Jump to content

Rosids

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
(Naibaw-ing manipud iti Fabids)

Rosids
Sakup ti panawen: Kretasio – kaudian
Euphorbia heterophylla
Taksonomia urnosen
Pagarian: Plantae
Klado: Tracheophytes
Klado: Angiospermae
Klado: Eudicotidae
Klado: Superrosids
Klado: Rosids
Dagiti urnos[1]

Dagiti rosids ket dagiti kameng ti dakkel a monopiletio a klado dagiti mula nga agsabsabong, nga aglaon kadagiti agarup a 70,000 a sebbangan,[2] dagitoy ket ad-adu ngen maysa a pagkatlo kadagiti amin nga angiospermae.[3] Ti klado ket nabingbingay kadagiti 16 aginggana kadagiti 20 nga urnos, depende ti sirkunskripsion ken ti pannakaidasig. Dagitoy nga urnos, ken isuda met laeng nga agkukuyog a mangbukel dagiti agarup a 140 pamilia.[4] Dagiti rosids ken dagiti asterids ket isu dagiti ti kadakkelan kadagiti klado dagiti eudikota.

Dagiti posil a rosids ket ammo manipud iti paset ti panawen ti Kretaseo. Ti karkulo ti molekular a pagorasan ket mangipakpakita a dagiti rosids ket nagtaud iti Aptian wenno Albian nga agpang dagiti Cretaceo, idi baetan ti 125 ken 99.6 riwriw a tawtawen.[5][6]

Nagan

[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti nagan a "rosids" ket naibatay iti "Rosidae", daytoy idi ti kadawyan a naipagpagarup a subklase. Idi 1967, inpakita ni Armen Takhtajan a ti husto a pagibatayan para iti nagan a "Rosidae" ket ti deskripsion iti maysa a grupo ti mulmula a naipablaak idi 1830 babaen ni Friedrich Gottlieb Bartling.[7] Daytoy a klado ket kanungpalan a napanaganan manen ti "Rosids" ken nadumadumaanen a pinatinggaan babaen dagiti nadumaduma a mannurat. Ti nagan a "rosids" iti Ingles ket saan a pormal, ken saan nga ipagarup nga adda ti ania man a naisangayan a taksonomiko a ranggo kasla ti nagnagan nga inkeddeng babaen ti ICBN. Dagiti rosids ket monopiletiko a naibatay ti ebidensia a nabirukan babaen ti molekular a pilohenetiko a panagusig.

Adda dagiti tallo a nadumaduma a panangipalplawag dagiti rosids nga agdama nga inus-usar. Adda met dagiti mannurat a mangiraman dagiti urnos ti Saxifragales ken dagiti Vitales iti rosids.[8] Dagiti dadduma met ket ilaksidda dagitoy dua nga urnos.[9] Ti sirkunskripsion iti daytoy nga artikulo ket isu ti APG II a panangidasig, a mangiraman kadagiti Vitales, ngem mangilaksid kadagiti Saxifragales.

Dagiti pannakaikabagian

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti rosids ken dagiti Saxifragales ket mangpormada iti klado.[2][9] Daytoy ket maysa kadagiti innem a grupo a mangbukel ti Pentapetalae (dagiti bugas nga eudikota a saan a mairaman dagiti Gunnerales),[10] dagiti dadduma ket dagiti Berberidopsidales, Caryophyllales, Dilleniales, Santalales, ken dagiti asterids. Gangani nga awan ti pannakaammo a maipanggep kadagiti pannakaikabagian a baetan dagitoy a grupo.

Pannakaidasig

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti rosids ket buklen dagiti dua a grupo: ti urnos dagiti Vitales ken dagiti eurosids (agpayso a rosids). Dagiti eurosids, ket mabibgbingayda met kadagiti pito a grupo: Fabidae, Geraniales, Myrtales, Crossosomatales, Picramniales,[9] Malvidae,[10] ken ti saan a naipuesto a pamilia ti Apodanthaceae.[11] Dagiti Fabidae ket masansan dagitoy a tinawtawagan kadagiti fabids, wenno dagiti eurosids I. Ken ti met Malvidae ket masansan dagitoy a tinawtawagan kadagiti malvids, wenno dagiti eurosids II.

