Dagiti Krusada

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Ti Gubat iti Ager Sanguinis, 1337 miniatura

Dagiti Krusada ket dagidi serie dagiti relihioso nga ekspedisionario a gubat a binendisionan babaen ti Papa ken ti Katoliko a Simbaan, nga adda ti naisao a pagtungpalan iti panangisubli ti Kristiano a pagserkan kadagiti nasantuan a lugar idiay ken ti asideg ti Herusalem. Dagiti Krusada ket kasisigud a nairugi para itipanagsungbat manipud kadagit panagtawag babaen dagiti daulo ti Imperio a Bisantino para iti panagtulong a makilaban ti panakairaman a panagpadakkel idiay Anatolia babaen dagiti Muslim a Seljuk Turk a naglaped ti panagserrek dagiti Kristiano idiay Herusalem, ken daytoy pay ket nairissik babaen ti panakadadael kadagiti adu a sagrado a pagsaadan ti Kristiano ken ti panagirurumen dagiti Kristiano babaen ti Fatimid caliph Al-Hakim.[1] Dagiti krusada a binukel dagiti Romano a Katoliko manipud kadagiti amin a lumaud ti Europa, ken saanda idi a nagkaykaysa a nabilbilinan. Dagiti kangrunaan a serie dagiti Krusada, a kangrunaan para iti panasuppiat kadagiti Muslim idiay Levant, ket rimsua idi ti nagbaetan ti 1095 ken 1291. Dagiti historiador ket nagited kadagiti adu a bilang dagiti immuna a krusada. Kalpasan dagiti nasapa a panagbalballigi, dagiti naududi a kusada ket napayda ken dagiti krusada ket naabakda ket napilitda a napasubli kadagiti naggapuanda..

Dagiti ginasut a ribo a soldado ket nagbalinda kadagiti Krusada babaen ti panagsapata;[2] ti Papa ket nangited kaniada ti plenario a panuynuy.[3] Ti kayariganda ket ti krus — ti termino a "krusada" ket naala manipud ti termino a Pranses para iti panagala ti krus.Adu kadagitoy ket nanipud idiay Pransia ken tinawtawaganda ti bagbagida a kas dagiti "Pranko," nga isu daytoy ti nagbalin a sappasap a termino nga inus-usar babaen dagitiMuslim.[4]

Idi panawen ti Kristianidad a saan pay a nabingbingay kadagiti dadakkel a bilang iti heograpiko a nagtitipon a sangsanga a naporma kalpasan daytoy, ti (lumaud) Romano Katoliko ken (dumaya) dagiti simbaan ti Bisantino nga Ortodokso ket isu dagitoy ti kangrunaan a grupo; dagiti Krusada ket inbagbgada kaniada a dagiti "Kristiano" ngem dagiti "Katoliko" wenno "Ortodokso".

Ti termino a "krusada" ket naus-usay pay a mangpalawag kadagiti naipanggep ti relihioso a kampania a naaramid iti nagbaetan ti 1100 ken 1600 kadagidiay teritorio ti ruar ti Levant[5] a kadawyan ti panagsuppiat kadagiti pagano, heretiko, ken dagiti tattao babaen ti panakaiparitan ti ekskomunikasion para kadagiti panaglalaok a rason ti relihioso, ekonomiko, ken politiko.[6] Dagiti sinuppiatan ti bileg ti Kristiano ken Muslim ket nangiturong dagiti nakikaduaan a nagbaetan dagiti relihioso a grupo a nakisuppiat kadagiti kabusorda, a kas dagiti kimmaduaan ti Kristiano ken dagiti Islamiko a Sultanato iti Rûmidi panawen ti Maikalima a Krusada.

Dagiti Krusada ket taudan dagiti nagruna nga impakto ti politika, ekonomiko, ken sosial idiay lumaud a Europa. Daytoy ket nagbanagan nakaro a panakakapsutan ti Kristiano nga Imperio ti Bisantino, a natnag kadagiti sumaganad a siglo babaen dagiti Muslim a Turko.

