Raw-ang Apo
| Raw-ang Apo | |
|---|---|
Kategoria II ti IUCN (nailian a parke) | |
 Buya manipud iti Silaw-taaw ti Raw-ang Apo iti Isla Apo | |
.svg)  Lokasion idiay Filipinas .svg) Raw-ang Apo (Filipinas) | |
| Lokasion | Lingsat Mindoro, Filipinas |
| Kaasitgan a siudad | Sablayan |
| Nagsasabtan | 12°39′42″N 120°24′52″E / 12.66167°N 120.41444°ENagsasabtan: 12°39′42″N 120°24′52″E / 12.66167°N 120.41444°E |
| Kalawa | 34 kuadrado kilometro (13 sq mi) |
| Mangituray a bagi | Departamento ti Enbironmento ken dagiti Masna a Rekurso Munisipal a Gobierno ti Sablayan |
Ti Raw-ang Apo ket ti sistema ti raw-ang ti korales iti Filipinas a mabirukan kadagiti akinlaud a danum ti probinsia ti Occidental Mindoro iti Lingsat Mindoro. Sumakop iti 34 kuadrado kilometro (13 sq mi), daytoy ket saan a ti maikadua kadakkelan nga agkakasigkay a sistema ti korales iti lubong, ngem ti kadakkelan iti pagilian.[1] Ti raw-ang ken dagiti mangpalikmut a danum ket maysa kadagiti nasalakniban a lugar iti pagilian nga inadministro a kas ti Masna a Parke ti Raw-ang Apo (ARNP). Daytoy ket maysa kadagiti kaaduan nga ammo ken kalatakan a pagbatokan a lugar iti pagilian. Daytoy ket nailista iti tentatibo a listaan para iti Luglugar ti Tawid iti Lubong ti UNESCO.[2]
Heograpia[urnosen | urnosen ti taudan]
Mabirukan ti Raw-ang Apo iti likmut ti 15 nautika milia (28 km; 17 mi) iti laud ti kaasitgan nga aplaya ti isla ti Filipinas iti Mindoro. Daytoy ket naisina manipud iti nangruna nga isla babaen ti Daya a Dalan ti Apo iti Lingsat Mindoro.[3] Iti politika, mabirukan ti raw-ang iti turay ti Probinsia ti Occidental Mindoro iti Rehion IV-B iti Filipinas ken napudpudno nga iti Ili ti Sablayan. Dagiti aktibidad ti turismo ket inadministro babaen ti lokal a gobierno ti Sablayan ken ti lokal nga opisina ti Departamento ti Enbironmento ken dagiti Masna a Rekurso (DENR).[4]
Sistema ti raw-ang[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti Raw-ang Apo ket ti agarup a ti maysa a pormasion iti trianggular nga atol ti korales iti agarup a 26 kilometro (16 mi) manipud iti amianan aginggana iti abagatan nga ungto, ken 20 kilometro (12 mi) manipud iti daya aginggana iti laud. Daytoy ket isina babaen dagiti dua a sistema ti look, dagiti look ti amianan ken abagatan a beddengan babaen dagiti akikid a plataporma ti raw-ang. Daytoy ket maysa a 34 kuadrado kilometro (13 sq mi) iti gangani a trianggular nga akin-amianan ken akin-abagatan dagiti kasla atol a raw-ang nga insina babaen ti adalem a kanal a nawaya iti laud. Agtaray ti kanal iti daya aginggana iti laud manipud iti 1.8 aginggana iti 30 metro (5 ft 11 in iti 98 ft 5 in) a kaadalem nga agraman kadagiti napino a puraw a darat a sirok, dagiti nadumaduma a bunton ken dagiti piraso dagiti agsangsanga a korales iti sirok ti adalem nga asul a danum.
Ti amianan a look ket ti maysa a narikpan a trianggular a plataporma ti raw-ang ti korales a sangkapaset a maipakita iti ababaw nga ugot. Daytoy ket relatibo nga ababaw nga addaan kadagiti kaadalen iti agarup a 2–10 metro (6 ft 7 in – 32 ft 10 in). Bayat nga iti abagatan a look ket ti maysa a nabaliktad a trianggular a plataporma ti korales a narikpan kadagiti dua bangir ken agarup a 30 metro (98 ft) iti kaadalem. Iti met maipada, ti raw-ang ti limestone ken darat a coralline kadagiti daya ken abagatan-akindaya a bangir ket kaaduna a mabirukan iti lugar.
