Esperanto
| Esperanto | |
|---|---|
 | |
| Pinartuat babaen ni | L. L. Zamenhof |
| Petsa | 1887 |
| Lugar ken pannakausar | Internasional a katakunaynay a pagsasao |
| Agar-aramat | (Patneng: 200 to 1,000 ti nadakamat idi 1996) L2 dagiti agus-usar: 10,000 aginggana ti 2,000,000 |
| Panggep | Nakonstrukto a pagsasao
|
| Latin (Esperanto nga abesedário) | |
| Dagiti taudan | Ti bokabulario ket nanipud ti Romanse ken Dagiti pagsasao a Hermaniko; ti ponologo ket manipud iti Pagsasao nga Eslabo |
| Opisial a kasasaad | |
| Nagalagad | Akademio de Esperanto |
| Kodkodigo ti pagsasao | |
| ISO 639-1 | eo |
| ISO 639-2 | epo |
| ISO 639-3 | epo |
.svg) | |
Ti 
Esperanto (tulong·pakaammo) ket isu ti kaaduan ti mangisasao a naisangalen nga internasional a katakunaynay a pagsasao.[1] Ti naganna ket nagtaud manipud iti Doktoro Esperanto (ti Esperanto ket maipatarus a kas ti 'maysa nga agnamnama'), ti seudonimo babaen ni L. L. Zamenhof a nangipablaak ti immuna a libro a nangisalaysay ti Esperanto, ti Unua Libro, idi 1887. Ti panggep ni Zamenhof ket ti agaramid ti nalaka a maadal ken politikal a panirigan a pagsasao a sagudayan ti pannakaumili ken agpatan-ay iti kappia ken sangalubongan a pannakaawat dagiti nagbaetan ti tattao nga addaan iti sabali a rehional ken/wenno nailian a pagsasao.
Ti karkulo dagiti mangisasao ti Esperanto ket makasakop manipud iti 10,000 aginggana ti 2,000,000 a nasiglat wenno nasayanud a mangisasao, ken dagiti pay patneng a mangisasao, a daytoy ket dagiti, tatto a nakaadal ti Esperanto manipud kadagiti nagannak kaniada a kas maysa a bukodda a patneng a pagsasao. Ti Esperanto ket maisasao kadagiti agarup a 115 a pagpagilian. Daytoy a panagusar ket kangrunaan nga adu idiay Europa, Daya nga Asia, ken Abagatan nga Amerika.[2] Ti immuna a Lubong a Kongreso iti Esperanto ket naurnos idiay Pransia idi 1905. Manipud idin dagiti kongreso ket naaramid a tinawen kadagiti sabali a pagilian malaksid kadagiti tawen nga addaan iti sangalubongan a gubgubat. Urayno awan pay ti maysa a pagilian a nangampon iti Esperanto a kas opisial a pagsasao, ti Esperanto ket naipatalked babaen ti Pranses nga Akademia dagiti Siensia idi 1921 ken ti mabigbigan babaen ti UNESCO idi 1954 (a kalpasan daytoy, idi 1985, ket naipatalged pay kadagiti kamkamengna nga estado). Idi 2007 ti Esperanto ket isu idi ti maika-32 a pagsasao a kumappon idiay "Kadawyan a Europeano a Pagalagadan iti Reperensia para kadagiti pagsasao: Panagadadal, Panagisursuro, Pammategan (CEFR)".[3] Manipud idi Oktubre 2011, ti Esperanto Wikipedia ket addaan iti maika-27 a kaaduan a bilang kadagiti artikulo ti Wikipedia.[4] Ti Esperanto ket isu ti agdama a pagsasao ti panagisursuro iti Internasional nga Akademia dagiti Siensia idiay San Marino. Addaan dagiti pangipatpati a ti panagadal iti Esperanto ket mabalin a makaited iti nagatngato a sapasap a pundasion para iti panagadal ti pagsasao, ken adda dagiti kangrunaan a pagadalan a mangisursuro daytoy a kas panangisagana para iti panagadal kadagiti gangganaet a pagsasao.
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Zasky, Jason (2009-07-20), "Dagiti naupay a Balikas", Naupay a Magasina, naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-11-19, naala idi 2012-04-06,
Ngem dagiti banag dagiti nainbento a pagsasao, isu daytoy ti nakadidillaw nga agnanayon a naimballigian a pagsasao. Addaan daytoy kadagiti rinibo a mangisasao ken dagita pay patneng a mangisasao ken dayta ket ti kangrunaan a naaramid a maigiddiat kadagiti 900 wenno dagiti sabali a pagsasao nga awanan iti mangisasao.
- ^ Panag-taldiap iti pannakaiwarwaras kadagiti mangisasao iti Esperanto dagup a sangalubongan Naiyarkibo 2013-11-15 iti Wayback Machine.
- ^ Opisial Europeano a CEFR pappapel iti Esperanto.
- ^ Ranggo dagiti Wikipedia babaen dagiti bilang ti artikulo Naala idi 2011-10-04
| Dagiti nailian a biblioteka | |
|---|---|
| Dadduma | |
 | Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |