Dagiti bagi ti danum ti Azerbaijan

Dagiti bagi ti danum ti Azerbaijan ket napormada kadagiti napaut a heolohiko a paset ti panawen ken nakaro anagbaliw iti amin a paset iti dayta a paset ti panawen. Daytoy ket partikular a naebidensiaan babaen dagiti tidda dagiti taga-ugma a karayan a mabirukan iti amin a parte ti pagilian. Ti sistema ti danum ti pagilian ket agtultuloy nga agbalbaliw babaen ti impluensia dagiti masna a puersa ken dagiti inpakaammo iti tao nga aktibidad iti industria. Dagiti artipisial a karayan (dagiti imburnal) ken dagiti waig ket parte ti sistema ti danum ti Azerbaijan.

Ti hidrograpia ti Azerbaijan ket batayan a maitagikua iti labneng ti Baybay Kaspio.^[1]

Dagiti karayan

Ti Kur ken ti Aras ket dagiti kaatiddogan a karayan iti Azerbaijan ken ti labneng a pagayusanda ket sakupenna iti kaaduan iti pagilian.

Ti Karayan Aras iti igid ti pagbeddengan ti Iran iti Nakhchivan, Azerbaijan.

Dagiti karayan ket mangporma iti kangrunaan a parte ti sistema ti danum ti Azerbaijan. Adda dagiti 8,359 a karayan iti nadumaduma a kaatiddog iti kaunegan ti Azerbaijan. Kadagitoy a 8,188 a karayan ket basbassit ngem 25 kilometro (16 mi) iti kaatiddog. Dagiti 24 laeng a karayan ti sumurok iti 100 kilometro (62 mi) iti kaatiddog.

Dagiti kadakkelan a karayan nga agayus iti pagilian ket:^[2]

Kür, kangrunaan a taudan ti danum ken ti urat ti pagilian^[2]
Araz
Qanıx, mabirukan idiay Alazan
Qabırlı, ammo pay a kas Iori
Khrami
Samur
Pirsaatçay
Bolgar-Chay, mabirukan idiay Distrito ti Jalilabad
Ağstafa
Hekeriychay, ammo pay a kas Hekeri
Kurekchay
Tərtərçay
Türyançay
Vilesh
Qarqarçay

Sistema ti karayan

Dagiti karayan idiay Azerbaijan ket mabalin a mabingbingay kadagiti tallo a grupo:^[1]

Dagiti labneng ti karayan Kur (Qanix, Qabirri, Turyan, Agstafa, Shekir, Terter, Khachin, kdpy.)
Dagiti labneng ti karayan Araz (Arpachay, Nakhchivan, Okhchu, Hekeri, Kondelenchay, etc.)
Dagiti karayan, a dagus nga agayus iti Babay Kaspi (Samur, Gudyal, Velvele, Vilesh, Lenkeran, kdpy.)

Ti sistema ti karayan ti Azerbaijan ket agbalbaliw babaen ti mpluensia dagiti nadumaduma a pisiograpiko a banag:^[1] klima, langa ti daga, heolohikal nga estruktura, daga ken mulmula. Umad-adu iti densidad ti network ti karayan, kalpasanna agin-inuto a bumassit kadagiti nangatngato nga altitud. Malaksid para iti rehion ti Talysh (1.6-2.2 km/km²), ti densidad ti sistema ti karayan ket nanagatngato iti (1-2 km/km²) kadagiti 1,000-2,500 a kilometro, bayat nga itilugar ti banbantay ti Talysh ket kangatuan iti 1.6-2.2 km/km² iti 500-1,000 km. Ti agpakatengnga a densidad ti sistema ti karayan ti Azerbaijan ket 0.39 km/km². Ti densidad ket nababbaba pay ngem iti 0.05 km/km² kadagiti tanap.

Kura ken Aras

Ti Kur ken Aras ket dagiti kaatiddogan a karayan idiay Azerbaijan.Agayusda babaen ti Tanap ti Kur-Araz. Dagiti karayan a dagus nga agayus iti Baybay Kaspio, ket kangrunaanda nga agtaud manipud iti amianan-akindaya a bakras ti Kalatakan a Kaukaso ken Banbantay Talysh ke agayus iti igid dagiti tanap ti Samur-Devechi ken Lenkeran.

Ti kalawa ti labneng ti Karayan Kura (86,000 km²) aginggana iti pagtumpongan iti Karayan Aras ket basbassit ngem ti labneng ti danum ti Aras (101,937 km²). Ti karayan ket matawtawagan pay laeng iti Kura iti pagtumpungan gapu ta ti agpang ti danum ti Kura ket manindua nga ad-adalem ngem ti Karayan Aras.

Dagiti danaw

Ağgöl
Ajinohur
Alagöl
Boyukshor
Göygöl
Hajikabul
Jandari
Maral-gol
Masazirgol
Sarysu, ti kadakkelan a danaw babaen ti kalawa ken tomo^[2]

Dagiti pagyanan ti danum

Sumurok a 60 dagiti nabangonen a pagyanan ti danum tapno maregulado ti ayus ti karayan idiay Azerbaijan. Ti pannakabukel dagitoy apagyanan ti danum ket maysa kadagiti pamay-an a naaramid tapno mainut ti panagusar ti danum ken dagiti rekurso ti enerhia.

Dagiti kadakkelan apagyanan ti danum ket:

Agstafachay
Araz
Jeyranbatan
Khanbulanchay
Mingachevir, ti kadakkelan a Pagyanan ti danum ti babaen ti kalawa^[2]
Sarsang
Shamkir
Varvara
Vileshchay
Yenikend

Dagiti Pagyanan ti danum ti idiay Azerbaijan ket nadesinioda para kadagiti naduamduma a panggep, bayat a dagiti sabali nga alog ket eksklusiboda a naus-usar para iti panagsibog.

Dagiti nagibasaran

^ ^a ^b ^c "Inland waters". State Land and Cartography Committee (Azerbaijan). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 14 Hulio 2014. Naala idi 11 Hunio 2014.
^ ^a ^b ^c ^d "Rivers, Lakes and Reservoirs of Azerbaijan Republic". Ministry of Ecology and Natural Resources (Azerbaijan). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2 Hulio 2014. Naala idi 11 Hunio 2014.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Dagiti bagi ti danum ti Azerbaijan iti Wikimedia Commons

Scientific-Research Instituto pra iti Hidrometeorolohia

[landcomm-1] "Inland waters". State Land and Cartography Committee (Azerbaijan). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 14 Hulio 2014. Naala idi 11 Hunio 2014.

[minecol-2] "Rivers, Lakes and Reservoirs of Azerbaijan Republic". Ministry of Ecology and Natural Resources (Azerbaijan). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2 Hulio 2014. Naala idi 11 Hunio 2014.

[1]

[2]