma a saan a rimsua. Awan ti sinoman a manginagan kaniada a kas maysa a "saan nga astrologo" wenno a "saan nga alkimista." Awantayo kadagiti balikas para kadagiti tattao nga agdudua a ni Elvis ket sibibiag pay wenno dagiti gangganaet ket nagbaniagada ti ariwanas tapno ramesenda dagiti rantsero wenno dagiti bakada. Ti ateismo ket dagiti laeng uni nga aramid dagiti narasonan a tattao no adda dagiti saan a napasingkedan a relihioso a pammati.[49]
Paammo
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Nielsen 2011: “Imbes nga inagbaga a ti maysa nga ateista ket ti sinoman a namatmati a saan nga agpaysao wenno mabalin a saan nga agpayso nga adda ti maysa a Dios, ti nasaysayaat a panakaidasig iti ateismo ket bullen ti narigrigat a pangitunton a ti maysa nga ateista ket ti sinoman nga aglikud ti pammati ti Dios kadagiti sumaganad a rason...: para iti maysa nga antropomorpiko a Dios, ti ateista ket likudanna ti pammati iti Dios gapu ta saan nga agpayso wenno mabalin a saan nga agpayso nga add ti maysa a Dios; para iti maysa a di-antropomorpiko a Dios... gapu ta ti maysa a konsepto iti kastoy Dios ket awan ti kayatna a sawen, saan a maawatan, maisuppiat, saan maipanunotan, wenno makaallilaw; para iti Dios a mailadladawan babaen dagiti moderno wenno kontemporario a teologo wenno pilosopo... gapu ta ti konsepto iti Dios a maisalsalusod ket kasta laeng a maskaraanna ti maysa nga ateistiko a sustansia—a kas ti, "Dios" ket maysa laeng a nagan para iti ayate, wenno … maysa a simboliko a termino para kadagiti moralidad a kaumnuan.”
- ^ Edwards 2005: “Ti panagipapalawagmi, ti maysa nga ‘ateista’ ket ti maysa a tao a manglikud ti pammati iti Dios, urayno adda ti pammategan wenno saan a ti rason ti panaglikud ket ti matunton a ti ‘Dios ket adda’ ket mangiyebkas ti saan nga agpayso a preposison. Dagiti tattao ket sagpaminsanda nga agamampon iti panaglikud kadagiti puesto para iti rason ngem ti maysa a saan nga agpayso a preposision. Daytoy ket sapasap kadagiti kontemporario a pilosopo, ken dagitoy ket agpayso a sapasap kadagiti nasapsapa a sigsiglo, ti paglikud kadagiti puesto iti banag a daytoy ket awan ti kayatna a sawen. Sgpaminsay pay, a ti maysa a teoria ket maliklikudan kadagiti banag a kadagiti kabanagan a daytoy ket nadalus wen redundante wenno agpapaos, ken adu pay dagiti konsiderasion iti maysa a naisangsangayan a konteksto a sapasap nga umannurot a mangbukel ti nasayaat a nagbanagan para iti panaglikud a panagtalged.”
- ^ Rowe, William L. (1998). "Ateismo". Iti Edward Craig (ed.). Ensiklopidia ti Pilosopia ti Routledge. Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-07310-3. Naala idi 2011-04-09.
A kas sapasap a maawawatan, ti ateismo ket ti puesto a mangpatalged ti kaawan iti Dios. Isu ngarud a ti maysa nga ateista ket ti sinoman a saan a namatmati iti Dios. Ti maysa pay a kayat a sawen ti "ateismo" ket ti awan a pammati ti kaada iti Dios, ngem ti positibo a pammati iti kaawan ti Dios. ...ti maysa nga ateista, iti nalawlawa a kapanunotan iti daytoy a termino, ket ti sinoman a saan a namatmati kadagiti amin a porma iti kinadios, a saan laeng nga iti Dios iti tinawtawid a teologo ti Akinlaud.
