Kapitalismo
Ti kapitalismo ket maysa nga ekonomiko a sistema a naibatay iti pribado a panagtagikua dagiti pamay-an ti produksion ken ti panagpataud kadagiti produkto wenno dagiti serbisio para iti ganansia.[1] Dagiti dadduma pay nga elemento a nangruna iti kapitalismo ket mairaman ti panag-umnong ti puonan ken kankanayon a ti masalisal a paglakkuan.[2] Adda dagiti adu a kita ti kapitalismo, a mairaman ti laissez-faire, pagimbagan akapitalismo ken estado a kapitalismo. Ti kapitalismo ket naipanpanunotan a naipakat kadagiti nadumaduma a naipakasaritaan a kaso, a nagdumaduma kadagiti panawen, heograpia, politika, ken kultura.[3] Adda dagiti sapasap a pakaitunosan a ti kapitalismo ket nagbalin nga isu ti katurayan idiay Akinlaud a lubong a sumursurot ti pannkapaay ti panagriringgor.[4] Dagiti maisalsalisal a paglaklakuan ket mabalin pay a mabirukan kadagiti naibatay ti paglakkuan nga alternatibo ti kapitalismo a kas ti paglakkuan a sosialismo ken pagtitinnulongan nga ekonomia.
Dagiti ekonomista, politikal nga ekonomista ken dagiti historiador ket nangalalada ti naggigiddiat a perspektibo iti panagusig ti kapitalismo. Dagiti ekonomista ket kadawyanda a mangipapugsa ti grado a ti gobierno ket awan ti panagtengngelna kadagiti paglakkuan (laissez faire), ken ti pay kinapangruna ti karkarbengan ti tagikua.[5][6] Kaaduan kadagiti politikal nga ekonomista ket mangipigpigsa pay ti pribado a tagikua, a maipatinayon ti pannakibiang a bileg, matgedan ti panagtrabaho, klase, ken ti pannakaisangayan ti kapitalismo a kas maysa a naipakasaritaan a nakabuklan.[7] Ti gay-at ti kawaya a pagiddiatan dagiti paglakuan, ken ti dagiti pay alagaden a mangipalpalawag ti pribado a tagikua, ket maysa a banag ti politika ken annuroten. Adu kadagiti estado ket addaanda kadagiti naitermino a kas ti naglalaok nga ekonomia, a nagipadpatudo kadagiti nadumaduma a grado ti naplano ken dagiti pinataray ti paglakkuan nga elemento a sistema ti ekonomia ti estado.[7]
Ti termino a kapitalismo ket nagin-inut a naiwarwaras idiay kadagupan ti Lumaud a lubong idi maika-19 ken maika-20 a sigsiglo a kaaduan a gapuanan kadagiti sinursurat ni Karl Marx.[3]
Paammo
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Chris Jenks. Core Sociological Dichotomies. Londres, Inglatera, UK; Thousand Oaks, California, USA; New Delhi, India: SAGE. Pp. 383.
- ^ Heilbroner, Robert L. "kapitalismo." Ti Baro a Palgrave a Diksionario ti Ekonomia. Maikadua nga Edision. Eds. Steven N. Durlauf and Lawrence E. Blume. Palgrave Macmillan, 2008. Ti Baro a Palgrave a Diksionario ti Ekonomia Online. Palgrave Macmillan. 29 Agosto 2012 <http://www.dictionaryofeconomics.com/article?id=pde2008_C000053> doi:10.1057/9780230226203.0198
- ^ a b Scott, John (2005). Industrialismo: Ti Diksionario ti Sosiolohia. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan.
- ^ Capitalism. Encyclopædia Britannica. 2006.
- ^ Tucker, Irvin B. (1997). Makroekonomia para iti Tatta nga Aldaw. p. 553.
- ^ Case, Karl E. (2004). Dagiti Pamunganayan ti Makroekonomia. Prentice Hall.
- ^ a b Stilwell, Frank. “Politikal nga Ekonomia: ti Binglay dagiti Ekonomiko a Kapanunotan.” Umuna nga Edision. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan. Melbourne, Australia. 2002.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Kapitalismo iti Wikimedia Commons
Dagiti inadaw a sasao a mainaig iti Kapitalismo iti Wikiquote (iti Ingles)
 | Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |