Tabako

Ti tabako ket maysa nga agrikultural a produkto a naaramid kadagiti bulbulong dagiti mula iti henero a Nicotiana. Daytoy ket mabalin nga ibusen, uusaren a kas pestisidio ken, iti porma a nikotina a tartrato, ket maus-usar kadagiti medisina. Daytoy ket kadawyan a maus-usar a kas maysa a druga, ken maysa a napateg a matgedan nga apit para kadagiti pagilian a kas ti Kuba, India, Tsina, ken ti Estados Unidos. Ti tabako ket nagan para iti aniaman a mula iti henero a Nicotiana iti pamilia a Solanaceae (linong ti rabii a pamilia) ken para iti produkto a mapartuat manipud ti bulong ken maus-usar kadagiti pinadis ken sigarilio, masaep a tabáko (Ingles: snuff), ken suako ken maimamma a tabako. Ti tabako ket maus-usar pay iti mula a bioinheniera, ken adda kadagiti agarup a 60 a sebbanagna naipatpatubo a kas dagiti panagarkos. Dagiti kangrunaan a sebbangan ti komersio, N. tabacum, ket namatmatian a patneng idiay tropikal nga Amerika, kasla ti kaaduan kadagiti nicotiana a mula, ngem ngem daytoy ket nabayagen a tinaltalon nga isu a daytoy ket saanen a naamamoan iti kaatapan. Ti N. rustica, ket maysa a kalalaengan ti nanamna, napardas a masilmutan a sebbangan, nga isu idi daytoy ti tabako a kasisigud a naimulmula idiay Virginia, ngem daytoy ket nangruna tattan a naitaltalon idiay Turkia, India, ken Rusia. Ti alkaloid a nikotina ket isu ti kangrunaan a nakaidasigan a pakabuklan ti tabako ken isu daytoy ti gapuanan para iti makairuam a katutubona. Ti makadangran a pagibanagan ti tabako ket maala kadagiti rinibu a nadumaduma a kompuesto a maaramid ti asok, a mairaman dagiti polikikliko nga aromatiko hidrokarburo (a kas ti bensopireno), pormaldehido, kadmio, nikel, arseniko, radioaktibo polonio-210, dagiti pannakaisangsangayan ti tabako a nitrosamina (TSNAs), penol, ken dagiti dadduma pay.