Jump to content

Frédéric Chopin

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Ni Chopin idi agtawen ti 25, babaen ni Maria Wodzińska, 1835

Ni Frédéric François Chopin (/ˈʃoʊpæn/; Panangibalikas a Pranses: [fʁe.de.ʁik ʃɔ.pɛ̃]; Polako: Fryderyk Franciszek Chopin, ponetiko pay a kas ti Szopen;[1] 1 Marso wenno 22 Pebrero 1810[2] – 17 Oktubre 1849) ket maysa idi a Polako a kompositor ken birtuoso a pianista ti Pranses ken Polako a kaputotan. Isu ket naipanpanunotan a kas maysa kadagiti kalatakan nga apo ti Romantiko a musika.[3] Ni Chopin ket naipasngay idi idiay Żelazowa Wola, ti maysa a purok idiay Dukado ti Warsaw. Ti nalatak a naam-ammuan nga ubing a prodihio a pianista ken kompositor, ni Chopin ket dimmakkel idiay Warsaw ken tinurposna idiay ti edukasionna ti musika; isu ket nagkompuesto kadagiti napnekan nga obran idiay Warsaw sakbay nga immalis manipud idiay Poland idi 1830 iti tawen a 20, ti nabiit a kasakbayan ti Nobiembre 1830 a Yaalsa.

Kalpasan ti panagpasardeng ti Rusi ati Yaalsa, isu ket nagtaeng idiay Paris a kas paset ti Nalatak nga Emigrasion ti Polonia. Idi las-ud kadagiti nabatbati a 19 a tawtawen ti biagna, ni Chopin ket nangited laeng kadagiti 30 a panagpabpabuya ti publiko, a kinaynayatna ti kasimpungalan nga atmosperio ti pagsasalaan; sinupsuportaranna ti bagina babaen kadagiti panaglako kadagiti komposisionna ken kas manursuro iti piano. Kalpasan kadgiti romatiko a pannakidennana kadagiti Polako a babbai, a mairaman ti naisardeng a pannakikallaysa, manipud idi 1837 aginggana idi 1847 isu ket kimmaddua iti maysa a Pranses a mannurat a ni Amantine Dupin. Iti kaaduan kadagiti kabibiagna, ni Chopin ket nagsagsagaba ti madi a salun-at; isu ket pimmusay idiay Paris idi 1849 iti tawen a 39.

Kaaduan kadagiti obra ni Chopin ket para iti nagmaymaysa a piano, urayno isu pay ket nagsursurat ti dua a konsierto ti piano, adda dagiti bassit a kamara a pirgis ken dagiti pay kankanta ti Polako a teksto. Ti estilona iti teklado ket kaaduan nga agmaymaysa ken masansan a teknikal a makademanda; dagiti bukodna a pabuya ket naipatpategan iti kinaisangayan ken sensitibidad. Ni Chopin ket nagparnuay iti konsepto iti instrumental a balada. Dagiti kangrunaan nga obrana iti piano ket mairaman pay dagiti sonata, mazurka, Balse, nokturno, polonesa, étude, impromptu, scherzo, ken preludio, ken dagiti dadduma ket naipablaak laeng kalpasan ti ipupusayna.

Biag

[urnosen | urnosen ti taudan]

Kinaubing

[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti ama ni Chopin, ni Nicolas Chopin, babaen ni Mieroszewski, 1829

Ni Fryderyk Chopin ket naipasngay idi idiay Żelazowa Wola,[4] 46 kilkilometro (29 milia) iti laud ti Warsaw, nga idi ket ti Dukado ti Warsaw, ti Polako nga estado a binangon babaen ni Napoleon. Ti rehistro ti pannakabuniag ket mangited iti kasangayna iti 22 Pebrero 1810, ken nagidakat iti nakayanakan a naganna iti Latin a porma iti Fridericus Franciscus[4] (iti POlako, isuket ni Fryderyk Franciszek).[5] Nupay kasta, ti kompositor ken ti pamiliana ket nangusar iti petsa ti kasangayna iti 1 Marso,[n 1][4] ngaitan ket sapasap nga inawawat a kas ti husto a petsa.[7]

Ti ama ni Fryderyk, ni Nicolas Chopin, ket Pranses manipud idiay Lorraine a nag-emigrado idiay Polonia idi 1787 idi agtawen iti sangapulo ket innem.[8] Ni Nicolas ket nagisursuro kadagiti ubbing iti Polako nga aristokrasia, ken idi 1806 inasawana ni Justyna Krzyżanowska, ti napanglaw a kabagian dagiti Skarbek, maysa kadagiti pamilia a nagtrabahuanna.[9] Ni Fryderyk ket nabunniagan iti Paskua ti Panagungar idi Domingo, 23 Abril 1810, iti isumet laeng a simbaan a nagkasaran dagiti nagannak kaniana, idiay Brochów.[4] Ti agtawen iti sangapulo ket walo a ninongna, a nakainagananna, ket ni Fryderyk Skarbek, ti estudiante ni Nicolas Chopin.[4] Ni Fryderyk ket isu idi ti maikadua nga annak ken ti maymaysa nga anak a lalaki; isu ket addaan iti immuna a kabsatna a babai, ni Ludwika (1807–55), ken dua nga ub-ubing a kakabsatna babbai, ni Izabela (1811–81) ken ni Emilia (1812–27).[10] Ni Nicolas ket nangipaspasnek idi iti naampon a pagilianna, ken nagiyunayunay iti panagusar ti pagsasao a Polako iti balayda.[4]

