Nasalakniban a Ladawan ti daga ken Ladawan ti baybay ti Isla Palaui
| Nasalakniban a Ladawan ti daga ken Ladawan ti baybay ti Isla Palaui | |
|---|---|
Kategoria V ti IUCN (nasalakniban a ladawan ti daga/ladawan ti baybay) | |
 Isla Palaui, ti nangruna a heograpiko a langa ti nasalakniban a luga. | |
.svg)  .svg) | |
| Lokasion | Santa Ana, Cagayan, Filipinas |
| Nagsasabtan | 18°32′46″N 122°8′11″E / 18.54611°N 122.13639°ENagsasabtan: 18°32′46″N 122°8′11″E / 18.54611°N 122.13639°E |
| Kalawa | 8,048.57 ektaria (19,888.4 acre) |
| Nabangon | Agosto 16, 1994 |
| Mangituray a bagi | Departamento ti Enbironmento ken dagiti Masna a Rekurso |
Ti Nasalakniban a Ladawan ti daga ken Ladawan ti baybay ti Isla Palaui ket ti nasalakniban a lugar ken nailian a parke iti ili ti Santa Ana iti Cagayan, Filipinas. Daytoy ket mabirukan iti amianan-akindaya a patingga ti Isla ti Luzon , ti kadakkelan nga isla iti pagilian.
Heograpia
[urnosen | urnosen ti taudan]
Mabirukan ti Isla Palaui iti amianan-akinlaud a parte ti dakkel a promontorio iti San Vicente, iti ili ti Santa Ana, probinsia ti Cagayan. Daytoy ket 10 kilometro (6.2 mi) iti kaatiddonganna ken agarup a 5 kilometro (3.1 mi) iti kaakabaanna ken kalalainganna iti kangato. Ti akinlaud nga aplaya ti isla ket agparang a napuskol, ngem ti akindaya a bangir, maipakita ti maysa a raw-ang manipud iti sikiganna para iti 2.4 kilometro (1.5 mi), ti igidna ket 0.8 kilometro (0.50 mi) manipud ken maigay-at iti likmut ti bassit nga isla iti Escucha, iti daya ti Palaui. Dagiti nabato a babassit nga isla ti Dos Hermanos ket mabirukan iti asideg ti Rawis Engaño, iti akin-amianan a punto ti Palaui, ken adda met dagiti batbato iti asideg ti amianan a daya a punto ti isla, iti agarup a 1.6 kilometro (0.99 mi) iti daya ti rawis. Ti isla ti Gran Laja, ti maysa nga ababa a bato a bassit nga isla a pinalikmutan dagiti breaker, ket maysa kadagiti bato a mabirukan iti amianan a daya iti asideg ti Palaui.[1][2]
Iti abagatan a laud a patingga ti Isla Palaui ket ti Punto Puerto, ti maysa a nagto a kakaykayuan a bluff. Iti daya ti punto ket iti abagatan ti Palaui ket ti Isla Rona, ti maysa nga ababa a kakaykayuan nga isla nga addaan iti puraw a batayan a darat ken batbato. Ti Isla Escucha ket ti maysa a nagato ken kakaykayuan a bassit nga isla iti daya ti Palaui, ken iti las-ud ti Isla Rona no makita manipud iti abagatan nga agpalaud babaen tikanal a pagbaetan ti Isla Palaui ken ti nangruna a daga, nga ayan pay a pakabirukan dagiti babassit nga isla.[1]
Flora ken fauna
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti Isla Palaui ket nairangaranng a kas Nailian a Reserba ti Baybay idi Agosto 28, 1994 a mangbukel ti kalawa iti 7,145 ektaria (17,660 acre).[3] Dagiti danum iti likmut ti isla ket addaan kadagiti 21 a komersial a sebbangan dagiti ikan nga agraman iti agarup a 50 ektaria (120 acre) kadagiti di nadisturbo a korales.
Gapu ti kaadayona, ti Isla Palaui ket pagtaengan dagiti 105 a sebbangan ti kullayot ken dagiti pay napateg iti komersio a sebbangan ti kayo ken maipatinayon pay dagiti 25 a naimport a babassit a kayo ken santuario pay para kadagiti 90 a migratorio a billity.[4]
Turismo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Kadagiti pagpasiaran iti Palaui ket ti akin-amianan a punto ti isla iti Silaw-taaw ti Rawis Engaño a mabirukan iti Rawis Engaño iti akin-amianan a punto ti isla[5] ken dagiti aplayana. Ti isla ket ti maikasangapulo a naikabil iti listaan ti CNN's World's 100 Best Beaches a naipablaak idi Mayo 13, a nangibagbaga iti kapintas ti isla.[6]
Idi Hunio 22, 2018, naidesignado a nailian a parke ti Nasalakniban a Ladawan ti daga ken Ladawan ti baybay ti Isla Palaui babaen ti Expanded National Integrated Protected Areas System (ENIPAS) Act wenno Tignay ti Republika Blng. 11038.[7] Idi Enero 2019, ti isla ket nangabak iti Gunguna ti Naibatay iti KOmunidad a Turismo ti Gunglo ti Pagpagilian ti Abagatan a daya nga Asia (ASEAN) para idi 2019–2021 "para iti panangital-o iti matalinaay a turismo babaen kadagiti ganetget ti enbironmental a grupo ti isla, ti Palaui Environmental Protectors Association (PEPA)".[8]
Pagluganan
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti Puerto ti San Vicente iti nangruna a daga ti Cagayan ket serbianna dagiti agtataeng ken dagiti turista a mapmapa wenno agaw-awid manipud iti Isla Palaui. Dagiti lugar a pagsangladan iti Palaui ket ti Punta Verde ken ti igid ti baybay ti Engaño Cove.[9]
Iti popular a kultura
[urnosen | urnosen ti taudan]Idi 2013, daytoy ket nausar a kas lokasion iti panangipelikula para iti Survivor: Blood vs. Water ken Survivor: Cagayan.
Kitaen pay
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ a b U.S. Coast and Geodetic Survey. "United States Coast Pilot, Part 1", pp. 44-45. Washington Government Printing Office, 1919.
- ^ Peters, Jens. "Philippines Travel Guide, 2nd edition", p.368. Jens Peters Publications, 2005. ISBN 3-923821-32-8.
- ^ "Protected Areas in Region 2" Naiyarkibo 2013-12-30 iti Wayback Machine. Protected Areas and Wildlife Bureau of the Philippines. Naala idi 2011-04-12.
- ^ Lactaoen, Vic Albornoz (2009-12-17). "Palaui Island's Cape Engaño Lighthouse" Naiyarkibo 2011-09-01 iti Wayback Machine. Travels with Vic. Naala idi 2011-04-12.
- ^ "Cagayan: On rough seas to Palaui Island and Cape Engaño Lighthouse" Naiyarkibo 2018-04-04 iti Wayback Machine. En Route – Ironwulf.net. Retrieved on 2011-03-12.
- ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-08-31. Naala idi 2019-04-04.
{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo) - ^ "New law declares 5 Cagayan Valley's protected areas as national parks". Philippine Information Agency. 7 Agosto 2018. Naala idi 10 Agosto 2018.
- ^ https://www.philstar.com/lifestyle/travel-and-tourism/2019/01/27/1888357/palaui-island-wins-asean-tourism-award
- ^ Moymoy (2007). "Cape Engaño Lighthouse" Naiyarkibo 2012-07-15 iti archive.today. Waypointsdotph. Naala idi 2011-04-10.