- ^ a b Harvey, Van A. Agnosticism and Atheism, iti Flynn 2007, p. 35: “Dagiti termino nga ATEISMO ken AGNOSTISISMO ket mangipautang kaniada kadagiti dua a sabsabali a panagipalpalawag. Ti umuna ket nakaala ti negatibo nga a dagitoy dua ket sakbay ti Griego a theos (dibinidad) ken gnosis (ti panakaammo) a kayatna asawen ket ti ateismo ket ti kaawan ti pammati kadagiti dios ken ti agnotisismo ket ti awan ti pannakaammo iti naisangsangayan a suheto ti banag. Ti maikadua a panagipalpalawag ket alaenna ti kayat a sawen ti ateismo a ti nalawag a panagsuppiat ti kaada dagiti dios ken ti agnotisismos a kas ti puesto ti maysa a tao, a gapu ti kaadda ti maysa a dios ket saan a maammoan, atipaenna ti panagikeddeng kadagitoy... Ti immuna ket ad-adu a mangiraman ken makabigbig laeng kadagiti dua a pagpilian: No mamati kadagiti dios wenno saan. Iti kasta, isu ngarud a daytoy ket awan ti maikatlo a pagpilian, a kas dagiti tinunton dagiti tumawtawag kaniada nga agnostiko. A dagitoy ket awan pammati, dagitoy ket puno nga ateista. Ngem ti kaadu pay, gapu ti kaawan ti pammati ket isu ti kognitibo a puesto a pannakaipasngay ti sinoman, ti dagsen ti panagpaneknek ket adda kadagiti agipakpatader ti relihioso a pammati. Dagiti mangipakpatakder ti maikadua a panagipalpalawag, babaen ti paggiddiatan, ket nangibagbagada a ti immuna a panagipalpalawag ket nawatiwat unay gapu ta mangiraman kadagiti awan ti pannakaammona nga ub-ubbing a mairaman kadagiti agrsibo ken nalawagan nga ateista. Iti kasta, daytoy ket saan a mabalin nga amponen ti publiko.”
- ^ a b Simon Blackburn, ed. (2008). "atheism". Ti Oxford Diksionario iti Pilosopia (2008 nga ed.). Oxford: Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan. Naala idi 2011-12-05.
Ti adda wenno awan iti pammati nga adda ti maysa a dios, wenno ti pammati nga awan daytoy. Sagpaminsan a bukodna a naipanunotan n daytoy ket ad-adu a naipammatian ngem daytoy ket agnotisismo laeng, urayno dagiti ateista ket agisunbatda a ti sinoman ket maysa nga ateista kadagiti kaaduan a dios, isu nga agpasangoda iti maysa laeng nga agpang.
- ^ "atheism". Diksionario ti Oxford. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2019-01-21. Naala idi 2012-04-09.
- ^ "Dagiti panangipalpalawagan: Ateismo". Departamento dagiti Relihioso a Panagadadal, Unibersidad ti Alabama. Naala idi 2011-04-09.
- ^ a b Ingles a Diksionario ti Oxford (2nd nga ed.). 1989.
Pammati ti maysa a dios, wenno kinadios, a kas maisuppiat ti ateismo
- ^ "Merriam-Webster Online a Diksionario". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-14. Naala idi 2011-04-09.
pammati ti kaada ti dios wenno dagiti dios
- ^ Armstrong 1999.
- ^ Honderich, Ted (Ed.) (1995). "Humanismo". Ti Oxford Kumaduaan ti Pilosopia. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan. p 376. ISBN 0-19-866132-0.
- ^ Fales, Evan. Naturalism and Physicalism, iti Martin 2006, pp. 122–131.
- ^ Baggini 2003, pp. 3–4.
- ^ Stenger 2007, pp. 17–18, nga agdakdakamat ti Parsons, Keith M. (1989). Ti Dios ken ti Dagsen ti Paneknek: Plantinga, Swinburne, ken ti Panagusig a Panagsalaknib ti Teismo. Amherst, New York: Prometheus Books. ISBN 978-0-87975-551-5.