Ti Rekonkista, ti maysa nga atiddog a paset t panawen a gubgubat idiay Espania ken Portugal (Iberia), a ditoy ket innala manen dagiti puersa ti Kristiano ti peninsula manipud kadagiti Muslim, ket asideg a mairamraman daytoy kadagiti Krusada

Iti moderno a panagusar ti termino a "krusada", wenno "krusada a sumuppiat ...", ket kadawyan a pangngarig a mangitudo ti aniaman nga idealistiko wenno ideolohiko-a panggepan ti kampania nga awan ti relihioso a kapanggepan, a kas ti "Krusada a Panagsuppiat ti Kanser".


Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

  1. ^ Riley-Smith, Jonathan. Dagiti Immuna a Krusada, 1095–1131 Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan, 1998. ISBN 0-521-64603-0.
  2. ^ Asbridge (2011) p 1
  3. ^ Riley-Smith, Jonathan. Ti Oxford a Pakasaritaan dagiti Krusada New York: Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 1999. ISBN 0-19-285364-3.
  4. ^ Asbridge (2011) p 6
  5. ^ A kas dagiti teritorio ti Muslim idiay Al-Andalus, Ifriqiya, ken Ehipto, ken idiay pay Akindaya nga Europa
  6. ^ kas iti Albihense a Krusada, ti Aragones a Krusada, ti Rekonkista, ken dagiti Akin-amianan a Krusada.

Dagiti pay mabasbasa[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti pangyuna[urnosen | urnosen ti taudan]

  • Andrea, Alfred J. Ensiklopedia dagiti Krusada. (2003).
  • Asbridge, Thomas. Ti Immuna aKrusada: Ti Baro a Pakasaritaan: Dagiti Ramu ti Suppiat a nagbaetan ti Kristianidad ken Islam (2005) pakabuklan ken testo a panagbiruk
  • Asbridge, Thomas. Dagiti Krusada: Ti Autoratibo a Pakasaritaan iti Gubat para iti Nasantuan a Daga (2011) pakabuklan ken testo a panagbiruk
  • France, John. Lumaud a Pannakigubat idi Panawen dagiti Krusada, 1000-1300 (1999) online nga edision Naiyarkibo 2010-11-15 iti Wayback Machine
  • Hillenbrand, Carole. Dagiti Krusada, Islamiko a Panagsirmata. (2000). pakabuklan ken testo a panagbiruk
  • Holt, P.M. Ti Panawen dagiti Krusada: Ti Asideg a Daya manipud ti Maikasangapulo ket maysa aSiglo aginggana idi 1517. (1986).
  • Madden, Thomas F. TI Baro nga Ababa a Pakasaritaan dagiti Krusada. (2005).
  • Phillips, Jonathan. Dagiti Nasantuan a Makiginnubat: Ti Modernoa Pakasaritaan dagiti Krusada (2010)
  • Riley-Smith, Jonathan. Dagiti Krusada: Maysa a Pakasaritaan (2005) pakabuklan ken testo a panagbiruk
  • Riley-Smith, Jonathan, ed. Ti Oxford a Pakasaritaan dagiti Krusada. (1995). online nga edision Naiyarkibo 2011-09-13 iti Wayback Machine; pakabuklan ken testo a panagbiruk
  • Riley-Smith, Jonathan, ed. Ti Atlas dagiti Krusada (1991)
  • Runciman, Steven. Ti Pakasaritaan dagiti Krusada, Tomo I: Ti Immmuna a Krusada ken dagiti Pundasion ti Pagarian iti Herusalem.; Tomo II: Ti Pagarian iti Herusalem ken ti Pranko a Daya 1100-1187. ken Tomo III: Ti Pagarian iti Acre ken dagiti Naududi a Krusada (1951–53), ti klasiko a salaysay ti pakasaritaan; sigugura para kadagiti krusada
  • Tyerman, Christopher. Gubat ti Dios: Ti Baro a Pakasaritaan dagiti Krusada (2006)

Naisangsangayan a panagadadal[urnosen | urnosen ti taudan]

