Ido
| Ido | |
|---|---|
 | |
| Pinartuat babaen ni | Maysa a grupo dagiti repormista nga agsasao ti Esperanto |
| Petsa | 1907 |
| Lugar ken pannakausar | Internasional a katakunaynay a pagsasao |
| Agar-aramat | 100–200[1] (2000) |
| Panggep | |
| Dagiti taudan | naibatay iti Esperanto |
| Opisial a kasasaad | |
| Nagalagad | Uniono por la Linguo Internaciona Ido |
| Kodkodigo ti pagsasao | |
| ISO 639-1 | io |
| ISO 639-2 | ido |
| ISO 639-3 | ido |
| Linguaesperio | 51-AAB-db |
Ti Ido ket maysa a pagsasao a napartuat nga adda iti pagtungpalan nga agbalin a maysa a sangalubongan a maikadua a pagsasao para kadagiti agsasao iti nadumaduma linguistiko a pundo. Ti Ido ket naisangayan a naidaremdem a kas kadawyan a gramatika, ortograpia, ken leksikograpia, ken iti amin ket nalaka a maadal ken mausar. Iti puot, ti Ido ket naidasig a kas maysa a naisangalen nga internasional a katakunaynay a pagsasao.
Ti Ido ket napartuat idi 1907 para iti essem a panagreporma ti nasirmata a pakapawilan iti Esperanto, ti maysa a pagsasao a napartuat para iti isu met laeng a kapanggepan idi nasapsapa met laeng a 20 a tawen. Ti nagan ti pagsasao ket nasurotan ti nagtaudanna iti Esperanto a balikas nga ido, a kayatna a sawen ket "anak",[2] gapu ta datoy a pagsasao ket maysa nga "anak" iti Esperanto. Kalpasan ti pannakapunganay daytoy, ti Ido nakaala kadagiti suporta manipud kadagiti sumagmamano a komunidad ti Esperanto, ngem ti sumaganad a kellaat nga ipupusay idi 1914 iti maysa kadagiti kangrunaan a nangipatakder, a ni Louis Couturat, naapday ti kalatakanna. Adda dua a rason ti gapuanan daytoy: umuna, ti irurumsua iti adu a panagsisina gapu kadagiti agsalsalisal a reporma a gandat; ken maikadua, ti maysa a sapasap a kaawanan ti siaammo iti Ido a kas maysa a kandidato para iti maysa nga internasional a pagsasao. Dagitoy a tiped ket nagpakapsot iti daytoy a tignay ken saan a nakaala manen ti pannakadarikmat aginggana idi bumangon ti internet.
Ti Ido ket agus-usar kadagiti kapadpada a 26 a letra a kas ti Ingles nga abesedario nga awan dagiti diakritiko. Nakaala kadagiti bokabulariona manipud iti Pranses, Italiano, Espaniol, Ingles, Aleman, ken Ruso, ken nalaka a maawatan kadagiti nagadal ti Esperanto.
Adda dagiti adu nga obra iti literatura a naipatarus iti Ido, a mairaman ti Ti Bassit a Prinsipe ken ti Ebanghelio ni Lukas. Manipud idi 2000, adda ti agarup nga 100–200 nga agsasao ti Ido iti lubong.[1]
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ a b Blanke (2000), nadakat idiay Sabine Fiedler "Prasiolohia kadagiti naplano a pagsasao", Prasiolohia / Phraseologie, Walter de Gruyter 2007. pp. 779.
- ^ "Esperanto-Ingles a Diksionario". Naala idi 12 Pebrero 2012.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Ido iti Wikimedia Commons