G
Ti G ket ti maika-7 a letra iti alpabeto a Romano.
 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Abesedário a Latin | ||||||
| Aa | Bb | Cc | Dd | Ee | Ff | Gg |
| Hh | Ii | Jj | Kk | Ll | Mm | Nn |
| Oo | Pp | Rr | Ss | Tt | Uu | |
| Vv | Ww | Xx | Yy | Zz | ||
Mabalin a maisurat ti bassit a bersion iti dua a porma: patakder (wenno "silulukat") a porma a |
| ket kadsaaranna (wenno "naserraan") a porma a |
|. Gagangay ti panangusar ti immuna iti surat iti ima ken dagiti kita ti surat a naibatay iti dayta, nangnangruna dagiti kita ti surat a nairanta para kadagiti ubbing.
Pakasaritaan
[urnosen | urnosen ti taudan]| Heroglipiko nga Ehipsio | Penisio a gaml |
Lumaud a Griego a Gamma |
Etrusko a C |
Daan a Latin a C |
Latin a G | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
|
|
Agsubli ti ebolusion ti Latin a G iti immuna ti alpabeto a Latin, kayatna a sawen nga alpabeto a Griego. Ti voiced velar stop ket nairepresentar ti maika-3 a letra ti alpabeto a Griego a gamma (Γ), a kalpasanna a naampon ti pagsasao nga Etrusko. Kalpasanna nagpautang ti Latin iti daytoy a "napalikmut a porma" ti gamma, C, para iti mangirepresentar iti isu met laeng a uni, iti dagiti sasao a kas iti recei (ngata nagkauna a datibo a porma ti rex "ari"), a masarakan iti maysa a nagkauna a Latin nga inskripsion. (Iti Klasiko a Latin, ti datibo ti rex ket regi.)
Iti panaglabas ti tiempo, nupay kasta, nagbaliw ti letra a C tapno mangirepresentar iti unvoiced velar stop, a nangiturong iti pannakaiyalis ti letra a K. Patien dagiti eskolar a ti daytoy a panagbalbaliw ket resulta ti impluensia ti Etrusko iti Latin.
Kalpasanna, iti panawen ti Daan a Latin, naipakaammo ti letra a "G" kas bariante ti "C", tapno mailasin ti naisao a /ɡ/ manipud iti awan ti timekna a /k/, ket nausar ti "G" a mangirepresentar iti voiced velar manipud iti daytoy a punto, ken "C", iti unvoiced velar laeng.
Ti nairekord a nangirugi ti "G" ket ni libertus (lit. nawayawayaan) Spurius Carvilius Ruga. Ni Ruga ti innayon ti letra a G iti pannursuro ti alpabeto a Romano idi maika-3 a siglo K.K. Ni Ruga met immuna a manglukat iti pribado nga eskuelaan, idi agarup 230 K.K. Iti daytoy a tiempo, saanen a paborado ti "K", ket itan nairepresentar ti "C" — a sigud a mangirepresentar iti /g/ ken /k/ sakbay dagiti silulukat a bokal — iti /k/ iti amin nga aglawlaw.
Ipakitana ti panangikabil ni Ruga iti "G", a ti alpabetiko a panagsasaruno (a mainaig kadagiti pateg dagiti letra kas numnumero a Griego) ket maysa a pakaseknan uray idi maika-3 a siglo K.K.P. Sigun iti dadduma a rekord, nasapa idi maika-3 a siglo K.K.P., nangdalus ni Romano a censor Appius Claudius Caecus (a ibilang dayta a makarimon ken ganggannaet) iti orihinal a maikapito a letra a "Z" manipud iti alpabeto a Latin. Kuna ni Sampson (1985) a: "Nabatad a ti urnos ti alpabeto ket maibilang a maysa a banag a mabalin laeng a mainayon ti baro a letra iti tengnga no adda 'espasio' a napartuat babaen ti pannakaikkat ti daan a letra."[1]
Insingasing ni George Hempl idi 1899 a pulos nga awan ti kasta a "espasio" iti alpabeto, ken a iti kinapudnona ti "G" ket maysa a direkta a kaputotan ti zeta. Naala ti zeta dagiti porma a kas iti ⊏ iti dadduma kadagiti Sinuratan a Daan nga Italiko; ngarud iti kapanunotanna, eksakto nga agpapada ti pannakabukel ti "G" manipud iti daytoy a sukog, iti pannakabukel ti "C" manipud iti gamma. Insingasing met ni Hempl a ti pannakabalikas a /k/ > /ɡ/ ket gapu iti pannakarugit ti umasping a letra a "K".
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Sampson 1985. Iti Ingles: "Evidently the order of the alphabet was felt to be such a concrete thing that a new letter could be added in the middle only if a 'space' was created by the dropping of an old letter."
 | Daytoy nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |