Masna a Monumento ti Salinas
| Masna a Monumento ti Salinas | |
|---|---|
Kategoria III ti IUCN (natural a monumento wenno langa) | |
 Dagiti bantay ti Salinas idiay Bambang | |
.svg)  Lokasion idiay Filipinas .svg) Masna a Monumento ti Salinas (Filipinas) | |
| Lokasion | Nueva Vizcaya, Filipinas |
| Kaasitgan a siudad | Santiago |
| Nagsasabtan | 16°22′14″N 121°1′5″E / 16.37056°N 121.01806°ENagsasabtan: 16°22′14″N 121°1′5″E / 16.37056°N 121.01806°E |
| Kalawa | 6,675.56 ektaria (16,495.7 acre) |
| Nabangon | Mayo 18, 1914 (Reserba ti bakir) Nobiembre 29, 1926 (Kamang ti ugsa) Abril 23, 2000 (Masna a monumento) |
| Mangituray a bagi | Departamento ti Enbironmento ken dagiti Masna a Rekurso |
Ti Masna a Monumento ti Salinas ket ti maysa a masna a monumento a buklen dagiti naapgad nga ubbog ken dagiti dagiti kabakiran a bantay iti akin-abagatan a Tanap ti Cagayan iti Filipinas. Daytoy ket maysa kadagiti uppat a nasalakniban a lugar iti napalikmutan iti daga a probinsia ti Nueva Vizcaya a gumay-at iti kalawa iti 6,675.56 ektaria (16,495.7 acre) kadagiti ili ti Bambang, Kayapa ken Aritao.[1] Nabangon ti parke idi Mayo 18, 1914 a kas ti Reserba ti Bakir ti Salinas a nangsakop kadagiti Naapgad nga Ubbog ti Salinas ken ti kaarrubayan a bakir babaen ti Bilin Ehekutibo Blng. 44 a pinirmaan babaen ni Gobernador-Heneral Francis Burton Harrison.[2] Idi 1926, babaen kadagiti naaramid nga enimienda iti Proklamasion Blng. 53 babaen ni Gobernador-Heneral Leonard Wood, nabangon manen ti reserba ti bakir a kas ti Kamang ti Ugsa ti Salinas.[3] Kanungpalan a nairangarang ti Salinas a kas maysa a masna a monumento idi 2000 babaen ti National Integrated Protected Areas System babaen ti Proklamasion Blng. 275 babaen ni Presidente Joseph Estrada.[4]
Deskripsion[urnosen | urnosen ti taudan]
Naipatengnga ti masna a monumento iti bantay dagiti mina ti asin (Espaniol: salinas) iti baranggay iti isu met laeng a nagan iti ili ti Bambang iti asideg a pagsabtan ti Karayan Magat ken Karayan Santa Cruz iti Akinngato a Labneng ti Karayan Upper Magat. Daytoy maysa idi a kapudaw iti niebe a bantay ti trabertino a mabirukan kadagiti abagatan-akindaya a bakras ti Kordiliera Sentral ket aglaon kadagiti Naapgad nga Ubbog ti Salinas, ti maysa a popular a pagpassiaran iti probinsia iti las-ud dagiti nasapa nga aldaw ti kolonial a paset ti panawen ti Espaniol ken Amerikano.[5] Naporma ti bantay ti asin babaen ti agtultuloy a panagayus ti masna nga ubbog nga aglaon kadagiti asin ti sulpato ken karnonato kadagiti napalabas a riwriw a tawen. Idi napuntaan ti lugar iti gingined ti Luzon idi 1990, dagiti panaggunay ti tektoniko ket nagpataud a nangbaliw iti turong ti danum a nangibati iti namaga a pimmuraw a bunton ken nagtaudan dagitoy a nagbalin a maris-dapo.[6] Iti agdama, daytoy a bantay idiay Sitio Bansing nga ammo idi para iti industriana iti asin ket naus-usaren a kas dagiti pagtareknan iti ikan a naurnos kadagiti payo iti bakras ti bantay para iti ikan a kas ti tilapia ken paltat ken lagdaw.[6]
Ti kaarrubayan a bakir ket pagtaengan dagiti nadumaduma nga ugsa ti Filipinas a naiwarwaras kadagiti purok ti Salinas ken Barat iti Bambang, Mapayao, Acacia ken San Fabian iti Kayapa, ken Baan iti Aritao iti amianan bassit ti Caraballo Sur. Daytoy ket agarup a mabairukan iti 80 kilometro (50 mi) iti abagatan ti komersial a sentro ti rehion ti Santiago ken agarup a 120 kilometro (75 mi) manipud iti Eropuerto ti Cauayan. Daytpoy ket maserrekan babaen ti 15-kilometro (9.3 mi) a kalsada manipud iti Pan-Philippine Highway (AH26) iti Bambang.
Idi Hunio 22, 2018, naikeddeng ti Masna a Monumento ti Salinas a kas nailian a parke babaen ti Expanded National Integrated Protected Areas System (ENIPAS) Act wenno Tignay ti Republika Blng. 11038 a pinirmaan babaen ni Presidente Rodrigo Duterte.[7]
Kitaen pay[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]
- ^ "Region 2 – Protected Areas". Department of Environment and Natural Resources Biodiversity Management Bureau. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-10-25. Naala idi Oktubre 25, 2014.
- ^ "Pamphlets on Forestry in the Philippine Islands, Vol. 1". Forgotten Books: London. Naala idi Oktubre 25, 2014.
- ^ "2004 Statistics on Philippine Protected Areas and Wildlife Resources". Department of Environment and Natural Resources Biodiversity Management Bureau. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi Agosto 8, 2014. Naala idi Oktubre 25, 2014.
- ^ "Proclamation No. 275" (PDF). Department of Environment and Natural Resources. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi Oktubre 25, 2014. Naala idi Oktubre 25, 2014.
- ^ "Salinas Salt Springs". Wondermondo. Naala idi Oktubre 25, 2014.
- ^ a b "Life flows from Salinas salt springs". Philippine Daily Inquirer. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi Nobiembre 9, 2014. Naala idi Oktubre 25, 2014.
- ^ "New law declares 5 Cagayan Valley's protected areas as national parks". Philippine Information Agency. Agosto 7, 2018. Naala idi Agosto 10, 2018.