Ludwig Wittgenstein
Ludwig Wittgenstein | |
---|---|
Nayanak | Vienna, Austria-Hungaria | 26 Abril 1889
Natay | 29 Abril 1951 Cambridge, Inglatera | (tawen 62)
Gapu iti pannakatay | Kanser ti prostata |
Pakipagilian | Austriano (1889–1939) Britaniko (1939–1951) |
Edukasion | PhD (Unibersidad ti Cambridge) |
Alma mater | Berlin Technische Hochschule Victoria nag Unibersidad ti Manchester Unibersidad ti Cambridge |
Nalatak nga obra | Tractatus Logico-Philosophicus (1921) Adda dagiti Naisalpika iti Lohiko a Porma Pilosopiko a Panagsuksukimat (1953) |
Naimpluensiaan | |
Website | Dagiti Wittgenstein nga Arkibo idiay Unibertsidad ti Bergen Ti Cambridge Wittgenstein nga Arkibo |
Ni Ludwig Josef Johann Wittgenstein (26 Abril 1889 – 29 Abril 1951) ket maysa idi nga Austriano-Britaniko a pilosopo a kangrunaan a nagobobra iti lohika, ti pilosopia ti matematika, ti pilosopia ti isip, ken ti pilosopia ti pagsasao.[1] Isu idi ket propesor ti pilosopia idiay Unibersidad ti Cambridge manipud idi 1939 aginggana idi 1947.[2] Iti kabibiagna, isu ket nangipablaak ti maymaysa a panarepaso ti libro, maysa nga artikulo, maysa adiksionario ti ubbing, ken ti 75-a pampanid ti Tractatus Logico-Philosophicus (1921).[3] Idi 1999, ti naipablaak kalpasan ti ipupusayna a Pilosopiko a Panagsuksukimat (1953) ket naranggo idi a kas maysa kadagiti kangrunaa alibro ti maika-20 a siglo a pilosopia babaen ti Baruch a Panagbutbutos , a naidayegan a kas "...ti maysa a bimmallasiw obra maestra iti maikaduapulo-a siglo a pilosopia, a kinaykayat dagiti nadumaduma nga espesialisasion ken pilsopiko nga orientasion".[4] Ti pilosopo a ni Bertrand Russell ket nangipalpalawag kaniana a kas "ti kaperpektuan a kas pagarigan a Naamammoak ti henio a kas tawidan a napartuat, nagartem, natukok, napeksa, ken agturturay".[5]
Isu ket naipasngay idiay Vienna kadagiti kabaknangan a pmiliana iti Europea, inpadawatna amin nga intero a tinawtawidanna.[6] Tallo kadagiti kakabsat a lalaki ket nagpakamatay, a nagpanpanunot met tikastoy ni Wittgenstein.[7] Isu ket pimmanaw ti kademia kadagiti adu a beses: a nagserserbi a kas maysa nga opisial iti sanguanan a linia idi las-ud ti Sangalubongan a Gubat I, nga isuna idi ket nadekorasionan kadagiti adu a bilang para it kinaturedna; nangisursuro kadagiti eskuela kadagiti adayo a purok ti Australia, nga idiay ket nakasarak kadagiti kontrobersia kadagiti panagbaut kadagiti ubbing no nakaaramidda kadagiti biddut iti matematika; ken nagtrabtrabaho idi las-ud ti Sangalubongan a Gubat II a kas maysa a portero ti ospital idiay Londres, nga idiay ket nangibagbaga kadagiti pasiente a saanda nga uminon kadagiti agas a naireseta kaniada, ken idiay ket awan ti nakaammo nga isuna ket maysa kadagiti kadayegan a pilosopo iti lubong.[8] Isuna ket nangipalpalawag iti pilosopia, nupay kasta, a kas "ti laeng obra a nangited kaniana iti pudno a pannakapnek."[9]
Ti pilosopiana ket kankanayon a nabingbingay ti baetan ti nasapa a panawenna, a naiyarigan babaen ti Tractatus, ken ti naud-udi a paset ti panawen, a naibagbaga iti Pilosopikal a Panagsuksukimat. Ti kinasapa, ni Wittgenstein ket nadandanagan idi ti lohiko a panakaikabagian a baetan dagiti singasing ken ti lubong, ken namatmati a babaen ti panangited ti maysa a pakabilangan iti lohiko a nagtaudan daytoy a pannakaikabagian ket nasolbarna amin dagiti maipapaan ti pilosopia a problema. Ti kinaud-udi, ni Wittgenstein ket liniklikudaana dagiti adu panangipatingga iti Tractatus, a nakisinsinuppaiat a ti kaibuksilan ti balikas ket binuklan babaen ti pamay-an nga ar-aramiden iti kaunegan ti maysa a pagsasao nga ay-ayam.
