Kitaen ti taudan para iti Australasia

[[Papeles:LocationAustralasia.png|thumb|250px|right|Ti Australasia]]
[[Papeles:Oceanias Regions.png|thumb|250px|Dagiti rehion ti [[Oceania]]. Ti Baro a Selanda ket naikeddeng a kas paset ti Australasia ken ti [[Polinesia]]. Dagiti nadumaduma a dagup ti [[Melanesia]] (tradisional nga amin daytoy) ket maibilang pay a kas paset ti Australasia.]]

Ti '''Australasia''', ket [[rehion]] ti [[Oceania]], ken ti mangbukel ti [[Australia]], [[Baro a Selanda]], ti isla ti [[Baro a Guinea]], ken dagiti agkakaarruba nga [[isla]] ti [[Taaw Pasipiko]].  Ni [[Charles de Brosses]] ket isu ti nagaramid iti termino (kas iti Pranses iti ''Australasie'') iti ''Histoire des navigations aux terres australes''<ref>{{cite book
| last1                 = de Brosses
| first1                = Charles
| author1-link          = Charles de Brosses
| title                 = Histoire des navigations aux terres Australes. Contenant ce que l'on sçait des moeurs & des productions des contrées découvertes jusqu'à ce jour; & où il est traité de l'utilité d'y faire de plus amples découvertes, & des moyens d'y former un établissement
| trans-title           = History of voyages to the Southern Lands. Containing what is known concerning the customes and products of the countries so far discovered; and treating of the usefulness of making broader discoveries there, and of the means of setting up an establishment there
| url                   = http://books.google.com/books?id=o3x_MaYZVJQC
| language              = Pranses
| location              = Paris
| publisher             = Durand
| publication-date      = 1756
| accessdate            = 2013-12-08
}}</ref> (1756). Isu ket nangala daytoy manipud iti [[Pagsasao a Latin|Latin]] para iti "abagatan ti [[Asia]]" ken nangigiddiat ti lugar manipud iti [[Polinesia]] (iti daya) ken manipud iti [[Mikronesia]] (iti amianan a daya). Ti kaaduan ti Australasia ket adda iti [[Plata ti Indo-Australia]], a kakuyogna met ti [[India]].

== Heograpia ti tao ==
Iti [[heopolitika|heopolitiko]], ti ''Australasia'' ket sagpaminsan a pangikuyogan a pannakaibagbaga iti Australia ken Baro a Selanda – iti kaawan ti sabali a lubong a limitado laeng kadagita a dua a pagilian. Sagpaminsay pay a ti termino ket buklenna ti isla ti Baro Guinea ([[Papua Baro a Guinea]] ken ti isla a paset ti [[Indonesia]]. Adu met dagiti gunglo a dagiti naganda ket mangiraman ti pangsaruno iti "[Naarian] nga Australasiano a Kagimongan iti ..." ken manglimitado ti sakup ti operasionda iti laeng Australia ken Baro a Selanda.

[[Papeles:Flag of Australasian team for Olympic games.svg|thumb|200px|Ti 1908–12 nga Australasiano a Wagayway ti Olimpiada]]

Iti napalabas, ti Australasia ket naus-usar idin a kas ti nagan para kadagiti naitipon a timpuyog ti ay-ayam ti Australia ken Baro a Selanda. Dagiti kas pagarigan ket mairaman ti [[tenis]] idi nagbaetan ti 1905 ken 1915, idi ti Baro a Selanda ken Australia ket nagtiponda a nagsalisal iti internasional a torneo ti [[Kopa Davis]], ken dagiti [[Dagiti Ay-ayam ti Kalgaw nga Olimpiada|Ay-ayam ti Olimpiada]] idi [[Kalgaw nga Olimpiada ti 1908|1908]] ken [[Kalgaw nga Olimpiada ti 1912|1912]].

