Gingined

Dagiti episentro ti sangalubongan a gingined, 1963–1998

Tektoniko a panag-gunay ti sangalubongan a plata

Ti gingined (makunkuna pay a gungon, kintayeg wenno garigengen) ket isu ti resulta ti kellaat a panagibbatan iti enerhia idiay ukis ti Daga nga agpartuat kadagiti sismiko nga allon. Ti sismisidad, wenno sismiko nga aktibidad iti maysa a lugar ket mangitudo iti pannakasansan, kita ken kapigsa dagiti gingined a napadasan kadagiti napalabas a panawen. Dagiti gingined ket rinukrukod babaen ti panagusar kadagiti panagpalpaliiw manipud kadagiti sismometro. Ti darikmat a kinapigsa ket isu ti kaaduan a gantingan a panagreporta para iti intero a lubong kadagiti gingined a napigpigsa ngem ti 5. Dagiti ad-adu pay a gingined a basbassit ngem ti kinapigsa a 5 a naireporta babaen dagiti nailian a sismolohiko nga obserbatorio ket rinukod babaen ti lokal a gantingan ti kinapigsa, a tinawtawagan pay a kas ti Richter a gantingan. Dagitoy dua a gantingan ket numerikal nga agpadpadada kadagiti sakup iti maipategan. Ti kinapigsa a 3 wenno dagiti nababbaba agingined ket kaaduan a ganggani a saan a marikna ken ti kinapigsa ken sumurok a 7 ket makapataud kadagiti nakaro a dakkel a panagdadadel, a maitalged ti kinauneg. Dagiti kapigsaan a gingined iti naipakasaritaan a panawen ket adda ti kapigsa iti sumurok bassit a 9, uray no awan ti patingga ti mapataud a kinapigsa. Ti kinaudi a dakkel a ginginéd iti kinapigsa a 9.0 wenno dakdakkel ket ti 9.0 a kinapigsa a gingined idiay Hapon idi 2011 (manipud idi Marso 2011), ken isu daytoy ti kadakkelan a gingined ti Hapon manipud idi nairugi ti panagrehistro. Ti kapeksa iti panagtigerger ket rinukod iti nabaliwan a Mercalli a gantingan. No ti gingined ket ababaw, makapataud daytoy ti ad-adu a pannakadadael dagiti patakder, wenno ti kapadpadana.

Iti rabaw ti Daga, dagiti gingined ket agipamatmat babaen ti panagkintayeg ken sagpaminsan ti panagyallatiw iti daga. No ti episentro iti dakkel a gingined ket adda idiay adayo ti baybay, ti batok ti baybay ket mabalin a maiyallatiw ken mabalin daytoy a gapuanan ti sunami. Dagiti gingined ket makapataud pay kadagiti guedday, ken sagpaminsan pay kadagiti bulkan nga aktibidad.