Jump to content

Ludwig Wittgenstein

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Ludwig Wittgenstein
retrato
Ni Ludwig Wittgenstein
Nayanak(1889-04-26)26 Abril 1889
Vienna, Austria-Hungaria
Natay29 Abril 1951(1951-04-29) (tawen 62)
Cambridge, Inglatera
Gapu iti pannakatayKanser ti prostata
PakipagilianAustriano (1889–1939)
Britaniko (1939–1951)
EdukasionPhD (Unibersidad ti Cambridge)
Alma materBerlin Technische Hochschule
Victoria nag Unibersidad ti Manchester
Unibersidad ti Cambridge
Nalatak nga obraTractatus Logico-Philosophicus (1921)
Adda dagiti Naisalpika iti Lohiko a Porma
Pilosopiko a Panagsuksukimat (1953)
Nakaimpluensiaan
Naimpluensiaan
WebsiteDagiti Wittgenstein nga Arkibo idiay Unibertsidad ti Bergen
Ti Cambridge Wittgenstein nga Arkibo
[urnosen iti Wikidata]
Ludwig Wittgenstein (1929)

Ni Ludwig Josef Johann Wittgenstein (26 Abril 1889 – 29 Abril 1951) ket maysa idi nga Austriano-Britaniko a pilosopo a kangrunaan a nagobobra iti lohika, ti pilosopia ti matematika, ti pilosopia ti isip, ken ti pilosopia ti pagsasao.[1] Isu idi ket propesor ti pilosopia idiay Unibersidad ti Cambridge manipud idi 1939 aginggana idi 1947.[2] Iti kabibiagna, isu ket nangipablaak ti maymaysa a panarepaso ti libro, maysa nga artikulo, maysa adiksionario ti ubbing, ken ti 75-a pampanid ti Tractatus Logico-Philosophicus (1921).[3] Idi 1999, ti naipablaak kalpasan ti ipupusayna a Pilosopiko a Panagsuksukimat (1953) ket naranggo idi a kas maysa kadagiti kangrunaa alibro ti maika-20 a siglo a pilosopia babaen ti Baruch a Panagbutbutos , a naidayegan a kas "...ti maysa a bimmallasiw obra maestra iti maikaduapulo-a siglo a pilosopia, a kinaykayat dagiti nadumaduma nga espesialisasion ken pilsopiko nga orientasion".[4] Ti pilosopo a ni Bertrand Russell ket nangipalpalawag kaniana a kas "ti kaperpektuan a kas pagarigan a Naamammoak ti henio a kas tawidan a napartuat, nagartem, natukok, napeksa, ken agturturay".[5]

Isu ket naipasngay idiay Vienna kadagiti kabaknangan a pmiliana iti Europea, inpadawatna amin nga intero a tinawtawidanna.[6] Tallo kadagiti kakabsat a lalaki ket nagpakamatay, a nagpanpanunot met tikastoy ni Wittgenstein.[7] Isu ket pimmanaw ti kademia kadagiti adu a beses: a nagserserbi a kas maysa nga opisial iti sanguanan a linia idi las-ud ti Sangalubongan a Gubat I, nga isuna idi ket nadekorasionan kadagiti adu a bilang para it kinaturedna; nangisursuro kadagiti eskuela kadagiti adayo a purok ti Australia, nga idiay ket nakasarak kadagiti kontrobersia kadagiti panagbaut kadagiti ubbing no nakaaramidda kadagiti biddut iti matematika; ken nagtrabtrabaho idi las-ud ti Sangalubongan a Gubat II a kas maysa a portero ti ospital idiay Londres, nga idiay ket nangibagbaga kadagiti pasiente a saanda nga uminon kadagiti agas a naireseta kaniada, ken idiay ket awan ti nakaammo nga isuna ket maysa kadagiti kadayegan a pilosopo iti lubong.[8] Isuna ket nangipalpalawag iti pilosopia, nupay kasta, a kas "ti laeng obra a nangited kaniana iti pudno a pannakapnek."[9]

