Templo Mahabodhi

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Templo Mahabodhi idiay Bodh Gaya
Lugar a Tawid ti Lubong ti UNESCO
Templo Mahabodhi
LokasionBodh Gaya, Bihar, India
KriteriaKultural: i, ii, iii, iv, vi
Nagibasaran1056
Inskripsion2002 (maika-26 a Sesion)
Kalawa4.86 ha
Nagsasabtan24°41′46″N 84°59′29″E / 24.6960°N 84.9913°E / 24.6960; 84.9913Nagsasabtan: 24°41′46″N 84°59′29″E / 24.6960°N 84.9913°E / 24.6960; 84.9913
Ti Templo Mahabodhi ket mabirukan idiay Bihar
Templo Mahabodhi
Lokason ti templo
Ti Templo Mahabodhi ket mabirukan idiay India
Templo Mahabodhi
Templo Mahabodhi (India)

Ti Templo Mahabodhi (महाबोधि मंदिर) (Literal: "Templo ti Nalatak nga Iririing"), ti Lugar a Tawid ti Lubong ti UNESCO, ket maysa a Budista a templo idiay Bodh Gaya, daytoy ti lokasion a mangmarka ti naibagbaga a nakaalaan ti pannakapalpalawag ni Siddhartha Gautama, ti Buddha, . Ti Bodh Gaya (mabirukan idiay Distrito ti Gaya) ket mabirukan iti agarup a 96 km (60 mi) manipud idiay estado ti Patna, Bihar, India.

Iti asideg ti templo, iti akin-laud a bangirna, ket ayan ti nasantuan a kayo ti Bodhi. Iti Pali Canon, daytoy a lugar ket tinawtawagan ti Bodhimanda,[1] ken ti monetario ti Bodhimanda Vihara. Ti katayagan a torre ket 55 metro (180 ft) iti katayag.

Ti Buda[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti agraraem a Budista nga agkarkararag kenni Buddha iti templo

Dagiti tradisonal a pannakalagip ket nangibagbaga, nga idi agarup a 530 SK, ni Siddhartha Gautama, ti ubing a prinsipe a nakakitkita ti panagsagsagaba iti lubong ken kinayatna patinggaan, ket naabotna ti kabakiran nga igid ti Karayan Falgu, idiay asideg ti siudad ti Gaya, India. Isu idiay ti nagtugawanna a nagmeditasion iti sirok ti kayo ti peepul (Ficus religiosa wenno Sagrado nga Igos), a kanungpalan daytoy a nagablin iti kayo ti Bodhi. SEgun kadagiti Budista nga eskritura, kalpasan ti tallo nga aldaw ken rabii, ni Siddharta ket nakagun-od ti pannakapalpalawag ken dagiti saludsod a binirbirukna. Iti dayta a lokasion, ti Templo Mahabodhi ket binangon babaen ni Emperador Ashoka idi agarup a 260 SKE.[2]

Ti Buda ket naggigiyan kadagiti nasasaruno a pito a kadagiti nadumaduma a lugar iti arubayanna a nagmeditasion ken nangikedkeddeng iti sinanayna. ADda met dagiti nadumaduma a lugar iti agdama a Templo Mahabodhi a manginaig kadagiti tradision a maipanggep kadagitoy a pito a lawas:[2]

  • Ti immuna a lawas ket naggigiyan idi iti sirok ti kayo ti Bodhi.
  • Idi las-ud ti maikadua a lawas, t Buda ket nagtaltalinaay a sitatakder ken nagmulmulagat, di nasalingbat, idiay kayo ti Bodhi. Daytoy a lugar ket namarkaan babaen ti Estupa Animeshlocha, isu daytoy ti di agkirkirem nga estupa wenno altar, daytoy ket mabirukan idiay amianan a daya ti Templo Mahabodhi. Idiay ti pagtaktakderan ti estatua ni Buda a mulmulenglenganna ti kayo ti Bodhi.
  • Ni Buda ket naibagbaga a nagsublisubli a nagnagna iti baetan ti lokasion ti Estupa Animeshlocha ken ti kayo ti Bodhi. Segun ti sarsarita, dagiti sabong ti sukaw ket nagtubtuboda iti daytoy a dalan, it ken tinawtawagan itan ti Ratnachakarma wenno gameng a dalan.
  • Naggigiyan idiay asideg ti Ratnagar Chaitya iti maikapat a lawas, mabirukan daytoy idiay asideg ti amianan-daya a bangir.
  • Idi las-ud ti maikalima a lawas, ni Buda nasayaat a nangsunbat kadagiti saludsod ni Brahmins idiay sirok ti kayo ti Ajapala Nigodh, a namarkaan itan ti maysa nga adigi.
  • Isu ket naggigiyan iti maikanem a lawas idiay alog ti Sukaw.
  • Isu ket naggigiyan iti maikapito a lawas iti sirok ti kayo ti Rajyatna.[2]

