ISO 639

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia

Ti ISO 639 ket agasmang dagiti alagaden babaen ti ISO a maipanggep iti representasion ti nagnagan para iti pagsasao ken dagiti grupo ti pagsasao.

Daytoy pay idi ket isu ti kasisigud a nagan ti alagaden, daytoy ket naaprobaran idi 1967 (a kas ISO 639/R)[1] ken naiyadayo idi 2002.[2] Ti agasmang ti ISO 639 ket buklen dagiti innem a paset.

Dagiti innem a paset ti alagaden[urnosen | urnosen ti taudan]

Alagaden Nagan (Kodkodigo para iti representasion ti nagnagan ti sasao – …) Umuna nga edision Agdama Blng. iti listaan
ISO 639-1 Paset 1: Alpha-2 a kodigo 1967 (kas ti ISO 639) 2002 184
ISO 639-2 Paset 2: Alpha-3 a kodigo 1998 1998 >450
ISO 639-3 Paset 3: Alpha-3 a kodigo para iti komprehensibo a panagsakop ti sasao 2007 2007 7704 + lokal a sakop
ISO 639-4 Paset 4: Panangisayangkat kadagiti alagaden ken sapsap a pamunganayan para iti panangikodigo ti pagsasao 2010-07-16 2010-07-16 (saan a listaan)
ISO 639-5 Paset 5: Alpha-3 a kodigo para kadagiti pamilia ti pagsasao ken dagiti grupo 2008-05-15 2008-05-15 114
ISO 639-6 Paset 6: Alpha-4 a representasion para iti komprehensibo a sakop dagiti sabali a kita ti pagsasao 2009-11-17 2009-11-17 ?

Ti tunggal maysa a paset ti alagaden ket tartaripatuen babaen ti mangimaton nga ahensia, nga isuda ti aginayon ken mangbaliw kadagiti kodigo no nasken.

Dagiti pannakailasin dagiti agmaymaysa a kodigo[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti sakop:

  • Dagiti agmaymaysa a pagsasao
  • Dagiti makro a pagsasao (paset 3)
  • Dagiti urnong dagiti pagsasao (paset 1, 2, 5) (ti paset 1 ket aglaon laeng ti 1 nga urnong: bh; kaaduan kadagiti urnong ket adda iti paset 2, ken adda met dagiti bassit a nainayon idiay paset 5)
    • Grupo
    • Sabali a grupo
  • Dagiti dialekto
  • Naireserba para iti lokal a panagusar (paset 2, 3)
  • Dagiti naipangruna a kasasaad (paset 2, 3)

Dagiti kita (para kadagiti agmaymaysa a pagsasao):

  • Dagiti sibibiag a pagsasao (paset 2, 3) (amin a makro a pagsasao ket sibibiag a sasao)[3]
  • Dagiti awanen a pagsasao (paset 2, 3) (437,[4] upppat iti paset ti 2 chb, chg, cop, sam; awan iti paset 1)
  • Amin a taga-ugma a pagsasao (paset 1, 2, 3) (112,[5] 19 ket adda iti paset 2; ken 5 kadagitoy, ti ave, chu, lat, pli ken san, ket addaanda pay ti kodigo iti paset 1: ae, cu, la, pi, sa)
  • Dagiti naipakasaritaan a pagsasao (paset 2, 3) (63,[6] 16 kadagitoy ket adda iti paset 2, awan kadagitoy iti kodigo iti paset 1)
  • Dagiti naaramid a pagsasao (paset 2, 3) (19,[7] 9 iti paset 2: epo, ina, ile, ido, vol, afh, jbo, tlh, zbl; lima iti paset 1: eo, ia, ie, io, vo)

Bibliograpiko ken terminolohia dagiti kodigo

  • Bibliograpiko (paset 2)
  • Terminolohia (paset 2)

Dagiti pannakaikabagian a pagiddiatan dagiti paset[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti umuna nga uppat a batong ket aglaon kadagiti kodigo para iti representasion iti naisangayan a kita a paggiddiatan dagiti paset ti ISO 639. A kas dagiti adda nga uppat nga elemento nga addaan iti kodigo iti paset 1, adaan iti kodigo iti B/T , ken dagiti makro a pagsasao babaen ti paset 3. Maysa a representatibo kadagitoy nga uppat nga elemento ket "Persiano" [fas].