Dagiti urnos

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti rosids ket buklen dagiti 17 nga urnos ken dagiti 2 a pamilia a naikabil iti incertae sedis (saan a naurnos). Iti maipatinayon kadagiti Vitales, Rosales, Geraniales, Myrtales, Crossosomatales, ken dagiti Picramniales, adda met dagiti 8 nga urnos iti Fabidae ken dagiti 4 nga urnos iti Malvidae. Idi 2009, ni Hengchang Wang ken dagiti kaduna a mannurat ket nangisingasing a ti Malvidae ket maipadakkel tapno mairaman dagiti Geraniales, Myrtales, Crossosomatales, ken dagiti Picramniales. Daytoy a dakdakkel a sirkunskripsion ti Malvidae ket nakaawat ti napigsa nga estatistikal a suporta (100% bootstrap a porsiento) kadagiti panagusigda. Adda met dagiti urnos a baro pay laeng a nabigbigan.[9] Dagitoy ti Vitales,[12] Zygophyllales,[13] Crossosomatales,[14] Picramniales,[15] ken Huerteales.[16]

Dagiti saan a naipuesto a pamilia

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti pamilia ti Apodanthaceae ken Huaceae ket nairaman dagitoy iti rosids, ngem saan dagitoy a naipuesto kadagiti ania man nga urnosna.

Ti Apodanthaceae ket maysa nga enigmatiko a pamilia dagiti parasitoko a achlorophyllous. Dagitoy ket temporario a naipuesto kadagiti Cucurbitales babaen dagiti dadduma,[9] ngem dagiti apinidaddda ket agtultuloy a saan a nalawag.[11] Dagiti gene a kloroplasta ket naus-usaren a mangibaga ti pilohenia ti mula ket saan met unay a makaited ti adu a pilohenetiko a pakaammo dagiti mula nga awan kadagiti chlorophyll, gapu ti daytoy a kaso, dagitoy a gene ket dagiti saan a makaannong a pseudogene.

Ti pamilia a Huaceae ket kameng ti COM (Celastrales, Oxalidales, Malpighiales) a klado ti Fabidae. Ti saludsod a maipanggep ti Huaceae ket no daytoy ket nasken a bukbukodna a mairaman kadagiti maysa nga urnos ti COM a kas ti maika-4 a kameng ti klado ti COM. Ti dua a panagadal ket nangitudo a nasken daytoy a maipuesto kadagiti Oxalidales,[17][18] bayat a ti maysa met ket nangibagbaga a nasken a saan a mairaman.[2]

Pilohenia

[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti pilohenia a maipakpakita dita babab ket naampon manipud kenni Wang ken dagiti kaduna a mannurat (2009),[2] nga adda dagiti nagan ti urnos manipud iti Website ti Pilohenia ti Angiospermae.[9] Dagiti sanga nga addaan iti basbassit ngem 50% a bootstrap a suporta ket narebba. Dagiti sabali a sanga ket addaan iti 100% bootstrap a suporta malaksid kadagiti maipakita a saan.

Vitales

eurosids 
Fabids 

Zygophyllales

klado ti COM 

Celastrales

Oxalidales

Malpighiales

agtalinaay iti nitroheno‑a klado 

Fabales

Rosales

Fagales

Cucurbitales

Malvidae sensu lato 
65% 

Geraniales

Myrtales

Crossosomatales

Picramniales

Malvidae sensu stricto 

Sapindales

Huerteales

Brassicales

Malvales

Ti agtalinaay iti nitroheno a klado ket aglaon ti nangato a bilang dagiti aktinorisika a mula (nga awan kadagiti nodulo a ramut nga galaon ti agtalinaay iti nitroheno a bakteria, a mangtulong iti mula a dumakkel kadagiti saan a nalames a daga). Nupay kasta, saan amin a mulmula iti daytoy a klado ket dagiti aktinorisika.

