Jump to content

Salvador Dali

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Salvador Dalí
Ni Salvador Dalí a rinetrato babaen ni Carl Van Vechten idi Nobiembre 29, 1939
NayanakSalvador Domingo Felipe Jacinto Dalí i Domènech
(1904-05-11)Mayo 11, 1904
Figueres, Espana
NatayEnero 23, 1989(1989-01-23) (tawen 84)
Figueres, Españia
PakipagilianEspaniol
EdukasionReal Academia de Bellas Artes de San Fernando, Madrid
Nakaam-ammuanPintura, Agiladawan, Potograpo, Eskultura, Mannurat, Pelikula
Nalatak nga obraTi Panagtalinaed iti Lagip (1931)
Rupa ni Mae West A Mabalin nga Usaren a Pagtaengan, (1935)
Nalamuyot a Bangonen nga adda dagiti Naanger a Lubias (Arep-ep iti Sibil a Gubat) (1936)
Dagiti Kannaway nga Aganninaw kadagiti Elepante (1937)
Ti Balerina iti Ulo ti Patay (1939)
TignayKubismo, Dada, surealismo
A(s)sawaGala Dalí
[urnosen iti Wikidata]

Ni Salvador Domingo Felipe Jacinto Dalí i Domènech, Umuna a Markes ti Dalí de Pubol (Mayo 11, 1904 – Enero 23, 1989), aamo pay a kas ni Salvador Dalí (/ˈdɑːli/;[1] Katalan: [səɫβəˈðo ðəˈɫi]), ket maysa idi a prominente nga Espaniol a surealista a pintor a naipasngay idiay Figueres, Espania.

Ni Dalí ket maysa a nalaing a manangiladawan, ken kaaduan nga amo para kadagiti makasulong ken nakakaskasdaaw a ladawan iti surealista nga obrana. Ti kinalaingna nga agpinta ket masansan a maigupgupit iti impluensia dagiti apo ti Renasimiento[2][3] Ti kalatakan nga ammo nga obrana ket ti Ti Persistansia ti Memoria, ken nakompleto daytoy idi Agosto 1931. Dagiti adu a kita ti artistiko nga obra ni Dalí ket mairaman ti pelikula, eskultura, ken potograpia, ken nakitintinnulong kadagiti nadumaduma a nga artista iti nadumaduma a karuay ti midia.

Nangigupit ti Dalí iti "panagayatna iti amin a nasayaat a banag ken nalabes, ti panagayatko iti ramen ken ti panagayatko oriental a kawes"[4] iti maysa nga "Arabo a kaputotan", ken nagtunton a dagiti taudanna ket naggapo manipud kadagiti Moro.

Ni Dalí ket managpanpanunot idi, ken nagay-ayat pay ti karkarna ken nalabes a panagkukua. Ti eksentriko nga ugalina ken dagiti tignayna a makaawis iti pannakaikaskaso iti publiko ket sagpaminsan nga ad-adu a makaawis iti pannakaikaskaso ngem ti obrana, ken nakadismaya met daytoy kadagiti tattao a nagay-ayat kadagiti obrana, ken ti pannakairteng kadagiti ktritikona.[5][6]

Biograpia

[urnosen | urnosen ti taudan]

Nasapa a biag

[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti Dalí a pamilia idi 1910: manipud ti kanawan a ngato, ti ikitna a ni Maria Teresa, ti ina, ti ama, ni Salvador Dalí, ikitna a ni Caterina (kalpasan ket nagbalin a maikadua nga asawa ti amana), kabsat a babai a ni Anna Maria ken ni apongna a baket a ni Anna

Ni Salvador Domingo Felipe Jacinto Dalí i Domènech ket naipasngay idi Mayo 11, 1904, idi bigat ti 8:45 GMT[7] idiay ili ti Figueres, idiay rehion ti Empordà , ken asideg idiay Pranses a pagbeddengan ti Katalonia, Espania.[8] Ti laklakay a kabsat a lalaki ni Dalí ket agnagan met ti Salvador (bnaipasngay idi Oktubre 12, 1901), ken pimmusay iti gastroenteritis iti nasapsapa a siam a bulan, iti Agosto 1, 1903. Ti amana, ni Salvador Dalí i Cusí, ket tengnga a klase idi nga abogado ken notario[9] nga iti arngianna iti nainget a displina ket natibnokan babaen ti asawana a ni Felipa Domenech Ferrés, a nangaw-awis kadagiti annakna a lallaki kadagiti artistiko a panagay-ayatda.[10]

Idi isu ket agtawen iti lima, ni Dalí ket naikuyog idiay tanem ti kabsatna a lalaki ken inbaga dagiti nagannak kaniana nga isu ket reinkarnasion ti kabsatna,[11] ti konsepto a pinatpatina.[12] Kinuna ni Dalí iti kabsatna a lalaki, "...umaspingkami kasla dagiti tedted ti danum, ngem aggiddiatkami kadagiti panagballatek."[13] Isu "ket mabalin idi nga immuna a bersion iti bagik ngem naparsua iti adu unay nga absoluto."[13] Dagiti ladawan ti napauten a pimmusay a kabsatna a lalaki ket agparangto a naisengngat kadagiti naudi nga obrana, a mairaman ti Ti Ladawan ti Natay a Kasatko a Lalaki (1963).