- ^ Carol S. Matthews (19 Oktubre 2009). Baro a Sirmata Baro a Puso Napabaro a Panagtawag – Maikadua a tomo. Biblioteka ni William Carey. ISBN 978-0-87808-364-0.
Nupay dagiti Neo-Pagano ket makibinningayda ti panagitalek ti katutubo ken kararua adda dagiti naidumaduma a pammati ken panagkasanay. Adda dagiti ateista, dagiti dadduma ket politeista (adda dagiti nadumaduma a dios), dagiti dadduma ket panteista (amin ket Dios) ken dagiti dadduma pay ket panenteista (adda amain iti Dios).
- ^ Carol S. Matthews (19 Oktubre 2009). Dagiti Baro a Relihion. Chelsea House Publishers. ISBN 978-0-7910-8096-2.
Awan dagiti sangalubongan a panagsirmata a dagiti amin a tinengtengngel ti Neo-Pagano/Wiccan. Maysa nga online a nagtaudan ti pakaammo ket mangipakita a depende no kasano ti panagipalawag ti termino a Dios, mabalin a dagiti Neo-Pagano a maidasig a kas dagiti monoteista, duoteista (dua adios), politeista, panteista, wenno ateista.
- ^ Kedar, Nath Tiwari (1997). Komparatibo a Relihion. Motilal Banarsidass. p. 50. ISBN 81-208-0293-4.
- ^ Chakravarti, Sitansu (1991). Hinduismo, maya apamay-an ti biag. Motilal Banarsidass Publ. p. 71. ISBN 978-81-208-0899-7. Naala idi 2011-04-09.
Segun ti Hinduismo, ti dalan ti ateista ket narigat a masurotan kadagiti banag ti panakakararua, ngem daytoy ket maysa nga umiso.
- ^ Zuckerman, Phil (2007). Martin, Michael T (ed.). Ti Cambridge a Kumaduaan ti Ateísmo. Cambridge, England: Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan. p. 56. ISBN 978-0-521-60367-6. OL 22379448M. Naala idi 2011-04-09.
- ^ "Sangalubonagn a Namatmati dagiti Amina Relihion babaen ti Innem a Luglugar ti Kontinente, Tengnga ti-2005". Encyclopædia Britannica. 2005. Naala idi 2007-04-15.
- 2.3% dagiti Ateista: Dagiti tattao a magiyebebkas ti ateismo, eskeptisimo, din amatmati, wenno irrelihion, a mairamraman dagiti militante a kontra relihioso (panagsuppiat iti amin a relihion).
- 11.9% Saan a relihioso: Dagiti tattao a magiyebebkas ti kaawan ti relihion, saan a namatmati, agnostiko, nawaya nga agpanpanunot, di-interesado, wenno dagiti saanen a namatmati a sekularista a di nangikaskaso kadagiti amin a relihion ngem saan a militante.
- ^ "Dagiti Topiko ti Times: Ateismo". The New York Times. 2009-04-27. Naala idi 2012-06-12.
- ^ "Ateismo". Encyclopædia Britannica. 1911. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-12. Naala idi 2011-04-09.
Ti termino a kas sapasap nga inus-usar, nupay kasta, dayto ket saan unay a naipalpalawagan. Dagiti kayatna a sawen ket nadumaduma (a) segun kadagiti nadumduma a kita ti panangipalpalawag ti kinadios, ken naipangpangruna ti (b) a segus ti kas daytoy (i.) inkarkaro nga inampon babaen ti maysa a nagpanpanunot a kas masa a deskripsion ti bukodna a puesto ti teolohiko, wenno (ii.) inpakat baben ti maysa nga agasmang dagiti agpanpanunot kadagiti kasuppiatda. A kas ti (a), masinunuo a ti ateismo manipud iti puesto ti Kristiano ket sabali a panakakonsepto no maipadad ti ateismo a kas naawatan babaen ti maysa Deista, ti maysa a Positibista, ti maysa a sumursurot ken ni Euhemerus wenno Herbert Spencer, wenno ti maysa a Budista.