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Angiosperm Phylogeny Group (2016). "An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV". Botanical Journal of the Linnean Society. 181 (1): 1–20. doi:10.1111/boj.12385.
  2. ^ a b c d Hengchang Wang; Michael J. Moore; Pamela S. Soltis; Charles D. Bell; Samuel F. Brockington; Roolse Alexandre; Charles C. Davis; Maribeth Latvis; Steven R. Manchester; Douglas E. Soltis (Marso 10, 2009), "Ti radiasion ti rosids ken ti napardas a pannakaipangato ti tinurayan dagiti angiosperma a kabakiran", Dagiti Nagbanagan ti Nailian nga Akademia dagiti Siensia, 106 (10): 3853–3858, Bibcode:2009PNAS..106.3853W, doi:10.1073/pnas.0813376106, PMC 2644257, PMID 19223592
  3. ^ Robert W. Scotland; Alexandra H. Wortley (2003), "Mano kadi ti kaadu dagiti sebbanagan ti agbukel a mulmula?", Taxon, 52 (1): 101–104, doi:10.2307/3647306, JSTOR 3647306
  4. ^ Douglas E. Soltis; Pamela S. Soltis; Peter K. Endress; Mark W. Chase (2005), Pilohenia ken Ebolusion dagiti Angiosperma, Sunderland, MA, Estados Unidos: Sinauer, ISBN 978-0-87893-817-9
  5. ^ Davies, T.J.; Barraclough, T.G.; Chase, M.W.; Soltis, P.S.; Soltis, D.E.; Savolainen, V. (2004), "Ti di nasayaat a misterio ni Darwin: Dagiti panagtaldiap manipud iti maysa a nalatak a kayo dagiti angiospermae", Dagiti Nagbanagan ti Nailian nga Akademaia dagiti Siensia, 101 (7): 1904–1909, Bibcode:2004PNAS..101.1904D, doi:10.1073/pnas.0308127100, PMC 357025, PMID 14766971
  6. ^ Susana Magallón; Amanda Castillo (2009), "Dibersipikasion ti angiosperma babaen ti panawen", Amerikano a Warnakan ti Botanika, 96 (1): 349–365, doi:10.3732/ajb.0800060, PMID 21628193
  7. ^ James L. Reveal (2008), "A Checklist of Family and Suprafamilial Names for Extant Vascular Plants", Balay a panid ni James L. Reveal and C. Rose Broome
  8. ^ J. Gordon Burleigh; Khidir W. Hilu; Douglas E. Soltis (2009), "Inferring phylogenies with incomplete data sets: a 5-gene, 567-taxon analysis of angiosperms" (PDF), BMC Evolutionary Biology, 9: 61, doi:10.1186/1471-2148-9-61, PMC 2674047, PMID 19292928, naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2012-01-18, naala idi 2013-08-14
  9. ^ a b c d e f Peter F. Stevens (2001), Website ti Angiosperma a Pilohenia
  10. ^ a b Philip D. Cantino; James A. Doyle; Sean W. Graham; Walter S. Judd; Richard G. Olmstead; Douglas E. Soltis; Pamela S. Soltis; Michael J. Donoghue (2007), "Para iti pilohenetiko a nomenklatura ti Tracheophyta" (PDF), Taxon, 56 (3): 822–846, doi:10.2307/25065865, naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2021-07-11, naala idi 2013-08-14
  11. ^ a b Daniel L. Nickrent, "Apodanthaceae", Ti Koneksion ti Parasitiko a Mula
  12. ^ James L. Reveal. (1995). panid 72 iti Kabarbaro a naala a supraheneriko a nagnagan iti bascular a mulmula. Phytologia 79(2):68-76
  13. ^ Chalk, L. 1983. Estruktura ti kayo. Pp. 1-51 [1-2 by C. R. Melcalfe], in Metcalfe, C. R., & Chalk, L., Anatomi adagiti Dicotyledons, Maikadua nga Edision. Tomo II. Estruktura ti Kayo ken Panangipatingga ti Sapasap a Pangyuna. Clarendon Press, Oxford. ISBN 978-0-19-854559-0.
  14. ^ Klaus Kubitzki (2007), "Pangyuna iti Crossosomatales", iti Klaus Kubitzki (ed.), Dagiti Pamilia ken Henera dagiti Bascular a Mulmula, tomIX, Berlin,Heidelberg: Springer-Verlag
  15. ^ John Hutchinson Dagiti Pamilia dagiti Mula nga Agsabsabong Maika-3 nga edision. 1973. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan.
  16. ^ Andreas Worberg; Mac H. Alford; Dietmar Quandt; Thomas Borsch (2009), "Agkasat nga Huerteales aginggana kadagiti Brassicales ken mainayon dagiti Malvales, ken dagiti baro a nasirkunskripsion tapno mairaman dagiti Dipentodon, Gerrardina, Huertea, Perrottetia, ken Tapiscia", Taxon, 58 (2): 468–478
  17. ^ Douglas E. Soltis; Matthew A. Gitzendanner; Pamela S. Soltis (2007), "Ti 567-nga agasmang ti datos ti takson para kadagiti angiosperma: Dagiti karit a pakabanagan babaen kadagiti panagusig ti Bayesio kadagiti dakkel ng aagsmang ti datos", Internasional a Warnakan dagiti Siensia ti Mula, 168 (2): 137–157, doi:10.1086/509788
  18. ^ Li-Bing Zhang; Mark P. Simmons (2006), "Pilohenia ken delimitasion dagiti Celastrales a naala manipud kadagiti gene ti nuklear ken plastid", Sistematika a Botanika, 31 (1): 122–137, doi:10.1600/036364406775971778


Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Rosids&oldid=396772"