Nasalakniban a Ladawan ti daga ti Buenavista
| Nasalakniban a Ladawan ti daga ti Buenavista | |
|---|---|
Kategoria V ti IUCN (nasalakniban a ladawan ti daga/ladawan ti baybay) | |
.svg)  Lokasion ti Nasalakniban a Ladawan ti daga ti Buenavista | |
| Lokasion | Quezon, Filipinas |
| Kaasitgan a siudad | Lucena |
| Nagsasabtan | 13°31′59″N 122°25′59″E / 13.53306°N 122.43306°ENagsasabtan: 13°31′59″N 122°25′59″E / 13.53306°N 122.43306°E |
| Kalawa | 284.27 ektaria (702.4 acre) |
| Nabangon | Hunio 27, 1937 (Reserba ti bakir ti pagbibingayn ti danum) Abril 23, 2000 (Nasalakniban a ladawan ti daga) |
| Mangituray a bagi | Departamento ti Enbironmento ken dagiti Masna a Rekurso |
Ti Nasalakniban a Ladawan ti daga ti Buenavista ketti maysa a lugar ti konserbasion ken ti maysa nga arkeolohikal a sitio a mabirukan iti Peninsula ti Bondoc iti akin-abagatan a Luzon probinsia ti Quezon iti Filipinas. Daytoy ket mangkonserba iti maysa a nagruna a lugar ti pagbibingayan ti danum a buklen dagiti sekondario a tubo ti bakir, karuotan ken daga ti niog iti away a purok ti Buenavista iti kaunegan ti aplaya a komunidad ti Malunay.[1] Ti lugar ket kangrunaan idi a nailanglang para iti panagsalaknib iti pagbibingayan a danum ken panagpataud iti tarikayo idi 1937 a mangsakup iti agarup a 356 ektaria (880 acre).[2] Idi 2000, daytoy ket nabangon manen a kas maysa a lugar ti nasalakniban a ladawan ti daga babaen ti National Integrated Protected Areas System.[3] Ti lugar ket ammo a kas ti sitio ti maysa a taga-ugma a purok nga aglaon kadagiti naiduma a tabon iti limestone a naduktalan idi 2011. Ti nasalakniban a lugar, a mairaman dagiti tabon ti limestone ti Kamhantik ket insingasing nga iraman babaen dagiti nadumaduma nga eskolar iti tentatibo a listaan ti Tawid a Luglugar iti Lubong ti UNESCO, ngem saan pay a nangited iti tentatibo a nomision ti gobierno wenno dagiti pribado nga entidad iti Secretariat ti UNESCO.[4][5]
Deskripsion[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti Nasalakniban a Ladawan ti daga ti Buenavista ket maysa a nagruna a pagbibingayan ti danum a ballasiwen dagiti nadumaduma a karayan ken dagiti waig a kas ti Karayan Mulanay, Waig Taisan ken Waig Mahanao nga agatian iti Baybay Sibuyan.[2] Daytoy ket naisentro iti Bantay Maclayao (ammo pay a kas Bantay Kamhantik), ti kangatuan a pantok ti ili nga agtayag iti 1,260 metro (4,130 ft) iti ngato ti pantar ti baybay, iti sitio ti Kamhantik iti Baranggay Buenavista.[6][7] Aglaon pay ti nasalakniban a lugar kadagiti nadumaduma a kueba iti lugar ti karst a gumay-at iti purok ti Amuguis.[6]
Dagiti karuotan iti kaunegan ti parke ket kaaduan a dagiti kugon ken talahib. Kadagiti katurodan a lugar agtubo dagiti sebbangan ti kayo iti bakir a kas ti ipil-ipil, madre cacao ken hauili.[1] Mangitedda iti habitat para kadagiti umak-akar a sebbangan ti billit a kas ti great egret, little egret, little heron, striated heron, plover, charadrius sp., whimbrel, common redshank, common greenshank, common tern ken whiskered tern.[8] Dagiti sabali pay a biag iti atap nga ammo nga agtataeng iti lugar ket mairaman ti dagiti monitor lizard, dagiti atap a pusa, dagiti kalaw, kullaaw, dagiti atap a kalapati ken dagiti kurarapnit.[1]
Arkeolohikal a sitio[urnosen | urnosen ti taudan]
