Buton

Buton

Heograpia
Lokasion	Abagatan a daya nga Asia
Nagsasabtan	5°3′S 122°53′E
Kalawa	4,408 km2 (1,702 sq mi)
Kangatuan nga elebasion	1,100 m (3600 ft)
Kangatuan a punto	Di nanaganan
Administrasion
Indonesia
Probinsia	Abagatan a daya a Sulawesi
Kadakkelan a pagtaengan	Baubau (pop. 137118)
Demograpia
Populasion	447408 (2010)
Grupgrupo ti etniko	Tattao a Butones

Ti Buton (wenno Butung, Boeton wenno Button), ket ti maysa nga isla iti Indonesia a mabirukan iti abagatan a daya a peninsula ti Sulawesi. Daytoy ket sakupenna ti kalawa iti agarup a 4,408 kuadrado kilometro, wenno iti agarup a kadakkel ti Madura; daytoy ti maika-129 a kadakkelan nga isla iti lubong ken ti maika-19 a kadakkelan iti Indonesia babaen ti kalawa.

Pakasaritaan

Ti immuna ministro ti Buton

Iti sakbay ti panawen ti kolonia, ti isla, idi ket kadawyan nga ammo a kas Butung, ket adda idi iti kaunegan ti espero iti impluensia iti Ternate, a naipangpangruna idi maika sangapulo ket innem a siglo gapu ta nagserbi a kas maysa a nangruna a rehional a sentro iti kaunegan ti imperio ti Ternate, a mangtengtengel iti rehional a panagtagilako ken nagkolkolekta kadagiti daton a maipatulod iti Ternate.

Ni Sultan Murhum, ti immuna nga Islamiko a monarko iti isla, ket naipampammalagipan iti nagan ti nangrunana a pagsangladan iti isla, ti Pagsangladan ti Murhum, iti Baubau.

Heograpia

Ti kadakkelan nga ilina ket ti Baubau, nga idiay ket naisasao ti Wolio ken Cia-Cia. Dagiti nangruna nga asideg nga isla ket mairaman ti Wawonii iti amianan, Muna ken Kabaena iti laud ken ti Siumpu iti abagatan a laud. Mabirukan ti Is-isla Tukangbesi iti day bassit ti nakaisasaoan ti Tukang Besi, ken isina babaen ti Golpo ti Kolowana Watabo (Teluk Kolowana Watabo).

Mabirukan ti Isla ti Batuatas iti abagatan. Ti Pasahe Bouton (kas ammo idi panawen ti kasakbayan ti wayawaya) ket maysa idi a nangruna a lugar a paglayagan iti baetan dagiti isla iti akin-amianan a Baybay Flores.

Ekolohia

Kaaduan a naabbongan iti isla babaen ti katuduan a bakir ken ammo para kadagiti naatap a biagna. Daytoy ket maysa kadagiti dua a habitat ti anoa, ti maysa kita ti nuang.

Tattao

Ti ladawan ti delagasion manipud iti Buton

Dagiti pagsasao a naisasao iti Buton ket mairaman ti Wolio, Cia-Cia, dagiti nadumaduma a dialekto ti Muna, Tukang Besi, Kumbewaha, Lasalimu, Kamaru, Pancana, Busoa, Taloki, Kulisusu ken Kioko. Ti pagsasao nga Indones, ti nailian a pagsasao ti Indonesia, ken adu pay a naus-usar ken naisursuro kadagiti eskuela.

Idi 2009, ti tribu ti Cia-Cia iti siudad ti Baubau ket nagrugrugida nga agusar iti alpabeto a Koreano a Hangul para iti pagsasaoda, a naibatay kadagiti libro a pinartuat babaen ti [[Kagimongan ti Hunminjeongeum], ti maysa a kangimongan ti lingguistiko iti Seoul.

Ekonomia

Ti isla ket addaan iti adu a reserba iti masna nga aspalto ken dagit pay nadumaduma a mineral. Ti aspalto manipud iti Buton ket mabalin a mausar a kas pangbaliw iti bitumeno ken kas maysa pay a pangisukat iti petroleo nga aspalto. Kas resulta, daytoy ket mangpabassit iti panagkammatalek kadagiti rekurso a naibatay iti posil.

Administrasion

Ti Isla Buton ket administratibo a nabingbingay kadagiti tallo a maikadua nga agpang ti administratibo a pannakabingbingay (Daerah Tingkat II): Siudad ti Baubau, Rehensia ti Buton, Rehensia ti Tengnga a Buton, Rehensia ti Abagatan a Buton ken Rehensia ti Amianan a Buton. Nupay kasta, ti kanagan a purpurto ket inadministro babaen dagiti maipatinayon nga uppat a rehensia: ti Rehensia ti Muna, Rehensia ti Laud a Muna, Rehensia ti Wakatobi, ken (parte ti) Rehensia ti Bombana.