- ^ Martin 1990, p. 467-468: "Iti nadayeg a kapanunotan ti maysa nga agnostiko ket ti saan a namatmati wenno awan pammatina nga adda ti Dios, bayat a ti ateista ket saan a namatmati nga adda ti Dios. Nupay kasta, daytoy sapasap a paggiddiatan ti agnostiko ken ateismo ket mabalin laeng no awan ti mangpagarup nga ti ateismo ket kayatna a sawen ket positibo nga ateismo. Iti nadayeg a kapanunotan, ti agnotisismo ket kapadpadana ti negatibo nga ateismo. Gapu ta ti negatibo nga ateismo babaen ti panangipalpalawag ket kayatna a sawen ket saan nga agtengtengngel ti konsepto ti Dios, daytoy ket maipada no namatmati wenno saan a namatmati ti Dios."
- ^ Flint 1903, pp. 49–51: "Ti ateista nupay kasta ket mabalin a, ken saan a kankanayon a, maysa nga agnostiko. Adda dagiti agnostiko nga ateismo wenno ateistiko nga agnostiko wenno ateistiko nga agnotisismo, ken ti panagtiptipon ti ateismo iti agnotisismo a no mainaganan ket kadawyan daytoy."
- ^ Holland, Aaron. Agnosticism, iti Flynn 2007, p. 34: "Daytoy ket nangruna a maipalagip a daytoy a pannakaipatarus ti agnotisismo ket maipada ti teismo wenno ateismo, gapu ta naipakeddeng laeng daytoy a ti pannakaammo ti kaadda ti Dios ket saan a magun-od."
- ^ a b Martin 2006, p. 2: "Ngem ti agnotisismo ket maipada ti negatibo nga ateismo gapu ta ti agnotisismo ket buklenna ti negatibo nga ateismo. Gaputra ti agnotiko ket saan a namatmati iti Dios, isuda babaen ti panangipalpalawag ket negatibo nga ateista. Daytoy ket saan a mangibagbaga a ti negatibo nga ateismo ket buklenna ti agnotisismo. Ti negatibo nga ateista ket mabalin a saan a namatmati ti Dios ngem saan a nasken."
- ^ Barker 2008, p. 96: "Dagiti tattao ket nagsidsiddaawda a makangeg no ibagak a siak ket maysa nga ateista ken maysa nga agnostiko, gapu ta ipagarupda a daytoy ket mangpakapsot ti panagikeddengko. Kankanayon nga isungsungbatko ti ti maysa a saludsod a kas ti, "Ngarud ket, sika kadi ket Republikano wenno Amerikano?" Dagitoy dua a balikas ket agserbi kadagiti sabali a konsepto ken saanda nga agpadpada nga eksklusibo. Ti agnotisismo ket mangibagbaga ti pannakaammo; ti ateismo ket mangibagbaga ti pammati. Ti kuna ti agnostiko ket, "AWan ti pannakaammok nga adda ti Dios." Ti kuna ti ateista ket, "AWan ti pammatik nga adda ti Dios." Mabalinmo a ti maminsan a mangkuna dagitoy dua. Adda dagiti agnostiko ket ateistiko ken adda kadagitoy ket teistiko."
- ^ Besant, Annie. Why Should Atheists Be Persecuted?. iti Bradlaugh 1884, pp. 185–186: "Dagiti ateista ket agur-urayda para iti paneknek ti Dios. Aginggana ti isasangpet ti paneknek isu ket agbatbati, a kas ti imbagbaga ti naganna, nga awan ti Dios. Ti isipna ket nawaya kadagiti amin a baro a kinapudno, kalpasan ti pannakalabasna ti agbanbantay ti Rason idiay ruangan."
- ^ Holyoake, George Jacob (1842). "Mr. Mackintosh's New God". Ti Orakulo iti Rason, Wenno, Naimulasan ti Pilosopia. 1 (23): 186.
