Masna a Parke ti Sibalom
| Masna a Parke ti Sibalom | |
|---|---|
Kategoria II ti IUCN (nailian a parke) | |
.svg)  Lokasion idiay Filipinas | |
| Lokasion | Antique, Filipinas |
| Kaasitgan a siudad | Sibalom, Antique |
| Nagsasabtan | 10°45′46″N 122°8′22″E / 10.76278°N 122.13944°ENagsasabtan: 10°45′46″N 122°8′22″E / 10.76278°N 122.13944°E |
| Kalawa | 5,511.47 ektaria (13,619.1 acre) |
| Nabangon | Hunio 28, 1990 (Reserba ti bakir ti pagbibingayan ti danum) Abril 23, 2000 (Masna a parke) |
| Mangituray a bagi | Departamento ti Enbironmento ken dagiti Masna a Rekurso |
Ti Masna a Parke ti Sibalom ket ti 5,511.47-ektaria (13,619.1-acre) a nasalakniban a lugar iti Filipinas iti isla ti Panay iti ili ti Sibalom, Antique. Daytoy ket nairangarang a masna parke idi 23 Abril 2000.[1] Daytoy ket naikeddeng a kas maysa kadagiti naudi a nabati a tanap a bakir iti Panay.[2]
Immuna naitakder ti parke idi Hunio 28, 1990 a kas ti Tipulu-an Mau-it Rivers Watershed Forest Reserve a mangsakop iti 7,737 ektaria (19,120 acre) iti maysa a nangruna a pagbibingayan ti danum.[3][4]
Heograpia[urnosen | urnosen ti taudan]
Umabot ti Masna a Parke ti Sibalom kadagiti sangapulo ket innem a baranggay iti Sibalom.[5] Daytoy ket mabirukan iti 36 kilometro (22 mi) iti daya manipud iti probinsial a kapitolio ti Antique, ti San Jose de Buenavista, ken agarup a a 140 kilometro (87 mi) iti laud manipud iti Siudad ti Iloilo. Ti parke ket naurnos iti likmut ti lugar ti pagbibingayan ti danum iti Karayan Tipulu-an ken Karayan Mao-it ken tributario dagitoy ti Karayan Sibalom. Daytoy ket addaan pay kadagiti pito a tibutario a mangited iti mainum a danum para kadagiti lima nga ili ken mangsibog iti agarup a 5,500 ektaria (14,000 acre) a talon ti bagas kadagiti uppat nga ili ti Antique.[2] Ti Bantay Porras iti 800 kadapan (240 m) ket ti kangatuan a pantok iti lugar ken mabirukan iti tengnga ti parke.[5]
Bakir[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti parke ket addaan iti kalalainganna a bakir ti bantay, maysa a bakir iti tanap, addaan iti daga ti babassit a mula ken nawaya a karuotan.[2] Dagtii sirok ti karayan ket aglaon kadagiti gameng a kas ti agate, jasper ken onyx.[5]
Agarup a 5,000 nga ektaria iti bakir iti Sibalom manipud iti Bantay Porras aginggana iti Bantay Igmatindog, ket sakupenna ti Karayan Sibalom ken dagiti tributariona. Iti daytoy a bakir, 672 nga ektaria ket saan a nadisturbo babaen ti aktibidad ti tao bayat nga agarup a 4,223 nga ektaria ket buklen ti agtawen iti 50 a lugar ti namulaan manen a bakir.[6]
Kaatapan[urnosen | urnosen ti taudan]
Agserbi ti parke a kas koridor a pagbaetan dagiti dua a nangruna a lugar ti billit iti isla, ti Masna a Parke ti Peninsula ti Amianan a laud a Panay ken ti Kabambantayan ti Tengnga a Panay.[5] Daytoy ket mangsuporta kadagiti 76 a sebbangan ti billit, 28 kadagitoy ket endemiko iti Filipinas a mairaman ti agdardara iti puso ti Negros, Kalaw ni Walden, Kalaw ti Bisaya, brahminy kite, blue-naped parrot, white-winged cuckooshrike ken akindaya a kullaaw ti ruot.[2][5] Dagiti sabali pay nga endemiko a fauna nga ammo nga agtataeng iti parke ket mairaman ti Visayan spotted deer, Visayan warty pig, ken dagiti sebbangan ti herpetofaunal a kas ti higante a tukak ti Bisaya, Negros truncated-toed chorus frog, collared monitor lizard ken ti Philippine sailfin lizard.[2]
Flora[urnosen | urnosen ti taudan]
Maysa kadagiti nangruna iti daytoy a lugar ket ti dakkel a sabong iti Rafflesia speciosa, a naduktalan iti Bantay Porras ken dagiti mangpalikmut a baranggay idi 2002[6]
Ti dipterokarpo a kaykayo ti Filipinas a kas ti puraw a lauan ken ti apitong, ken dagiti kayo ti prutas a kas ti antipolo ken malapaho ket mabirukan kadagiti bakir ti Sibalom. Ti madangran iti lubong a higante a sabong, ti Rafflesia speciosa, ket agsabong pay iti daytoy a parke.[5]
Kitaen pay[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]
- ^ "Region 6 – Protected Areas". Department of Environment and Natural Resources Biodiversity Management Bureau. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi Oktubre 15, 2014. Naala idi Oktubre 11, 2014.
- ^ a b c d e Salas, Jessica. Common Land, Common Waters, the Island Perspective in Watershed Management: The Case of Panay Island (PDF). Foundation for the Philippine Environment. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2014-10-18. Naala idi Oktubre 11, 2014.
- ^ "Proclamation No. 605, s. 1990". Official Gazette of the Republic of the Philippines. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-10-13. Naala idi Oktubre 11, 2014.
- ^ "Proclamation No. 282" (PDF). |Department of Environment and Natural Resources. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi Oktubre 16, 2014. Naala idi Oktubre 11, 2014.
- ^ a b c d e f "Guarding Mt. Porras in Sibalom, Antique". The News Today. Naala idi Oktubre 11, 2014.
- ^ a b Barcelona, J.F.; Pelser, P.B.; Balete, D.S.; Co, L.L. (Oktubre 30, 2009). "Taxonomy, ecology, and conservation status of Philippine Rafflesia (Rafflesiaceae)". Blumea – Biodiversity, Evolution and Biogeography of Plants. 54 (1): 77–93. doi:10.3767/000651909X474122. Naala idi Enero 2, 2013.