Is-isla[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti kangrunaan a heograpikal a langa ti Raw-ang Apo ket naipalned, ngem dagiti tallo nga isla ket mangmarka daytoy iti rabaw: ti Isla Apo, Apo Menor (lokal nga ammo kas Binangaan) ken Cayos del Bajo ("Tektekla ti bangkag", lokal nga ammo a kas Tinangkapan).[5] Saan a matagtagitao dagiti isla. Manipud iti deklarasion ti annuroten iti “sona ti maiparit a panagala” iti Masna a Parke ti Raw-ang Apo idi 2007, dagiti laeng agtrabtrabaho ken dagiti kameng ti Force MARLEN (Marine and Apo Reef Law Enforcement for Nature), ti naigandat a mangisayangkat iti panagsalaknib ken agobra iti konserbasion, ti mabalin nga agyan iti nasalakniban a lugar kadagiti linawas a panagtrabaho.
Isla Apo[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti kadakkelan ket ti Isla Apo iti22 ektaria (54 acre) nga addaan kadagiti parakad ken mula iti aplaya. Ti raw-ang a mangpalikmut iti isla ket gumay-at iti 0.80 kilometro (1⁄2 mi) kadagiti lugar. Iti ruar dagiti parakad iti look kadagiti akindaya ken akin-abagatan a bangir ti Isla Apo, ti daga ket nadarat aginggana iti nadarat a daga a saan unay a dagiti adu a lan-ak ken partikula ti sekka. iti sabali, dagiti parakad ti look ket addaan iti nadarat a sekka a daga, a nalaokan kadagti tidda ti mula wenno dagiti nakersang a material.[5]
Ti Isla Apo ket maisina manipud iti Raw-ang Apo babaen ti maysa nga akikid, ken adalem a kanal. Ti isla ket agarup a 23 nautika milia (43 km; 26 mi) manipud iti Mindoro ken agarup a 20 nautika milia (37 km; 23 mi) manipud kadagiti Isla ti Nanga ken Tara, ti kaasitgan kadagiti isla manipud iti Isla Busuanga iti akinlaud a bangir ti Lingsat Mindoro. Ti Silaw Raw-ang Apo, a mabirukan iti amianan a daya ti parte ti sila, ket mangballaag kadagiti barko iti lokasion iti daytoy a peggad iti panaglayag.[3] Mabirukan ti isla iti dua ken iti gudua nga oras a nabigasion ti 240° manipud iti Sablayan babaen ti maysa a bangka.
Ti isla ket ayan ti maysa a permanente a kuartel ti montero iti parke a mangsisiim iti nailian a parke. Ti maysa nga administatibo nga eskritotio ket agkolkolekta kadagiti bayad iti enbironmento. Mabalin iti agyan iti maysa a rabii kadagiti tolda ken suheto kadagiti naisangayan a kasasaad. Adda laeng dagiti limitado a magun-od a pasilidad tapno masalakniban ti narukop nga ekosistema ti isla.
Bassit nga isla ti Apo Menor[urnosen | urnosen ti taudan]
Mabirukan ti Apo Menor iti asideg ti akinlaud a patingga ti Raw-ang Apo, itiagarup a 2.4 kilometro (1.5 mi) iti daya ti Isla Apo.[3] Daytoy ket maysa nga isla iti nabato a limestone ken relatibo nga awanan unay kadagiti mula.[5]
Cayos del Bajo[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti Cayos del Bajo ket dagiti nadalumpinas a pormasion ti bato a coralline nga awanan kadagiti mula iti akin-amianan a look iti asideg ti akindaya nga igid ti raw-ang. Iti ababaw nga ugot, adu kadagiti bassit a bato ket namaga iti raw-ang, a naipangpangruna iti igid ti amianan a bangirna.[3][5]
Kitaen pay[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]
- ^ "Apo Reef Natural Park". UNESCO World Heritage: Tentative Lists. UNESCO. 2006-05-16. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 11 Oktubre 2007. Naala idi 2007-10-08.
- ^ Hutchinson, Gretchen and Ventura, Edgar M. (1987). "Philippine Dive Versions", pg. 74. Philippine Dive Versions, Makati.
- ^ a b c d "United States Coast Pilot Philippine Islands".
- ^ (2014-03-19). "How To Get There" Naiyarkibo 2014-06-28 iti Wayback Machine. Apo Reef Natural Park Official Website. Naala idi 2014-09-25.
- ^ a b c d (2014-02-14). "Topography and Soil" Naiyarkibo 2014-06-28 iti Wayback Machine. Opisial a website ti Masna a Parke ti Raw-ang Apo. Naala idi 2014-09-25.
Bibliograpia[urnosen | urnosen ti taudan]
- Department of Environment and Natural Resources, Conservation of Priority Protected Areas Project, Apo Reef Natural Park Brochure. Sablayan, Occidental Mindoro; List of Proclaimed Marine Protected Areas; Protected Areas And Wildlife Bureau, 2004.
Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Raw-ang Apo iti Wikimedia Commons