Idi Oktubre 1810, innem a bulan kalpasan ti pannakaipasngay ni Fryderyk, ti pamilia ket immalis idiay Warsaw, nga idiay ket nangala ti amana iti puesto a panagisuro iti Pranses idiay Liseo ti Warsaw, a naibalay idi diay Palasio Sahon. Ni Fryderyk ket nagtaeng ken iti pamilian kadagiti lugar ti Palasio. Ti amana ket nagay-ayam iti pluta ken biolin;[11] ti inana ket nagay-ayam iti piano ken nangited kadagiti sursuro kadagiti ubing a lallaki idiay pagdagusan a tagikua ti pamilia Chopin.[12] Ni Chopin ket narapis idi, ken uray iti nasapa a kinaubingna, isu ket managsakit.[13]

Ti nakaipasngayan ni Chopin idiay Żelazowa Wola

Ni Fryderyk ket mabalin a nakaadal iti piano manipud iti inana, ngem ti immuna a nagisursuro kaniana iti musika, manipud idi 1816 aginggana idi 1821, ket ti Tseko a pianista a ni Wojciech Żywny.[14] Ti bakbaket a kabsatna a babai a ni Ludwika ket nagadal pay manipud kenni Żywny, ken sagpaminsan a nagay-ayam iti dueto iti kabsatna a lalaki.[15] Napardas a naipakita nga isu ket prodihio nga ubing. Idi agtawenen iti pito ni Fryderyk ket nangrugrugi a nangaited kadagiti publiko a konsierto, ken idi 1817 isu ket nagsurat kadagiti dua a polonesa, iti Sol menor ken Si bemol mayor.[16] i simmaruno anga obrana, ti polones iti La bemol mayor idi 1821, a naidedikado kenni Żywny, daytoy pay ti kasapaan a nabatbati a manuskritona iti musika.[14]

Idi 1817 ti Palasio Sahon ket innal ababaen ti Ruso a gobernador ti Warsar para iti militar a panagusar, ken ti Liseo ti Warsaw ket naibangon manen idiay Palasio Kazimierz (ita nga aldaw ket rektorado ti Unibersidad ti Warsaw). Ni Fryderyk ken ti pamiliana ket immalisda iti pasdek, nga adda pay laeng ita, ken kaasideg ti Palasio Kazimierz. Idi las-ud iti daytoy a panawen, ni Fryderyk ket sagpaminsan a naaw-awis idiay Palasio Belweder a kas kaay-ayam ti anak a lalaki ti agturturay iti Ruso a Polonia, Nalatak a Duke Constantio; isu ket nagay-ayam iti piano para iti Duke ken nagsurat iti martsa para kaniana.

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti nota

  1. ^ Segun ti suratna iti 16 Enero 1833 iti mangipangulo ti Société historique et littéraire polonaise (Kagimongan ti Literario a Polako) idiay Paris, isu ket "naipasngay idi 1 Marso 1810 idiay purok ti Żelazowa Wola idiay Probinsia ti Mazowsze."[6]

Paammo

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Ti apelyido ket ibalikas a kas ti [ˈʂɔpɛn̪] iti Polako (ken nailetra pay a Szopen); [ʃɔˈpɛ̃] iti Pranses; ken kadawyan a /ˈʃoʊpæn/ iti Ingles.
  2. ^ Adda dagiti taudan nga agit-ited iti 22 Pebrero. Kitaen ti Kinaubing para kadagiti salaysay.
  3. ^ "Isu ket maysa a natalinaay a Polako a patriota ken ti naesseman ti nainlangitan a romantiko a mannaniw ti Polako a musika." Tad Szulc, Chopin idiay Paris, p. 19.
  4. ^ a b c d e f Zamoyski (2010), pp. 4–5 (locs. 115–130).
  5. ^ Hedley (1980), p. 292.
  6. ^ Chopin (1962), p. 116.
  7. ^ Rose Cholmondeley, "The Mystery of Chopin's Birthday", Chopin Society UK website, naala idi 21 Disiembre 2013.
  8. ^ Zamoyski (2010), p. 3 (loc. 100).
  9. ^ Michałowski and Samson (n.d), § 1, para. 1.
  10. ^ Zamoyski (2010) p. 7 (loc. 158).
  11. ^ Zamoyski (2010), pp. 5–6 (locs. 130–144).
  12. ^ Szulc (1998), pp. 41–42.
  13. ^ Zamoyski (2010), 6 (loc. 144).
  14. ^ a b Michałowski and Samson (n.d), § 1, para. 3.
  15. ^ Samson (1996), p. 8.
  16. ^ "The Complete Keyboard Works", Chopin Project website, naala idi 21 Disiembre 2013.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig ken ni Frédéric Chopin iti Wikimedia Commons
Dagiti inadaw a sasao a mainaig ken ni Frédéric Chopin iti Wikiquote (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Frédéric_Chopin&oldid=397300"