Kolonialismo
Ti kolonialismo ket isu ti panangibangoni, eksplotasion, panagtaripatu, panagala ken panagpadakkel kadagiti kolonia iti maysa ateritorio babaen ti tattao manipud ti sabali a teritorio. Daytoy ket maysa a pamay-an a ti metropoli ket tuntonenna ti kinaturay iti kolonia, ken ti sosial a patakder, gobierno, ken ekonomia ti kolonia ket binalbaliwan babaen dagiti agkolkolonia manipud ti metropoli. Ti kolonialismo ket maysa nga agsmang ti saan nga agpapada a pannakibiang a nagbaetan ti metropoli ken ti kolonia ken ti ken ti nagbaetan dagii agkolkolonia ken ti patneng a populasion.[1]
Ti Europeano a kolonial a paset ti panawen ket isu idi ti panawen manipud idi tawtawen ti 1500s aginggana ti, ti tawtawen idi 1900 nga idi adda dagiti nadumaduma a bileg ti Europa (a naisangsangayan, ngem saan nga eksklusibo, ti Espana, Portugal, Britania, ti Olanda ken Pransia)ket nangipatakderda kadagiti kolonia idiay Asia, Aprika, ken ti Kaamerikaan. Iti immununa dagiti pagilian ket sinursurotda dagiti mekantilista nga annuroten a naidaremdem a mangpapigsa ti ekonomia ti pagtaenganda manipud ti gastusan dagiti kasuppiatda, isu na dagitoy a kolonia ket kadawyan anapalubosanda nga agtagilako laeng iti ina apagilian. Babaen ti tengnga ti maika-19 a siglo, nupay kasta, ti nabileg nga Imperio ti Britaniko ket nangibbet ti merkantilismo ken dagiti panagiparit ti panaglaklako ket nangipaammo ti pamunganayan ti nawaya apanaglaklako, nga adda laeng ti bassit a panagiparparit wenno dagiti taripa.
 | Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |
Paammo
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Dagiti taudan – ti panaka-imbento ti kolonialismo: kitaen ti artikulo ni Ronald Daus, dagiti pinagibasaran ken bibliograpia.
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- Cooper, Frederick. Kolonialismo a Naisalsaludsod: Teoria, Pannakaammo, Pakasaritaan (2005)
- Getz, Trevor R. ken Heather Streets-Salter, eds. Moderno nga Imperialismo ken Kolonialismo: Ti Sangalubongan a Perspektibo (2010)
- LeCour Grandmaison, Olivier, Coloniser, Exterminer - Sur la guerre et l'Etat colonial, Fayard, 2005, ISBN 2-213-62316-3
- Lindqvist, Sven, Rariten Amin dagiti Ayup, 1992, New Press; Naiprenta manen nga edision (Hunio 1997), ISBN 978-1-56584-359-2
- Jürgen Osterhammel, Kolonialismo: Ti Teoretikal a Pakabuklan, Princeton, NJ: M. Wiener, 1997.
- Maria Petringa, Brazza, Ti Maysa a Biag para iti Aprika (2006), ISBN 978-1-4259-1198-0
- Stuchtey, Benedikt: Kolonialismo ken Imperialismo, 1450-1950, Online a Pakasaritaan ti Europa, Mainz: Instituto ti Europeano a Pakasaritaan, 2011, retrieved: July 13, 2011.
- Velychenko, Stephen, TI Banag ti Ruso a Kolonialismo idiay Ukranio a Kapanunotan. Agkamkammmatalek nga Identidad ken Panagrang-ay, AB IMPERIO 1 (2002) 323-66 [1].
- Wendt, Reinhard: Turay ti Europeano a Ballasiw-taaw , Online a Pakasaritaan ti Europa, Mainz: Instituto ti Europeano a Pakasaritaan, 2011, Naala idi: Hunio 13, 2012.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]- Liberal a panagsuppiat ti kolonialismo, imperialismo ken imperio(pdf) Naiyarkibo 2005-12-31 iti Wayback Machine - babaen ni propesor Daniel Klein