Iti panakaisuppiat, Siak, a kas maysa nga Ateista, nga agibagbaga a saanak a makakita ti umanay a rason a mamatmati nga adda ti maysa a dios. Saanak nga aginkukuna nga ammok nga adda ti dios. Ti napno a saludsod ti kaadda ti dios, pammati wenno saan a panakapammati, ti saludsod ti probabilidad wenno ti improbabilidad, saan a ti pannakaammo.
- ^ Nielsen 2011: "ateismo, iti sapasap, ti panagdillaw ken ti panaglukud ti metapisikal a pammati iti Dios wenno espiritual a parsua. A kas ti, a kadawyan a mailaslasin manipud iti teismo, a mangipatalged ti kinaagpayso ti nailangitan ken kadawyan nga agsuksukisok a mangipakita ti kaaddana. Ti ateismo ket mailaslasin pay manipud iti agnotisismo, a mangilukat ti saludsod no adda ti dios, a mangibagbaga a mangbirbiruk a ti saludsod ket saan a nasungbatan wenno saan a mabalin a masungbatan."
- ^ "Atheism". Encyclopædia Britannica Concise. Merriam Webster. Naala idi 2011-12-15.
Panagdillaw ken panaglikud ti metapisikal a pammati iti Dios wenno nailangitan a parsua. A saan a kapadpada ti agnotisismo, a mangilukat ti saludsod no adda ti maysa a Dios, ti ateismo ket maysa a positibo a panaglikud. Daytoy ket naramutan kadagiti nadumaduma sistema ti pilosopia.
- ^ "Atheism". Encyclopædia Britannica. 1911. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-12. Naala idi 2011-04-09.
Ngem ti dogmatiko nga ateismo ket manmano laeng no maipada ti eskeptikal a kita, a daytoy ket kapadpada ti agnotisismo gapu ta daytoy ket likudanna ti kapasidad ti isip ti tao nga agporma manipud kadagiti ania man a panagpartuat ti Dios, ngem daytoy ket maigiddiat manipud daytoy gapu ta ti agnostiko ket agtengtengngel laeng ti naatipa a panagikeddeng, nupay, iti pannakasanay, ti agnotisismo ket maitutop ti pagbanagan ti ugali para iti relihion a narigat a mailasin manipud iti maysa a pasibo wenno agresibo nga ateismo.
- ^ a b Martin 2006.
- ^ "Atheism as rejection of religious beliefs". Encyclopædia Britannica. Vol. 1 (Maika-15 nga ed.). 2011. p. 666. 0852294735. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-12. Naala idi 2011-04-09.
- ^ d'Holbach, P. H. T. (1772). Nasayaat a Nakem. Naala idi 2011-04-07.
- ^ Smith 1979, p. 14.
- ^ Nagel, Ernest (1959). "Dagiti Pilosopiko a Konsepto ti Ateismo". Dagiti Kangrunaan a Pammati: Dagiti Relihioso a Pilosopia ti Nagtagitaoan. Sheridan House.
Maawatakto babaen ti "ateismo" ti panagdillaw ken panaglikud kadagiti kangrunaan a panagtunton kadagiti nadumaduma a kita ti teismo... ti ateismo ket nasken a saan a a mainaganan ti nasaragasag a saan a panakamatmati... Isu a, ti maysa nga ubing a saan pay a nakaawat ti relihioso a panagibagbagaan ken saan pay a nakangeg ti kapanggepan ti Dios, ket saan nga ateista – gapu ta saanna a liklikudan ti ania man a teistiko a panagtunton. Ti maipada pay ket ti kaso ti laklakay , no isu ket nagikkat manipud iti pammati ti amana nga awan ti panagpanunot wenno gapu ti nabatad a saan a panakamatmati ti ania man kapanggepan ti teolihiko, ket saan nga ateista – gapu ta ti kastoy a laklakay ket saan a mangkarkarit ti teismo ken saan nga agibagbaga ti ania man a panunot iti dayta a suheto.
reprinted in Critiques of God, edited by Peter A. Angeles, Prometheus Books, 1997. - ^ a b Flew 1976, pp. 14ff: “Iti daytoy nga interpretasion ti ateosmo ket agbalin a:ti saan a positibo nga agipatpatalged ti kaadda ti Dios; ngem ti sinoman a saan a teista. Palubosan dakami, para kadagiti sumakbay a sisasagana reperensia, a mangipangyuna dagiti etiketa ti ‘positibo nga ateista’ para iti dati ken ‘negatibo nga ateista’ para iti kinaudi.”