ISO 639-1 ISO 639-2 ISO 639-3 ISO 639-5 # Deskripsion ti kas pagarigan
en eng eng (-) 132 185 iti Paset 1, kissayan amin a naipangruna akaso para kadagiti kodigo ti Paset 1 , 185-2-25-17-4-2-1-1-1=132
nb nob nob (-) 2 agmaymaysa a pagsasao, tagikua ti makro a pagsasao(nor), kapada a kodigo iti Paset 2 ken addaan iti kodigo iti Pasett 1. Dagiti dua a kodigo ket: nob, non
ar ara ara (M) (-) 25 Paset 3 makro, 55 a dagup ti makro, kissayan kadagiti naipangruna a kaso, 55-24-4-1-1=25
de ger/deu (B/T) deu (-) 15 Dagiti 22 nga elemento a paggiddiatan ti B ken T . Kissayan kadagiti naipangruna a kaso, 22-1-4-2=15.
cs cze/ces (B/T) ces (-) 1 Elemento a pagiddiatan ti kodigo ti B/T ken dagiti letra manipud iti kokodigo ti Paset 1 ket saan a dagiti umuna a dua a letra iti kodigo ti T.
fa per/fas (B/T) fas (M) (-) 4 Paset 3 makro; dagiti uppat a kodigo ti T ket: fas, msa, sqi, zho
hr scr/hrv (B/T) hrv (-) 2 Paset 2 B ket naikkaten, dagiti dua a kodigo ti T ket: hrv, srp. Naikkaten manipud idi 2008-06-28.
no ("M") nor ("M") nor (M) (-) 1 Paset 3 makro ken aglaon kadagiti pagsasao nga addaan kadagiti kodigo ti Paset 1, nor: non, nob; no: nn, nb
bh bih (-) ? 1 Ti Bihari (bih) ket namarkaan a kas kolektibo urayno addaan iti kodigo ti ISO 639-1 a nasken koma laeng a para kadagiti agmaymaysa a pagsasao. Ti rason ket adda met dagiti agmaymaysa a sasaso a Bihari ket naikkan ti kodigo ti ISO 639-2, a mangaramid ti Bihari a pamilia ti pagsasao para kadagiti panggep ti ISO 639-2, ngem agmaymaysa a pagsasao para kadagiti panggep ti ISO 639-1. Ti agmaymaysa ket: bho, mai, mag
sh (-) hbs (M) (-) 1 Paset 3 makro, naikkaten a kodigo ti ISO 639-1, awan ti kodigo iti paset 2
(bh) bho bho (-) 3 agmaymaysa a kodigo ti pagsasao iti Paset 2 + 3, saan a tagikua timakro a pagsasao, iti Paset 1 a sinakop babaen ti kodigo nga adda kapada iti Paset 2 a kolektibo daytoy. Dagiti tallo a kodigo ket: bho, mai, mag
(bh) (bih) sck (-) agmaymaysa a pagsasao nga awan kodigoiti Paset 2, belongs not to a macrolanguage, iti Paset 1 a sinakop babaen ti kodigo nga adda kapada iti Paset 2 a kolektibo daytoy.
(-) car car car agmaymaysa apagsasao iti Paset 2 ken Paset 3, ngem nairaman pay iti Paset 5 a kas pamilia[8][9]
(-) ast ast (-) agmaymaysa a pagsasao iti Paset 2 ken Paset 3, awan iti kodigo iti Paset 1
(-) bal bal (M) (-) 24 agmaymaysa a pagsasao iti Paset 2 ken Paset 3, awan iti kodigo iti Paset 1
(-) mis mis ? 1 espesial a kodigo: saan a naikodigo a pagsasao
(-) mul mul ? 1 espesial a kodigo: laon ti adu a pagsasao
(-) und und ? 1 espesial a kodigo: di naikeddeng