Tradisional a Nasantuan a Lugar[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti Kayo ti Mahabodhi

Ti kayo ti Bodhi idiay Bodhigaya ketdagus a naikapet iti biag ti naipakasaritaan a Buda, ni Siddhartha Gautama (566—486 BCE), nga isu ket nakagun-od ti pannakapalpalawag wenno puro a panirigan idi isu ket nagmedmeditasion iti sirok ti maysa a tinaudan iti daytoy a kayo ti Pipal.[2] Ti templo ket dagus a nabangon idiay daya ti kayo ti Bodhi nga isu ti sirokna a naggigiyanan ti Buda iti immuna a lawasna kalpasan ti pannakagun-odna ti pannakapalpalawag (wenno ti dagus a tinaudan iti maysa a linia nga agtultuloy ita nga aldaw).[2]

Segun ti Budista a mitolohia, no awan ti kayo ti Bodhi nga agtubo ditoy, ti daga iti lawlaw ti kayo ti Bodhi ket awanto kadagiti amin a mula iti maysa a kaadayo ti naarian a karīsa ken awan ti makabanniaga iti tangatang iti dagus a ngatona, urayno ni Sakka.[3]

SEgun kadagiti Jataka, ti puseg ti ti Daga ket mabirukan iti daytoy a lugar,[4] ken awan ti aniaman a lugar a makasuporta ti kadagsen ti pannakagun-od ni Buda.[5] Ti sabali pay a tradison ti Budista ket mangtunton nga intono madadael ti lubong iti gibus ti kalpa, ti Bodhimanda ket isonto ti maudi a lugar a mapukaw, ken isonto ti umuna nga agparang intono rumsua manen ti lubong. Ti tradision ket mangtunton pay a ti maysa a sukaw ket agtubonto idiay, ken no ti maysa a Buda ket maipasngay iti las-ud ti baro a kalpa, agsabongto ti sukaw segun ti bilang dagiti Buda a maparsua.[6] Segun ti sarsarita, iti kaso ni Gautama Buddha, ti karo ti Bodhi ket nagtubo iti aldaw a pannakaipasngayna.[7]

Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

  1. ^ Idiay Pali, ti panagusar kadagiti diakritiko a marka ti Romano, ti balikas ket nailetra ti bodhimaṇḍa. Daytoy a panangibaga ket mabirukan iti amin a Buddhavamsa ken, iti maysa pay a lugar, idiay Jataka (Ja iv.238). Ni Horner (2000) ket inpatarusna ti bodhimaṇḍa a kas ti "ti dais ti Kayo iti Iririing" (e.g., pp. 15 v. 65, 25 v. 183, passim).
  2. ^ a b c d e "Ti Templo Mahabodhi Complex idiay Bodh Gaya". UNESCO. Naala idi 7 Hulio 2013.
  3. ^ J.iv.232f
  4. ^ J.iv.233 (puthuvinābhi)
  5. ^ J.iv.229
  6. ^ DA.ii.412
  7. ^ DA.ii.425; BuA.248

Dagiti taudan[urnosen | urnosen ti taudan]

  • Isaline Blew Horner (patarus) (1975; reprenta 2000). Dagiti Bassit nga Antolohia ti Pali Canon (Paset III): 'Kroniko dagiti Buda ' (Buddhavamsa) ket 'Kuribot ti Kababalin' (Cariyapitaka). Oxford: Pali Text Society. ISBN 0-86013-072-X.

Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]