  • Abulafia, David. Frederick II: Maysa a Mediebal Emperador (1988)
  • Baldin, M. W., ed. Ti immuna a sangagasut a tawtawen (Ti Pakasaritaan dagiti Krusada, tomo, I) 1969 online
  • Boas, Adrian J. Ti Herusalem idi Panawen dagiti Krusada: Kagimongan, Ladawan ti daga, ken Arte idiay Nasantuan a Siudad babaen ti Pranko a Turay (2001) online nga edision Naiyarkibo 2008-12-03 iti Wayback Machine
  • Bréhier, Louis. "Dagiti Krusada," Katoliko nga Ensiklopedia (1908) tomo 4. online
  • Bréhier, Louis. "Latin a Pagarian iti Herusalem (1099-1291)," Katoliko nga Ensiklopedia (1910) tomo 8. online
  • Bull, Marcus, ken Norman Housley, eds. Ti Napadasan iti Panagkrusada Tomo 1, Dagiti Lumaud a Panagarngian. (2003) 323 pp.
  • Butler, R. Urban. "Urbano II," Katoliko nga Ensiklopedia (1911) online
  • Constable, Giles. "Ti Historiograpia dagiti Krusada" iti Angeliki E. Laiou, ed. Dagiti Krusada manipud ti Perspektibo iti Bisantinio ken ti Muslim a Lubong (2001); kangrunaan a pakabuklan ti panakaeskolar online Naiyarkibo 2008-09-21 iti Wayback Machine
  • Edbury, Peter, ken Jonathan Phillips, eds. Ti Napadasan iti Panagkrusada Tomo 2, Panagipalpalawag ti Pagarian dagiti Krusado. (2003) 326pp; dagiti naipangpangruna nga artikulo babaen dagiti eskolar
  • Edgington, Susan B., and Sarah Lambert, eds. Gendering the Crusades. (2002) 232pp. essays by scholars.
  • Florean, Dana. "Simmabat ti Daya ken Laud: Kultural a Panagsuppiat ken Panakitunggali kalpasan ti Immuna a Krusada." Lengguahe & Interkultural a Komunikasion, 2007, Tomo 7 Pablaak 2, pp. 144–151 iti EBSCO
  • Folda, Jaroslav. Ti Krusada nga Arte idiay Nasantuan a Daga, Manipud ti Maikatlo a Krusada aginggana ti Panakatnag iti Acre (2005) pakabuklan ken testo a panagbiruk
  • France, John. Panagballigi idiay Daya: Ti Milisia a Pakasaritaan iti Immuna a Krusada (1996)
  • Harris, Jonathan. Ti Bisantinio ken dagiti Krusada. (2003). 276 pp.
  • Hillenbrand, Car. Dagiti Krusada: Dagiti Islamiko a Perspektibo (1999) pakabuklan ken testo a panagbiruk
  • Hodgson, Natasha Babbai, Panagkrusada ken ti Nasantuan a Daga iti Naipakasaritaan a Salaysay (Boydell, 2007) pakabuklan ken testo a panagbiruk
  • Housley, Norman. Dagiti Naududi a Krusada, 1274-1580: Manipud idiay Lyons agnggan idiay Alcazar (1992) online nga edision Naiyarkibo 2011-08-27 iti Wayback Machine
  • James, Douglas. "Dagiti Kristiano ken ti Immuna aKrusada." Panagrepaso a Pakasaritaan (Dis 2005), Pablaak 53; online idiay EBSCO
  • Kagay, Donald J., ken L. J. Andrew Villalon, eds. Dagiti Krusada, Condottieri, ken Cannon: Mediebal a Pannakigubatan kadagiti Kagimongan ti lawlaw ti Mediteraneano. (2003) online nga edision Naiyarkibo 2011-04-02 iti Wayback Machine
  • Lane-Poole, Stanley. Saladin ken ti Panakatnag ti Pagarian iti Herusalem (1898) napno a testo ti online
  • Maalouf, Amin. Dagiti Krusada babaen ti Mata dagiti Arabo (1989) pakabuklan ken testo a panagbiruk
  • Madden, Thomas F. ed. Dagiti Krusada: Dagiti Pammakasapulan a Mabasbasa (2002) ISBN 0-631-23023-8. 284 pp, dagiti artikulo babaen dagiti eskolar
  • Madden, Thomas F. et al., eds. Dagiti Krusada a Suppiatan ti Mediebal a Lub-lubong (2010), salaysay babaen dagiti espesialista
  • Munro, Dana Carleton. "Gubat ken Pakasaritaan,' Amerika a Panagrepaso ti Pakasaritaan 32:2 (Enero 1927): 219–31. Iti mediebala pakasaritaan dagiti krusada. online nga edision
  • Munro, Dana Carleton. Ti Pagarian dagiti Krusado (1936) online nga edision[permanente a natay a silpo]
  • Peters, Edward. Kristiano a Kagimongan ken dagiti Krusada, 1198-1229 (1971) online nga edision Naiyarkibo 2008-12-03 iti Wayback Machine
  • Powell, James M. Anatomia iti Kruasada, 1213-1221, (1986) online nga edision Naiyarkibo 2011-09-15 iti Wayback Machine
  • Queller, Donald E., ken Thomas F. Madden. Ti Maikapat a Krusada: Ti Panagrukma iti Kontantinopla (maika-2 nga ed. 1999) pakabuklan ken testo a panagbiruk
  • Richard, Jean. Santo Louis: Krusado nga Ari iti Pransia (1992)
  • Riley-Smith, Jonathan.Ti Immuna aKrusada ken ti Kapanunotan ti Panagkrusada. (1986).
  • Runciman, Steven. Ti Pakasaritaan dagiti Krusada, Tomo I: Ti Immuna a Krusada ken dagiti Pundasion ti Pagarian iti Herusalem.; Tomo II: Ti Pagarian iti Herusalem ken Pranko a Daya 1100-1187. ken Tomo III: Ti Pagarian iti Acre ken dagiti Naududi a Krusada (1951-53), ti klasiko a pakasaritaan; nakagurgura unay kadagiti krusado
  • Setton, Kenneth ed., Ti Pakasritaan dagiti Krusada. (1969-1989), ti pagalagadan nga eskolar a pakasaritaan iti innem a tomo, inpablaak babaen ti Unibersidad iti Wisconsin a Pagmalditan complete text online.
  • Smail, R. C. "Dagiti Krusada Dagiti Kastilio iti Maikasangapulo ket dua a Siglo" Naipakasaritaan a Warnakan ti Cambridge Tomo 10, Bilang 2. (1951), pp. 133–149. idiay JSTOR
  • Stark, Rodney. Dagiti Batalion ti Dios: Ti Kaso para kadagiti Krusado (2010) pakabuklan ken testo a panagbiruk
  • Tyerman, Christopher. Ti Inglatera ken dagiti Krusada, 1095-1588. (1988). 492 pp.