Iti naabongan iti bakir a pantok ti Bantay Maclayao iti Sitio Kamhantik, adda dagiti saan a basbassit ngem 15 limestone a lungon a napetsado iti agarup a maika-10 aginggana iti maika-14 a siglo a nakali babaen dagiti Filipino arkeologo idi 2012. Segun ti Nailian a Museo ti Filipinas, dagiti lungon ti limestone ket "kapada ti taga-ugma a sarkopago nga addaan kadagiti nagtimbukel nga abut a nagyanan dagiti kayo nga adigi a nagtakderan dagiti balay wenno linong" ngem awan dagiti abbong, mabalin a gapu dagiti irresponsible nga agbirbirul iti gameng idi las-ud ti labes ti Yamashita idi naladaw a maika-20 a siglo.[5] Dagitoy a retangular a tabon a nakitikit iti limestone manipud kadagiti bakir ket naibagbaga a saan a naub-ubing ngem 1,000 iti tawen a naibatay kadagiti panagsubok iti carbon dating ti Estados Unidos kadagiti ngipen ti tao a nabirukan iti maysa kadagiti tabon.[4] Ti maysa a taga-ugma a sistema ti pagatianan a kanal ket mabirukan pay iti daytoy a lugar, ken adda met dagiti dadduma a kanal a mapan iti sirok dagiti agtawen iti siglo a kaykayo a balete. Dagiti nadumaduma a lungon ti ket mabirukan pay iti sirok dagiti agtawen iti siglo a kaykayo. Iti pay maipatinayon, nakaduktal pay dagiti arkeologo kadagiti tabon nga aglaon kadagiti tidda ti nadamili a karamba, dagiti banag a metal, ken dagiti tidda ti tulang ti tattao, sunggo, dagiti atap a baboy, ken dagiti sabali pay nga ayup.[5] Ti sitio ket naisangayan iti Filipinas gapu ta daytoy laeng ti taga-ugma a tabon a naaramid iti bato a nakitikit babaen dagiti ramit iti metal.[5] Idi 2015, nangipatulod ti Nailian a Museo ti Filipinas iti maysa a timpuyog tapno agaramidda iti arkeolohikal nga obra iti sitio. Nakabiruk daytoy a timpuyog kadagiti tidda ti tulang ti tao, sarming a batbatek, dagiti balitok nga artipakto, maysa a bassit a kampana, ken dagiti dadduma pay a banag, nupay kasta, saan anabirukan dagiti awan nga abbong dagiti sarkopago. Addu pay ngem pitopulo a porsiento iti sitio ti saan pay a naadal ken nasukisok.
Panagserrek[urnosen | urnosen ti taudan]
Mabirukan ti Nasalakniban a Ladawan ti daga ti Buenavista iti agarup a 3 kilometro (1.9 mi) iti daya ti poblacion wenno maitutop nga ili ti Mulanay ken agarup a 135 kilometro (84 mi) iti abagatan a daya manipud iti probinsial a kapitolio ti Quezon iti Lucena. Daytoy ket maserrekan babaen ti Pan-Philippine Highway (AH26) ken ti Miguel Suarez Highway (Bondoc Peninsula National Road) manipud iti Lucena ken Manila aginggana iti Mulanay, ken babaen ti maysa a pagserrekan a kalsada iti kangrunaan a kampo ti Buenavista manipud iti maitutop nga ili ti Mulanay.
Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]
- ^ a b c "Buenavista Protected Landscape". Ecotourism Calabarzon. Naala idi 21 Marso 2015.
- ^ a b "Proclamation No. 166, s. 1937". Official Gazette of the Republic of the Philippines. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-10-12. Naala idi 21 Marso 2015.
- ^ "Proclamation No. 294, s. 2000". Official Gazette of the Republic of the Philippines. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-10-13. Naala idi 21 Marso 2015.
- ^ a b "1,000-year-old village found in Philippines". The Daily Telegraph. Naala idi 21 Marso 2015.
- ^ a b c d "Unique ancient tombs found in Quezon province". Sun.Star. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-04. Naala idi 21 Marso 2015.
- ^ a b "Museum staff conduct ocular of target sites in Mulanay, Quezon". University of the Philippines Los Baños Museum of Natural History. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-09-12. Naala idi 21 Marso 2015.
- ^ "Mount Maclayao". Geoview. Naala idi 21 Marso 2015.
- ^ "Mulanay migration: Foreign birds drop by "Museum of Trees" town". University of the Philippines Los Baños Museum of Natural History. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2022-03-25. Naala idi 21 Marso 2015.