(-) zxx zxx ? 1 espesial a kodigo: nainayon idi 2006-01-11 tapno maideklara ti kaawan ti lingguistika a pakaammo
(-) qaa qaa ? 520 naireserba ti lokal a panagusar, ti sakop ket qaa … qtz
(-) aus (-) aus kadawyan a grupo iti Paset 2
(-) afa (-) afa Iti Paset 2 ti sabali a grupo, i.e. isu met laeng a kodigo ngem sabali a sasao ti nairaman. Iti Paset 2 "afa" ket mangitudo ti Apro-Asiatiko a pagsasao nga awan ti agmaymaysa a panangilasin ti pagsasao iti Paset 2, ken saan a maipan kadagiti sabali a grupo "ber – Berebere (Sabali)", "cus – Cushitic (Sabali)", wenno "sem – Semitiko (Sabali)", dagitoy amin ket grupo ti pagsasao ti Apro-Asiatiko.
(ar) (ara "M") arb (-) agmaymaysa a pagsasao, tagikua ti makro apagsasao (ara), iti Paset 2 a sinakop babaen ti kodigo ti makro a pagsasaoe, nasakop pay iti Paset 1
(-) (nic "R") aaa (-) iti Paset 2 ket nasaysayaat a sakupen babaen ti sabali a grupo, "Niger-Kodofanian (Sabali)"
(-) (-) (-) sqj grupo a saan a naikodigoiti Paset 2
  • dagiti kodigo iti Paset 1 ket addaan iti maysa wenno dua a kodigo (kodkodigo ti B/T) iti Paset 2, ti tunggal maysa pagsasao ket addan ti dua a kodigo iti Paset 2 addan ti maysa a kodigo iti Paset 1
    • maysa a kodigo: en -> eng
    • dua a kodigo (#~23): de <-> ger/deu
  • Paset 2 ket addaan kadagiti naireserba a kodigo ken dagiti espesial a kodigo
    • qaa … qtz, mul, und, zxx
  • dagiti agmaymaysa a kodigo iti Paset 2 ket addaan iti kodigo iti Paset 3 ken addan ti maysa wenno awan a kodigo iti Paset 1
    • maysa a kodigo: eng -> eng -> en
    • awan a kodigo: ast -> ast -> (awan)
  • dagiti kolektibo a kodigo iti Paset 2 ket addaan iti kodigo iti Paset 5
    • agsakop kadagiti sabali a pagsasao: afa != afa
    • agsakop kadagiti isu met laeng a pagsasao: aus = aus
  • maysa a kolektibo a kodigo iti Paset 2 ket addan iti kodigo iti Paset 1
    • bih -> bh
  • agpapada a kodigo iti Paset 5 awan ti kodigo iti Paset 2
    • sqj
  • agpapada a kodigo (#~56) iti Paset 3 ket dagiti makro a pagsasao, dagitoy ket mabalin nga adaan ti
    • awan a kodigo iti Paset 2 ngem adaan kadagiti kodigo iti Paset 1 ken dagiti paglaonanada a pagsasao ket addaan kadagiti kodigo iti Paset 2 ken Paset 1 (#1): hbs <-> sh (naikkaten) ; bos, hrv/scr, srp/scc -> bs, hr, sr
    • kodigo ti Paset 2 ken kodigo ti Paset 1 (#1), bayat a kdagiti paglaonanda a pagsasao ket addaan kadagiti kodigo iti Paset 1 ken Paset 2: nor -> nor -> no ; non, nob -> non, nob -> nn, nb
    • awan ti kodigo iti Paset 1 (#adu):
    • dua a kodigo iti Paset 2 (B/T) (#4): fas, msa, sqi, zho -> per/fas, may/msa, alb/sqi, chi/zho