- ^ Maritain, Jacques (Hulio 1949). "Iti Kayat a Sawen ti Kontemporario nga Ateismo". Ti Panagrepaso dagiti Politika. 11 (3): 267–280. doi:10.1017/S0034670500044168.
- ^ Kenny, Anthony (2006). "No Apay a Saanak nga Ateista". Ti Ania a Pamatika. Continuum. ISBN 0-8264-8971-0.
Ti pudno a kasisigud ket saan a teismo wenno ateismo, ngem agnotisismo … ti panagtunton ti pannakaamo ket nasken a mapasingkedan; ti panakanengnengan ket nasken laeng a maikompesar.
- ^ O'Brien, Breda (2009-07-07). "Adu kadagiti ateista nga amammok ket napudno nga addada idiay nangato a lugar idiay lanegit". Irish Times. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-20. Naala idi 2011-04-09.
- ^ Baggini 2003, pp. 30–34. "A nakaro a mangitunton a sawenmi koma a 'Saanak a mamati wenno saan a pakamatmatian a ti Papa ketmaysa robot', wenno 'Wenno ti panaganko ti daytoy a tsokolate ket agpabalin kaniak nga elepante Siak ket kompleto ak nga agnostiko'. Iti kaawan kadagiti ania man a nasayaat a rason ti pannakamatmati kadagitoy a nakadidillaw a panagitunton, adda ami kadagiti karbengan a saan a mamati kadagitoy, saan kami nga agiat-atipa ti panagikeddeng."
- ^ Baggini 2003, p. 22. "Ti kaawan ti panagpasingked ket saan a kapanggepan para iti panagatipa ti pammati. Daytoy ket gapu ti kaawan ti patingga a panagpasingked mabalinmi pay laeng ti naparmek nga ebidensia wenno panangipalpalawag a nasaysayaat ngem ti alternatibo."
- ^ Smart, J.C.C. (2004-03-09). "Ateismo ken Agnitisismo". Stanford nga Ensikloedia ti Pilosopia. Naala idi 2011-04-09.
- ^ Dawkins 2006, p. 50.
- ^ Cudworth, Ralph (1678). Ti Agpayso nga Sirib ti Sistema iti Law-ang: ti umuna apaset, kadagiti amain a rason ken pilosopia ti ateismo ket sinuppiatan ken ti dipannakabalinna ket naipakita.
- ^ Kitaen ti, kas pagarigan, "Dagiti ateista ket tumawtawag ti daulo ti simbaan a mangisubli ti insulto". 1996-09-03. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-15. Naala idi 2011-04-09.
- ^ Lowder, Jeffery Jay (1997). "Ti ateismo ken kagimongan". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-22. Naala idi 2011-04-09.
- ^ Harris 2006, p. 51.
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- Armstrong, Karen (1999). A History of God. Londres: Vintage. ISBN 0-09-927367-5.
- Baggini, Julian (2003). Atheism: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-280424-3.
- Barker, Dan (2008). Godless: How an Evangelical Preacher Became One of America's Leading Atheists. New York: Ulysses Press. ISBN 978-1-56975-677-5. OL 24313839M.
- Bradlaugh, Charles; Besant, Annie; Bradlaugh, Alice; Moss, A. B.; Cattell, C. C.; Standring, G.; Aveling, E. (1884). The Atheistic Platform. Londres: Freethought Publishing.
- Dawkins, Richard (2006). The God Delusion. Bantam Press. ISBN 0-593-05548-9.
