Kitaen ti taudan para iti Plasma (pisika)

Ti '''plasma''' (manipud iti [[Pagsasao a Griego|Griego]] ti πλάσμα, "ti ania man a naporma"<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dpla%2Fsma πλάσμα], Henry George Liddell, Robert Scott, ''Ti Griego-Inggles a Leksikon'', iti Perseus</ref>) ket maysa kadagiti [[Kasasaad ti banag#Dagiti Uppat a Kammasapulan a Kasasaad|uppat a kammasapulan a kasasaad ti banag]] (dagiti dadduma ket ti [[natangken]], [[likido]], ken [[alingasaw]]). Ti panangpapudot ti alingasaw ket mabalin a [[ionisasion|maionisado]] dagiti bukodna amolekula wenno dagiti atomo (panagpabassit wenno panagpaadu ti bilang dagiti [[elektron]] kaniada), isunga ti panangibalin daytoy iti plasma, nga aglaon kadagiti [[karga (pisika)|nakarga]] a partikula: dagiti positibo nga [[ion]] ken dagiti negatibo nga elektron wenno ion.<ref>{{cite journal |last1=Luo |first1=Q-Z|last2=D'Angelo|first2=N|last3=Merlino|first3=R. L.| year=1998|title=Kelaat a pannakaporma ti negatibo a plasma ti ion|journal= |volume=5|issue=8|publisher=Departamento ti Pisika ken Astronomia|url=http://www.physics.uiowa.edu/~rmerlino/nishocks.pdf|accessdate=2011-11-20}}</ref> Ti ionisasion ket mabalin a madurogan babaen ti dadduma pay a pamay-an, kasla iti napigsa nga elektromagnetiko a lugar nga ipakat babaen ti agipataud ti [[laser]] wenno [[microwave]], ken kuyogan daytoy babaen ti panangisina kadagiti [[piansa ti molekula]], no adda.<!--<ref name="Sturrock" />--> Ti plasma ket mabalin pay a mapartuat babaen ti panangipakat iti maysa nga eletriko a lugar iti alingasaw, a ti pakaipakatan a proseso ket ti [[diskarga ni Townsend]].

Ti kaadda ti bassit a bilang dagiti [[agaw-awit ti karga]] ket mangaramid iti plasma a [[elektriko a konduktibidad|konduktibo iti elektriko]] tapno napigsa a mangsunbat kadagiti [[elektromagnetiko a lugar]]. Isunga ti plasma ket addaan kadagiti tagikua a saan a kapadpada dagiti [[natangken]], [[likido]], wenno dagiti [[alingasaw]] ken naikedkedeng a naisangsangayan a [[kasasaad ti banag]]. Kasla ti alingasaw, ti plasma ket awanan iti depinitbo a sukog wenno depenitibo a tomo malaksid no daytoy ket maikabil iti maysa paglaonan; saan a kasla ti alingasaw, babaen ti impluensia ti magnetiko a lugar, daytoy ket mabalin a mangporma kadagiti estruktura a kas dagiti pilamento, dagiti silnag, ken dagiti [[Doble a tuon (plasma)|doble a tuon]]. Adda dagiti kadawyan a plasma ket mabirukan kadagiti [[bituen]] ken dagiti [[senial ti neon]]. Iti [[law-ang]], ti plasma ket isu ti kaaduan a [[kasasaad ti banag]] para iti [[Barioniko a banagmatter|kadawyan a banag]], a kaaduan kadagitoy ket narasay a [[Akinruar a limbang#Intergalaktiko|intergalaktiko a plasma]] (a nangruna ti [[intracluster medium]]) ken dagiti bituen. Kaaduan kadagiti pannakaawat kadagiti plasma ket nagtaud iti panagsukisok iti natengngel a [[nuklear a panaglunag]] ken [[bileg ti panaglunag]], a ti pisika ti plasma ket mangited kadagiti sientipiko a batayan.

== Dagiti nota ==
<references group="Note" />

== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}

== Dagiti akinruar a silpo ==
{{Commonscat-inline|Plasma physics|Plasma}}
{{pungol-nangruna}}

[[Kategoria:Astropisika]]
[[Kategoria:Dagiti konsepto iti pisika]]