Espasio ti kodigo[urnosen | urnosen ti taudan]

Espasio ti kodigo ti Alpha-2[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti kodigo ti "Alpha-2" (para kadagiti kodigo a binukel dagiti 2 a letra iti Batayan nga alpabeto ti Latin ti ISO) ket inus-usar iti ISO 639-1. No kaykayat dagiti ad-adu ti sakopna a kodigo pagsasao, ti ad-adu ngem 2 a letra a kombinasion ket mabalinnen a mangsakop (ti patingga iti 262 = 676), ISO 639-2 ketnaparang-ay nga agus-usar kadagiti kodigo ti Alpha-3 (urayno ti naudi ket immuna a naipablaak).

Espasio ti kodigo ti Alpha-3[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti kodigo ti "Alpha-3" (para kadagiti kodigo a binukel dagiti 3 a letra iti Batayan nga alpabeto ti Latin ti ISO) ket inus-usar kadagiti ISO 639-2, ISO 639-3, ken ISO 639-5. Iti matematiko, ti kanagtuan a patingga para iti bilang dagiti pagsasao ken dagiti urnong ti pagsasao a mabalin a mairepresenta ket 263 = 17,576.

Ti kadawyan a panagusar kadagitikodigo ti Alpha-3 babaen dagiti tallo a paset ti ISO 639 ket makasapu kadagiti koordinasion iti dakdakkel a sistema.

Ti Paset 2 ket mangipalawag kadagiti uppat nga espesial a kodigo ti mul, und, mis, zxx, ti naireserba a sakop qaa-qtz (20 × 26 = 520 a kodkodigo) ket adda kadagiti 23 a doble a naikabkabil (dagiti kodigo ti B/T ). Daytoy ket kadagupan ti 520 + 23 + 4 = 547 a kodkodigo a saan a mausar iti Paset 3 tapno mangrepresenta kadagiti pagsasao iti Paset 5 tapno mangirepresenta kadagiti pamilia ti pagsasao wenno dagiti grupo . Ti nabati ket 17,576 – 547 = 17,029.

Iti agdama adda dagiti garup nga innem wenno pito a ribu a sasao iti lubong.[10] Isunga dagiti kodigo ti 17,029 ket makanayen a mangited ti naisangayan a kodigo iti tunggal maysa a pagsasao, urayno adda met dagiti pagsasao a naikeddeng a naikkan ti kodigo a saan a kasla ti tradisional a nagan ti pagsasao.

Espasio ti kodigo ti Alpha-4[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti kodigo ti "Alpha-4" (para kadagiti kodigo a binukel dagiti 4 a letra iti Batayan nga alpabeto ti Latin ti ISO) ket naisingasing a mausar iti ISO 639-6. Ti kangatuan a patingga para iti bilang dagiti pagsasao ken dagiti dialekto a mabalin a mairepresenta ket 264 = 456,976.

Kitaen pay[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti nota ken nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

  1. ^ "ISO/R 639:1967". Iso.org. 1988-03-01. Naala idi 2012-08-05.
  2. ^ "ISO 639:1988". Iso.org. Naala idi 2012-08-05.
  3. ^ "Dagiti tabla ti ISO 639". Sil.org. Naala idi 2012-08-05.
  4. ^ "Dagiti tabla ti ISO 639". Sil.org. Naala idi 2012-08-05.
  5. ^ "Dagiti tabla ti ISO 639". Sil.org. Naala idi 2012-08-05.
  6. ^ "Dagiti tabla ti ISO 639". Sil.org. Naala idi 2012-08-05.
  7. ^ "Dagiti tabla ti ISO 639". Sil.org. Naala idi 2012-08-05.
  8. ^ "Dagiti agasmang ti kodigo ti ISO 639". Sil.org. Naala idi 2012-08-05.
  9. ^ "ISO 639-5 a Panangilasin : Dagiti kodigo para iti representasion ti nagnagan iti sasaoges (Rehistrasion a Turay ti ISO 639-5 – Biblioteka iti Kongreso)". Loc.gov:8081. 2008-12-23. Naala idi 2012-08-05.
  10. ^ "Statistical Summaries". Ethnologue. Naala idi 2012-08-05.

Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]