Panawen ti Landok
Ti Panawen ti Landok ket isu ti paset ti panawen a sapasap a napasamak kalpasan ti Panawen ti Bronse, a minarkaan babaen ti adu a panagusar ti landok. Ti nasapa a paset ti panawen iti daytoy a panawen ket nailaslasin babaen ti adu a panagusar iti landok wenno aserol. Ti pannakaammpo dagiti kastoy a material ket naitumpong kadagiti sabali a panagbalbaliw iti kagimongan , a mairaman iti pagigiddiatan iti panagsanay ti agrikultura. Ti Panawen ti Landok a kas maysa nga Arkeolohiko a termino ket mangibagbaga ti kasasaad iti sibilisasion ken kultura ti tattao nga agus-usar ti landok a kas ti material a ramit ti panagtagbat ken armas.[1] Ti Panawen ti Landok ket isu ti maikatlo a nangruna a paset ti panawen iti sistema ti tallo a panawen a pinartuat babaen ni Christian Thomsen (1788–1865) pata iti panangidasig kadagiti taga-ugma a kagimongan ken dagiti prehistoriko nga agpang iti progreso.[2]
Iti pakasaritaan ti arkeolohia, ti taga-ugma a literatura iti Panawen ti Landok ket mairaman dagiti kasapaan a naipreserba a teksto iti manuskrito t tradision. Ti Sanskrito a literatura ken ti Insik a literatura ket rrimmang-ay idi Panawen ti Landok . Dagiti sabali pay a teksto ket mairaman dagiti Avesta a Gatha, ti Veda ti India ken dagiti kaduogan a paset ti Hebreo a Bilia. Ti kangrunaan a langa a mangilasin ti Panawen ti Landok manipud kadagiti sinarunona a panawen ket ti panangipakaammo dagiti alpabetiko a karakter, ken ti dimtengan ti panagrang-ay ti naisurat a sao a nangpakabael ti literatura ken ti historiko a rehistro.[1]
Ti rugi ti Panawen ti Landok idiay Europa ken dagiti kaarubana alugar ket nailaslasin babaen ti naisangayan a porma dagiti implemento, dagiti armas, dagiti personal nga ornamento, ken bangbanaga, ken dagiti pay sistema iti naarkosana daremdem, a dagitoy amin ket maigiddiat manipud kadagiti sinaruno ti panawen ti bronse.[1] Ti obra dagiti mammanday iti panagparang-ay kadagiti implemento ken dagiti armas ket pinannday iti sukog, ken, kas ti nagbanagan, ket nagin-inut a pimmanaw manipud kadagiti estereotipo a porma dagiti sinarunoda iti bronse, a dagidi ket naidamili, ken ti sistema ti panagarkos, nga idi Panawen ti Bronse ketdagidi laeng nalaka a panagul-ulit dagiti linia a tabas, ket nakaiturongan ti sistema dagiti nasuko a linia ken dagiti agay-ayus a daremdem[1] Ti termino a "Panawen ti Landok" ket addaan laeng ti nababa a pateg ti kronolohia, gapu ta saan a nagpapada a nangrugi iti ballasiw ti intero a lubong[3] Dagiti petsa ken dagiti konteksto ket agdumadumada depende kadagiti rehion, ken ti panagsisinnaruno ti panpanawen ket saan nga agpayso para iti tunggal maysa a paset ti rabaw ti Daga. Adda dagiti lugar, a kas dagiti isla ti Abagatan a Pasipiko, ti uneg ti Aprikaa, ken dagiti paset ti Amianan ken Abagatan nga Amerika, a ti tattao ket dagus a linabsanda ti panagusar ti bato tapno agusarda ti landok nga awan ti panangibaetan ti panawen ti bronse.[1]
Ti Panawen ti Landok ket isu ti maikatlo iti sistema ti tallo a panawen iti arkeolohia, a mangbingbingay prehistoriko a teknolohia ti tao iti tallo a paset ti panawen:
- Ti Panawen ti Bato
- Ti Panawen ti Bronse
- Ti Panawen ti Landok
Adu pay a mabasbasa
[urnosen | urnosen ti taudan]- Waldbaum, Jane C. Manipud ti Bronse aginggana ti Landok. Göteburg: Paul Astöms Förlag (1978): 56-8
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ a b c d e The Junior Encyclopædia Britannica: Ti reperensia a biblioteka iti sapasap a pannakaammo. (1897). Chicago: E.G. Melvin.
- ^ C. J. Thomsen ken ni Jens Jacob Asmussen Worsaae ket isuda ti immuna a nangipakat ti sitema kadagiti artipakto.
- ^ Chisholm, H. (1910). Ti Encyclopædia Britannica. New York: Ti Encyclopædia Britannica Co.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]- Sapasap
- Ti sitio a maipanggep ti Panawen ti Landok ti Britania Naiyarkibo 2007-02-18 iti Wayback Machine manipud iti resourcesforhistory.com
- Maipanggep ti Panawen ti Landok it Tsina ken Europa Naiyarkibo 2011-02-09 iti Wayback Machine
- Dagiti pablaak
- Andre Gunder Frank ken ni William R. Thompson, Ti nasapa Panawen ti Landok a panagpadakkel ti ekonomia. Amerikano nga Instituto iti Arkeolohia, San Francisco, Ca., Enero, 2004.
- Damdamag
- Dagiti adu a pannakaipunpon ket mangisingasing ti naranggas a pannakapatay iti turod a puerto ti Panawen ti Landok. Dagiti arkeologo ket nakabirukda ti ebidensia ti naranggas a pannakapatay a mangisilpo ti Panawen ti Landok a pannakigubatan idiay Fin Cop idiay Derbyshire. BBC. 17 Abril 2011
| Dagiti nailian a biblioteka | |
|---|---|
| Dagiti patakder ti panagsukisok ti arte | |
| Dadduma | |
 | Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |