Masna a Parke ti Bulkan Bulusan
| Masna a Parke ti Bulkan Bulusan | |
|---|---|
Kategoria II ti IUCN (nailian a parke) | |
 Ti danaw iti Masna a Parke ti Bulkan Bulusan | |
.svg)  Lokasion iti kaunegan ti Filipinas | |
| Lokasion | Sorsogon, Filipinas |
| Kaasitgan a siudad | Siudad ti Sorsogon |
| Nagsasabtan | 12°46′12″N 124°03′00″E / 12.77000°N 124.05000°ENagsasabtan: 12°46′12″N 124°03′00″E / 12.77000°N 124.05000°E |
| Kalawa | 3,672 ektaria (9,070 acre) |
| Nabangon | Hunio 7, 1935 (Nailian a parke) Nobiembre 27, 2000 (Masna a parke) |
| Mangituray a bagi | Departamento ti Enbironmento ken dagiti Masna a Rekurso |
Ti Masna a Parke ti Bulkan Bulusan ket ti 3,673-ektaria (9,080-acre) a nasalakniban a lugar iti katuduan a bakir a mangpalikmut iti Bantay Bulusan iti Filipinas.[1] Daytoy ket immuna a naikeddeng a kas maysa a Nailian a Parke[2] babaen ti Proklamasion Blng. 811 iti Hunio 7, 1935.[3] Babaen ti National Integrated Protected Areas System (NIPAS) idi 1992 a tinaripato babaen ti Departamento ti Enbironmento ken dagiti Masna a Rekurso, ti parke ket naidasig manen a kas Masna a Parke babaen ti Proklamasion Blng. 421 idi Nobiembre 27, 2000.[4] Ti lugar ket mangiladawan iti bulkan, Danaw Bulusan, dagiti dua sabali a bantay nga ammo a kas ti 'Sharp Peak' ken 'Hormahan' ken Danaw Aguingay. Mabirukan ti parke iti abagatan a tengnga ti parte ti Probinsia ti Sorsogon, iti akin-abagatan a Luzon, Rehion ti Bicol, Filipinas, ken bineddengan babaen dagiti lima nga ili: ti Bulusan, Barcelona, Irosin, Juban ken Casiguran.
Dagiti pisikal a pannakailasin ken biodibersidad
[urnosen | urnosen ti taudan]Adda dagiti tallo a nangruna a pantok iti parke — ti aktibo a Bulkan Bulusan, ti kangatuan, a naiduma babaen dagiti adu a nauneg a derraas ken dagiti kueba — ti Sharp Peak, ken ti bantay a tinawtawagan iti Hormahan.
Ti tengnga ti kompleks a bantay ket mangbukel iti nawatwat a tanap a sagpaminsan a malaylayus nga ammo ka ti Danaw Aguingay ken mamagaan daytoy iti las-ud ti kalgaw. Ti sabali a danaw iti parke ket ti Danaw Bulusan. Ti maysa nga adu a lugar iti bakir ket agtultuloy a paset ti parke, a mairaman ti bakir iti likmut ti pantok ken ti bakir iti tanap kadagiti bakras. Dagiti sabali pay a habitat ket mairaman ti sekondario a karuotan, dagiti nasadiwa a danum a danaw ken dagiti alog, dagiti bassit a pagtaengan ken dagiti hardin ti away, dagiti napanawan a talon ken nadisturbo a daga.
Ti parke ket mangsuporta kadagiti kammasapula dagiti asideg a komunidad babaen ti produkto ti bakirna, ti taudan ti pagbibingayan iti danum, ken dagiti pateg iti paglinglingayan. Dagiti lokal a komunidad ket usarenda dagiti akinbaba a bakras a kas daga pagtalonan. Daytoy ket taudan ti danum para kadagiti nadumaduma a komunidad ken para iti panagsibog kadagiti kaarrubayan a talon, ken mangipaay daytoy iti masna a salaknib manipud kadagiti kalamidad a kas dagiti bagio ken dagiti kellaat a layus.
Flora
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti kaaduan a mula ket dagiti higante a pako ken dagiti natayag a kayo a kas ti nalabbasit a lauan (Shorea teysmanniana), molave (Vitex parviflora) ken dagiti dadduma pay. Dagiti sabali pay a sebbangan ti mula ket mairaman dagiti orkidiaa iti rabaw ti daga. Mabirukan pay iti daytoy a lugar dagiti dua nga endemiko a sebbangan ti mula, ti Prenephrium bulusantum (maysa pako) ken Schefflera bulusanicum.
Fauna
[urnosen | urnosen ti taudan]Adda met dagiti ayup a mabirukan iti daytoy a lugar, a kas ti baboon ti Filipinas pato ti Filipinas, kali-agila ti Filipinas, barukong-apuy a prutas-kalapati, agila-kullaaw ti Filipinas,[5] dagiti monitor nga alutiit, dagiti endemiko a tukak, dagiti uleg, ken dagiti sabali pay a reptilia.[6] Ti kayumanggi nga ugsa ti Filipinas, daiti natukaktukak a baboy ken dagiti karkarna a civets ket nakitkitan iti daytoy a lugar kadagiti naladaw a tawen ti 1980, ngem awan ti ebidensia iti agdama a kaaddada iti parke. Mangsuporta pay ti parke kadagiti madangran a sebbangan dagiti tukak, dagiti alutiit, dagitikurarapnit, dagiti uleg ken dagiti sabali a reptilia.
Panagtaripato ken konserbasion
[urnosen | urnosen ti taudan]Iti panagpabassit dagiti masna a habitat kadagiti naplabas a panawen a kas resulta ti nakaro a kaingin, nakaro a panaganup, ken panagtaeng iti tao, dagiti agtitinnulong a komunidad a naipangpangruna iti Bulusan ken Irosin ket nagkaykaysada iti panagsungbat kadagiti ganetget ti konserbasion.[7] Naaramiden dagiti plano nga agraman iti suporta manipud iti DENR, dagiti lokal a komunidad, dagiti yunit ti lokal a gobierno, dagiti gunglo ti saan a gobierno ken dagiti madanagan nga umili para iti rehabilitasion dagiti naapektaran a lugar ken ti panagsalaknib kadagiti nabati a di nasagid a bakir. Naw-awisen ti eko-turismo a mangited iti ad-adu a trabaho kadagiti lokal nga agnanaed tapno malimitaduan iti panagusar kadagiti produkto a mabirukan iti parke.
Dagiti ladawan
[urnosen | urnosen ti taudan]-
Ti Danaw Bulusan iti tengnga ti parke. -
Ti daya bangir ti Danaw Bulusan.
Dagiti nagibabsaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ "Bulusan Volcano National Park". Waypointsdotph. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-05-10. Naala idi 2012-04-03.
- ^ "Philippine Fifth Congress Acts". Deogracias Ramos. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-09-23. Naala idi 2012-04-03.
- ^ "Initial Components of the NIPAS Act" Naiyarkibo 2013-10-04 iti Wayback Machine. Protected Areas and Wildlife Bureau. Naala idi 2012-06-18.
- ^ "Protected areas of Region 5" Naiyarkibo 2012-03-21 iti Wayback Machine. Protected Areas and Wildlife Bureau. Naala idi 2012-06-18.
- ^ "Birdlife Intl. Bulusan Volcano National Park". Birdlife Intl. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-04. Naala idi 2012-04-03.
- ^ "Bulusan Volcano National Park philippinen-reisen". philippinen-reisen. Naala idi 2012-04-03.[permanente a natay a silpo]
- ^ "Bicol Environmental Management". Bicol Man. Naala idi 2012-04-03.