Deoksiribonukleiko nga asido

Ti patakder iti DNA doble a helise. Dagiti atomo iti patakder ket kodigo a mnamarisan babaen ti elemento ken ti naisangsangayan a patakder iti dua abase nga agpadpada ket maipakita dita baba a kanawan.

Ti patakder iti paset iti maysa a DNA doble a helise

Ti Deoksiribonukleiko nga asido (Ingles: Deoxyribonucleic acid)) DNA) ket maysa a nukleiko nga asido nga aglaon ti henetiko a mangisursuro ti panagusar iti panagrang-ay ken pamay-an kadagiti amain nga ammo a sibibiag nga organismo (malaksid kadagiti RNA a birus). Ti DNA a paset nga umawawir iti daytoy a henetiko a pakaammo ket makunkuna a dagiti gene. Ken dagiti dadduma pay a panagsasaruno ti DNA ket adda dagiti kapanggepanna a patakder, wenno mairaman ti panagtimbeng ti panagusar iti daytoy a henetiko a pakaammo. No mairaman dagiti RNA ken dagiti protina, ti DNA ket maysa kadagiti tallo a kangrunaan a makromolekula a kammasapulan para kadagiti amain nga ammo a porma iti biag.

Ti DNA ket buklen dagiti dua nga atiddog a polimero iti naampapaok a paset a tinawtawagan a dagiti nukleotido, nga adda dagiti duri a napartuat dagiti asukar ken pospato a grupgrupo a nagtitipon babaen dagiti bedbed nga ester. Dagitoy dua a baraan ket adda kadagiti dua nga agsumbangir a turong ken isu dagitoy ket kontra-paralelo. Ti naikabit ti tunggal maysa nga asukar ket maysa kadagiti uppat a kita dagiti molekula a makunkuna a nukleobases (impormal a kas ti, bases). Isu daytoy ti panagsarsaruno kadagitoy nga uppat a nukleobase iti igid ti duri nga agikodigo kadagiti pakaammo. Daytoy a pakaammo ket mabasa ti panagusar ti henetiko a kodigo, a mangibaga ti panagsarsaruno dagiti amino nga asido iti uneg ti protina. Ti kodigo ket mabasa babaen ti panagkopia dagiti nabennat a DNA idiay mainaig a nukleiko nga asido a RNA iti pamay-an a makunkuna a ti transkripsion.

Iti uneg dagiti selula a DNA ket naur-urnos kadagiti attiddog a patakder a tinawtawagan a dagiti kromosoma. Bayat ti panagbingbingay ti selula dagitoy a kromosoma ket mapaminduanda iti pamay-an ti DNA a panagpamindua, nga agited ti tunggal maysa a selula ti bukodna a kompleto a agasmang dagiti kromosoma. Ti Eukaryotiko nga organismo (dagiti ayup, dagiti mula, hongo, ken dagitii protista) ket agidulinda a kaaduan kadagiti bukodda a DNA ti uneg ti tennga ti selula ken dagiti dadduma pay a DNA kadagidiay organulo, a kas ti mitokondria wenno kloroplasto. Iti naigiddiatan, dagiti prokaryote(bakteria ken arkuea) ket idulinda laeng ti bukodda DNA iti sitoplasma.Iti uneg dagiti kromosoma, dagiti kromatina a protina a kas dagiti histona a kompakto ekn naurnos a DNA. Dagitoy a kompakto a patakder ket mangiturong kadagiti panagtignay a nagbaetan ti DNA ken dagiti nadumaduma aprotina, a tumultulong a tengngel no ania kadagiti paset ti DNA ti maisuratan.