Ti impluensia ni Wittgenstein ket narikrikan kadagiti amin a pagobraan ti nagtagitaoan ken dagiti sosial a siensia, ngem adda dagiti nawatiwat a panagdumadumaan kadagiti pannagipatarus iti panunotna. Kadagiti balikas ti gayyemna ket katrabahuanna a ni Georg Henrik von Wright: "Isuna ket maysa kadagiti pamanunotan ... a dagiti panpanunotna idi ket sapasap a di maaw-awatan ken nangruna uray kadagiti nangibagbaga a disipulona. Isu ket nagdudua a nasaysayaat a maawatan iti masakbayan. Naminsan a kinunana idi a nakarikrikna a kasla isuna ket agsursurat para ti tattao nga agpanpanunotto iti maysa a nadumaduma a waya, agang-anges ti sabali nga angin ti biag, manipud iti agdama nga aldaw a tao."[10]
Dagiti nota
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Dennett, Daniel (29 Marso 1999). "LUDWIG WITTGENSTEIN: Pilosopo (subscription required) — Time 100: pablaak dagiti Sientista ken Agpanpanunot". Time Magazine Online. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-08-26. Naala idi 29 Nobiembre 2011.
- ^ Dennett, Daniel. "Ludwig Wittgenstein: Pilosopo" Naiyarkibo 2013-08-26 iti Wayback Machine, Time magasina, 29 Marso 1999.
- ^ Para kadagiti naipablaak ti kabibiagna, kitaen ti Monk, Ray. Kasano ti agbasa ti Wittgenstein. W.W. Norton & Company. 2005, p. 5.
- Para kadagiti bilang ti balikas a naipablaak ti kabibiagna, kitaen ti Stern, David. "Ti Bergen nga Elektroniko nga Edision ti Nachlass ni Wittgenstein", Ti Europeano a Warnakan ti Pilosopia . Tomo 18, pablaak 3, Septiembre 2010.
- ^ Lackey, Douglas. "Ania Kadi dagiti Moderno a klasiko? Ti Baruch a Panagbutbutos ti Nalatak a Pilosopia ti Maikaduapulo a Siglo", Pilosopiko a Timpuyog. 30 (4), Disiembre 1999, pp. 329–346. *Para iti Pakabuklan ti panagbutbutos, kitaen ditoy [1] Naiyarkibo 2011-08-20 iti Wayback Machine. Naala idi 3 Septiebre 2010.
- ^ Para iti Russell nga insasao, kitaen ti McGuinness, Brian. Wittgenstein: Ti Biag: Uning a Ludwig 1889–1921. Unibersidad ti California a Pagmalditan, 1988, p. 118.
- ^ Duffy, Bruce. "Ti bukod nga aramidem iti Ludwig Wittgenstein", The New York Times, 13 Nobiembre 1988, p. 4/10.
- Para iti panagilaklako kadagiti alikamenna , kitaen ti "Ludwig Wittgenstein: Tractatus and Teaching" Naiyarkibo 2010-02-13 iti Wayback Machine, arkibo ti Cambridge Wittgenstein. Naala idi 4 Septiembre 2010.
- ^ Para kadagiti panagpakamatay dagiti kabsatna a lalaki, kitaen ni Waugh, Alexander. "Dagiit Wittgenstein: Viennese whirl", The Daily Telegraph, 30 Agosto 2008.
- Kitaen pay ti Gottlieb, Anthony. "Ti Nerbioso a Kinangayed", The New Yorker, 9 Abril 2009.
- ^ Monk, Ray. Ludwig Wittgenstein: Ti Rebbeng ti Henio. Free Press, 1990, pp. 232–233, 431.
- Para iti komendasionna, kitaen ni Waugh, Alexander. Ti balay ni Wittgenstein: ti Pamialia a Mannakigubat. Random House iti Kanada, 2008, p. 114.
- ^ Malcolm, (Mainaynayon a nota) p. 84.
- ^ Malcolm, p. 6.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]- Dagiti inadaw a sasao a mainaig ken ni Ludwig Wittgenstein iti Wikiquote (iti Ingles)
- Dagiti midia a mainaig ken ni Ludwig Wittgenstein iti Wikimedia Commons