- Edwards, Paul (2005) [1967]. "Atheism". Iti Donald M. Borchert (ed.). The Encyclopedia of Philosophy. Vol. 1 (Maika-2 nga ed.). MacMillan Reference USA (Gale). p. 359. ISBN 978-0-02-865780-6.
- Flew, Antony (1976). The Presumption of Atheism, and other Philosophical Essays on God, Freedom, and Immortality. New York: Barnes and Noble.
- Flint, Robert (1903). Agnosticism: The Croall Lecture for 1887–88. William Blackwood and Sons. OL 7193167M.
- Flynn, Tom, ed. (25 Oktubre 2007). "The new encyclopedia of unbelief". The New Encyclopedia of Unbelief. Prometheus Books. ISBN 978-1-59102-391-3. OL 8851140M.
- Harris, Sam (2005). The End of Faith: Religion, Terror, and the Future of Reason. W. W. Norton & Company.
- Harris, Sam (19 Septiembre 2006). Letter to a Christian Nation. Knopf. ISBN 978-0-307-27877-7. OL 25353925M.
- Harris, Sam (Abril 2006). "The Myth of Secular Moral Chaos". Free Inquiry. 26 (3). ISSN 0272-0701. Naala idi 2013-11-21. alternate URL Naiyarkibo 2015-02-24 iti Wayback Machine
- Hitchens, Christopher (2007). god Is Not Great: How Religion Poisons Everything. Random House. ISBN 978-0-7710-4143-3.
- Hume, David (1779). Dialogues Concerning Natural Religion. Londres. OL 7145748M.
- Hume, David (1748). An Enquiry Concerning Human Understanding. Londres.
- Landsberg, Mitchell (28 Septiembre 2010). "Atheists, agnostics most knowledgeable about religion, survey says". Los Angeles Times. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-11. Naala idi 2011-04-08.
- Martin, Michael (1990). Atheism: A Philosophical Justification. Philadelphia: Temple University Press. ISBN 978-0-87722-642-0. OL 8110936M. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-19. Naala idi 2011-04-09.
- Martin, Michael, ed. (2006). The Cambridge Companion to Atheism. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-84270-0. OL 22379448M. Naala idi 2013-11-25.
- Nielsen, Kai (2013). "Atheism". Encyclopædia Britannica. Naala idi 2013-11-25.
- Rowe, William L. (1998). "Atheism". Iti Edward Craig (ed.). Routledge Encyclopedia of Philosophy. Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-07310-3. Naala idi 2011-04-09.
- Russell, Bertrand (1957). Why I am not a Christian, and other essays on religion and related subjects. Simon and Schuster.
- Sartre, Jean-Paul (2001) [1946]. "Existentialism and Humanism". Iti Priest, Stephen (ed.). Jean-Paul Sartre: Basic Writings. Londres: Routledge. p. 45. ISBN 0-415-21367-3.
- Sartre, Jean-Paul (2004) [1946]. "An existentialist ethics". Iti Gensler, Harry J.; Spurgin, Earl W.; Swindal, James C. (dagiti ed.). Ethics: Contemporary Readings. London: Routledge. p. 127. ISBN 0-415-25680-1.
- Smith, George H. (1979). Atheism: The Case Against God. Buffalo, New York: Prometheus Books. ISBN 0-87975-124-X. LCCN 79002726. OL 4401616M.
- Stenger, Victor J. (2007). God: The Failed Hypothesis—How Science Shows That God Does Not Exist. Amherst, New York: Prometheus Books. ISBN 978-1-59102-652-5.
- Stenger, Victor J. (22 Septiembre 2009). The New Atheism: Taking a Stand for Science and Reason. Prometheus. ISBN 1-59102-751-9. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-10-11. Naala idi 2009-07-23.
- Zdybicka, Zofia J. (2005). "Atheism" (PDF). Iti Maryniarczyk, Andrzej (ed.). Universal Encyclopedia of Philosophy. Vol. 1. Polish Thomas Aquinas Association. Naala idi 2011-04-09.