Ti pilosopiana ket kankanayon a nabingbingay ti baetan ti nasapa a panawenna, a naiyarigan babaen ti Tractatus, ken ti naud-udi a paset ti panawen, a naibagbaga iti Pilosopikal a Panagsuksukimat. Ti kinasapa, ni Wittgenstein ket nadandanagan idi ti lohiko a panakaikabagian a baetan dagiti singasing ken ti lubong, ken namatmati a babaen ti panangited ti maysa a pakabilangan iti lohiko a nagtaudan daytoy a pannakaikabagian ket nasolbarna amin dagiti maipapaan ti pilosopia a problema. Ti kinaud-udi, ni Wittgenstein ket liniklikudaana dagiti adu panangipatingga iti Tractatus, a nakisinsinuppaiat a ti kaibuksilan ti balikas ket binuklan babaen ti pamay-an nga ar-aramiden iti kaunegan ti maysa a pagsasao nga ay-ayam.

Ti impluensia ni Wittgenstein ket narikrikan kadagiti amin a pagobraan ti nagtagitaoan ken dagiti sosial a siensia, ngem adda dagiti nawatiwat a panagdumadumaan kadagiti pannagipatarus iti panunotna. Kadagiti balikas ti gayyemna ket katrabahuanna a ni Georg Henrik von Wright: "Isuna ket maysa kadagiti pamanunotan ... a dagiti panpanunotna idi ket sapasap a di maaw-awatan ken nangruna uray kadagiti nangibagbaga a disipulona. Isu ket nagdudua a nasaysayaat a maawatan iti masakbayan. Naminsan a kinunana idi a nakarikrikna a kasla isuna ket agsursurat para ti tattao nga agpanpanunotto iti maysa a nadumaduma a waya, agang-anges ti sabali nga angin ti biag, manipud iti agdama nga aldaw a tao."[10]

Dagiti nota

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Dennett, Daniel (29 Marso 1999). "LUDWIG WITTGENSTEIN: Pilosopo (subscription required) — Time 100: pablaak dagiti Sientista ken Agpanpanunot". Time Magazine Online. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-08-26. Naala idi 29 Nobiembre 2011.
  2. ^ Dennett, Daniel. "Ludwig Wittgenstein: Pilosopo" Naiyarkibo 2013-08-26 iti Wayback Machine, Time magasina, 29 Marso 1999.
  3. ^ Para kadagiti naipablaak ti kabibiagna, kitaen ti Monk, Ray. Kasano ti agbasa ti Wittgenstein. W.W. Norton & Company. 2005, p. 5.
  4. ^ Lackey, Douglas. "Ania Kadi dagiti Moderno a klasiko? Ti Baruch a Panagbutbutos ti Nalatak a Pilosopia ti Maikaduapulo a Siglo", Pilosopiko a Timpuyog. 30 (4), Disiembre 1999, pp. 329–346. *Para iti Pakabuklan ti panagbutbutos, kitaen ditoy [1] Naiyarkibo 2011-08-20 iti Wayback Machine. Naala idi 3 Septiebre 2010.
  5. ^ Para iti Russell nga insasao, kitaen ti McGuinness, Brian. Wittgenstein: Ti Biag: Uning a Ludwig 1889–1921. Unibersidad ti California a Pagmalditan, 1988, p. 118.
  6. ^ Duffy, Bruce. "Ti bukod nga aramidem iti Ludwig Wittgenstein", The New York Times, 13 Nobiembre 1988, p. 4/10.
  7. ^ Para kadagiti panagpakamatay dagiti kabsatna a lalaki, kitaen ni Waugh, Alexander. "Dagiit Wittgenstein: Viennese whirl", The Daily Telegraph, 30 Agosto 2008.
  8. ^ Monk, Ray. Ludwig Wittgenstein: Ti Rebbeng ti Henio. Free Press, 1990, pp. 232–233, 431.
    • Para iti komendasionna, kitaen ni Waugh, Alexander. Ti balay ni Wittgenstein: ti Pamialia a Mannakigubat. Random House iti Kanada, 2008, p. 114.
  9. ^ Malcolm, (Mainaynayon a nota) p. 84.
  10. ^ Malcolm, p. 6.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Ludwig_Wittgenstein&oldid=397422"