== Heograpia ti ekolohia ==
[[Papeles:Línea de Wallace.jpg|thumb|300px|Ti [[Linia Wallace]] a mangisina ti [[fauna]] ti '''Australasia''' ken [[Abagatan a daya nga Asia]].]]
[[Papeles:Mountcook.jpg|thumb|left|250px|Ti [[Aoraki / Bantay Cook]] idiay [[Akin-abagatan nga Alpes]] ti [[Baro a Selanda]]]]
{{nangruna|Ekosona ti Australasia}}

Manipud ti maysa a perspektio iti [[ekolohia]] pti [[ekosona ti Australasia]] ket mangporma ti naisangayan a rehion nga addaan iti kadawyan a heolohiko ken ebolusionario a pakasaritaan ken ti adu a naisalsalumina a [[mula|flora]] ken [[ayup|fauna]]. Iti daytoy a kontesto, ti Australasia ket limitado iti Australia, Baro a Guinea, Baro a Selanda, [[Baro a Caledonia]], ken dagiti kaarruba nga isla, ken mairaman dagiti isla ti [[Indonesia]] maniud iti agpaday a pset ti [[Lombok]] ken [[Sulawesi]]. Ti [[Linia Wallace]] ket mangmarka ti biolohiko a panangisina manipud iti [[ekosona ti Indomalaya]] ti tropikal nga [[Asia]] – [[Borneo]] ken [[Bali]] a naisanglad iti lumaud n bangir ti Asia.

Ti Australia, Baro a Selanda ken Baro a Caledonia ket pirgis amin dagitoy ti taga-ugma a superkontinente ti [[Gondwana]], a dagiti marka ket makitkita pay laeng idiay  [[Probinsia ti Seamount Isla ti paskua]] ken dagiti dadduma pay a heopisikal nga entidad. Dagitoy tallo a masa ti daga ket naisinsinan manipud kadagiti sabali a kontinente, ken manipud kaniada, kadagit inapalabasen a riwriw a tawen. Almin ti Australasia ket makibinningay iti [[flora ti Antartiko]], urayno ti akin-amianan a tropikal nga is-isla ket makibinningay met kadagiti adu a mula iti [[Abagatan a daya nga Asia]].

Ti Australia, Baro a Guinea, ken Tasmania ket naisinsinada pay manipud babaen ti maysa nga ababaw a [[kontinental samang]], ken naisilpoda idi nabab-baba ti lessaad ti baybay kadagiti las-ud ti [[Panawen ti Yelo]]. Makibinningay dagitoy ti agpada a fauna a mangiraman kadagiti mamalia ti [[marsupial]] ken [[monotreme]] ken dagiti billit a [[ratite]]. Ti [[Eucalypt]] ket isu dagiti adu kayo iti kaaduan a paset ti Australia ken Baro a Guinea. Ti Baro a Selanda ken awan kadagiti patneng a mamalia iti daga, ngem adda met idi kadagiti billit a ratite, a mairaman ti [[kiwi]] ken ti awanen a [[moa]]. Ti ekosona ti Australasia ket mangiraman kadagiti asideg a grupo ti isla, kasla ti [[Wallacea]], ti [[Purpuro ti Bismarck]], [[Is-isla ti Solomon]], ken [[Vanuatu]] ken saan idi dagitoy a dati a paset ti Gondwana, ngem makibinningay met kadagiti adu a pakailasinan dagiti mula ken dagiti ayup iti Australasia.

== Dagiti nota ==
{{Reflist}}

== Dagiti nagibasaran ==
*{{cite web | last = Richards | first = Kel | authorlink = | year = 2006 | url = http://www.abc.net.au/newsradio/txt/s1587644.htm | title = Australasia | work = Wordwatch | publisher = ABC News Radio | accessdate = 2006-09-30}}

== Dagiti akinruar a silpo ==
{{commons-nailinia}}
{{Dagiti rehion iti lubong}}

[[Kategoria:Dagiti rehion ti Oceania]]