Diego Silang

Diego Silang y Andaya
Busto ni Diego Silang iti Parke Rizal, Manila
Nayanak	Disiembre 16, 1730 Aringay, Pangasinan (nga tattan ket ti Caba, La Union wenno Aringay, La Union
Natay	Mayo 28, 1763(1763-05-28) (tawen 32) Vigan, Ilocos Sur
A(s)sawa	Josefa Gabriela Silang

Ni Diego Andaya Silang (Disiembre 16, 1730 – Mayo 28, 1763) ket maysa a rebolusonario nga Ilokano idi maika-18 a siglo a nakikumplot kadagiti Briton tapno patalawenda dagiti Kastila iti sibubukel nga amianan ti Filipinas. Panggep ni Silang iti mangbangon ti agwaywayas ken naiwaywaya a nasion dagiti Ilokano. Ti dangadangna ket inaronan dagiti reklamo a nagtaud iti tributo ken panaglablabaes dagiti Kastila, kasta met iti pammatina iti bukbukod a panagturay, a ti panangrienda iti gobierno ken panagturay ti simbaan Katoliko Romano ken ti gobierno iti deppaar ti Ilocos ket rebbengna a tenglen dagiti nasursuruan nga opisial nga Ilokano.

Naipasngay ni Silang idiay Aringay, Pangasinan (banda tattan iti ili ti Caba wenno Aringay, La Union). Nangged isuna a mensahero, parayawat iti menmensahe ken damdamag manipud iti maysa a padi a Kastila idiay Vigan, Ilocos Sur. Nasirib, naasi ken natarus iti Espaniol, biniahena ti Ilocos agingga iti Manila. Kadagitoy a panagdaldaliasatna ti nakaimatangan ken nariknaaanna iti ranggas ken inhustisia dagiti Kastila.

Idi maika-18 a siglo, nagtipon iti Espania ken Pransia a nangsupiat iti Britania iti masasao a Pito a Tawen a Gubat. Sinakup dagiti Briton ti Manila idi 1762 ket daytoy ti nangsegged iti riribuk kadagiti probinsia iti amianan kas iti Ilokos ken Cagayan. Maigapu itoy, nakaro ti rurod ken gura dagiti gangganaet a Kastila.

Nagboluntario nga umuna ni Silang a mangidaulo iti bunggoy dagiti Ilokano a makilaban kadagiti Briton, ngem impaidam daytoy dagiti Kastila, kas pangngeddeng ti Obispo ti Nueva Segovia (Vigan). Rinaut ngarud ti bileg ni Silang ti Vigan ket impakulongna amin a padi iti ili. Nakiuman isuna kadagiti daulo a militar a Briton ket dinutokanda isuna kas baro a gobernador ti Ilocos. Inkarida pay a tulonganda isuna a mangpatakder iti nasion nga Ilokano no ikarina met a tulonganna dagiti Briton. Ngem awan iti nagmarenganna daytoy a kari dagiti Briton, awan ti impatulodda a solsoldado.

Maysa a gayyemna, ni Miguel Vicos, mestiso a Kastila ken Ilokano, ti nangbagkong ken ni Silang idi 1763 a nakatayanna. Binayadan iti Simbaan a Katoliko Romano ni Vicos a mangpatay ken ni Silang.

Intuloy ni asawana a ni Gabriela Silang ti laban ni Diego ngem rinaut dagiti Kastila ket natiliw. Binitayda ni Gabriela agraman agsangagasut a kakaduana idi Septiembre 20, 1763 idiay tengnga ti Vigan.