Dagiti kangrunaan a taudan[urnosen | urnosen ti taudan]

  • Barber, Malcolm, Bate, Keith (2010). Dagiti Sinursurat manipud idiay Daya: Dagiti Krusada, Dagiti Peregrino ken Agtataeng iti Maika-12 ken Maika-13 a Siglo (Dagiti Naipatarus a testo ti Krusada Tomo18, Ashgate Publishing Ltd). ISBN 978-0-7546-6356-0
  • Housley, Norman, ed. Dagiti Dokumento ti Naududi a Krusada, 1274-1580 (1996)
  • Krey, August C. Ti Immuna a Krusada: Dagiti Sarita dagiti Nakakita ken Nakibinglay (1958).
  • Shaw, M. R. B. ed.Dagiti Kroniko dagiti Krusada (1963) online nga edision Naiyarkibo 2011-09-10 iti Wayback Machine
  • Villehardouin, Geoffrey, ken Jean de Joinville. Dagiti Kroniko dagiti Krusada ed. babaen ni Apo Frank Marzials (2007) pakabuklan ken testo a panagbiruk
Villehardouin's Panagrukma iti Konstantinopla ket maysa a pagalagadan a reperensia nga obra para iti Maikapat a Krusada; daytoy ti immuna nga obra ti mediebal a prosa ti Pranses. Ti biag ni St. Louis babaen ni Joinville ket maysa a klasiko a panagipalpalawag ti biag ken panawen ni Ari Louis IX; naisurat daytoy iti Daan a Pranses ken naipanunotan a ti kasayaatan a naisurat a biograpia kadagiti Tengnga a Panawen.

Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Dagiti Krusada iti Wikimedia Commons