Ni Dalí ket addaan pay iti kasat a babai, ni Anna Maria, ken tallo a tawen nga ub-ubing.[9] Idi 1949, isu ket nangipablaak ti libro a maipanggep kenni Dali, Ni Dalí A Kas Nakitkita Babaen t Ti Kabsatna a Lalaki.[14] Dagiti gayyemna idi ubing ket mairaman dagiti nagay-ayam iti putbol a ni Sagibarba ken ni Josep Samitier ti FC Barcelona. Idi las-ud dagiti piesta idiay pagliwliwaan iti Katalan ti Cadaqués, dagiti tallo ket nagay-ayamda iti putbol.

Ni Dalí ket nagbasa iti eskuela ti panangiladawan. Idi 1916, ni Dalí ket naduktalanna pay ti moderno a panagpinta iti panagbanniagana iti kalgaw a bakasion idiay Cadaqués a kaduana ti pamilia ni Ramon Pichot, ti lokal nga artista a kankanayon a napnapan idiay Paris.[9] Ti simmaruno a tawen, ti ama ni Dalí ket nagurnos iti maysa nga eksibision kadagiti inladawanna iti uging idiay balay ti pamiliana. Isuket immuna a nangipabuya iti eksibisionna idiay Teatro ti Munisipo idiay Figueres idi 1919, ti lugar a nagsublianna kalpasan kadagiti napalabas a dekada.

Idi Pebrero 1921, ti ina ni Dalí ket pimmusay iti kanser ti suso. Ni Dalí ket agtawen idi ti innem a pulo; kinunana idi a ti ipupusay ti inana "ti kakaruan idi a disnog a nasanay iti biagko. Rinaraemko isuna... Saanak a makaibbet iti pannakapukawko iti tao a nakanamnamaak a makaaramid kadagiti saan a makita ken saan a maliklikan a tukki iti kararuak."[15][6] Kalpasan ti ipupusay ti inana, ti ama ni Dalí ket inasawana ti kabsat a babai ti inana. Ni Dalí ket saan met a nangtallikud iti daytoy a pannakiasawa, gapu ta isu ket nagayat unay ket adu met iti respetona iti ikitna.[9]

Madrid ken Paris

[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti nagmulmulagat a ni Dalí (kanigid) ken ti kaduana a surealista ng aartista a ni Man Ray idiay Paris idi Hunio 16, 1934

Idi 1922, ni Dalí ket napan idiay Residencia de Estudiantes (Pagdagusan dagiti Estudiante) idiay Madrid[9] ken nagadal idiay Real Academia de Bellas Artes de San Fernando. Ti nakuttong a 1.72 m (5 ft. 7¾ in.) iti katayag,[16] Ni Dalí ket nakaaw-awisen iti pannakaikaskaso a kas maysa nga eksentriko ken dando. Atiddog idi ti buokna ken dagiti patilia, amerikana, dagiti medias, ken dagiti baturga iti estilo iti Ingles nga artistiko a kawes iti naladaw a maika-19 a siglo.

Idiay Residencia, isu ket nagbalin nga asideg a gayyem ni Pepín Bello, Luis Buñuel, ken ni Federico García Lorca. Ti pannakigayyemna kenni Lorca ket addaan iti napigsa nga elemento iti regget,[17] ngem ni Dalí ket nangtallikud kadagiti panag-abanse iti sekso ti mannaniw.[18]

Nupay kasta, dagiti pinintaanna idi, iti panageksperimentona iti Kubismo, iti nakagun-odanna iti kaaduan a pannakaikaskaso manipud kadagiti kaduana nga estudiante. Ti laeng pakaammona iti arte ti Kubismo ket nagtaud manipud kadagiti artikulo iti magasin ken ti katologo nga inted kaniana babaen ni Pichot, gapu ta awan idi dagiti artista ti Kubismo idiay Madrid iti dayta a panawen. Idi 1924, ti saan pay a nadayeg a Salvador Dalí ket immuna a nangiladawan iti maysa a libro iti dayta a panawen. Ti pannakaipablaak iti Katalan a daniw ti Les bruixes de Llers ("Dagiti Bruha ti Llers") babaen ti gayyemna ken kaeskuelaanna, ti mannaniw a ni Carles Fages de Climent. Ni Dalí ket nageksperimento pay iti Dada, a nakaimpluensia iti obrana iti amin a paset ti panagbiagna.

Ni Dalí ket napatalaw idiay Academia idi 1926, iti nabiit kalpasan dagiti naudi nga eksaminasionna idi napabasol a nangirugi iti riribok.[19][6] Ti panangiturayna iti kinalaing iti panagpinta iti dayta a panawen ket ebidensia babaen iti realistikona a Ti Basket ti Tinapay, a napinta idi 1926.[20] Iti dayta met laeng a tawen, isu ket nagaramid ti immuna a panagbisitana iti Paris, nga idiay ket nasarungkaranna ni Pablo Picasso, a rinaraeman met idi ti ubing a Dalí.[6] Ni Picasso ket nakangkangegen kadagiti nasayaat a reporta a maipanggep kenni Dalí manipud kenni Joan Miró, ti kaduana a Katalan a nangipayammo kaniana kadagiti adu a Surealista a gayyemna.[6] Idi nakapardus-as iti bukodna nga estilo kadagiti simmaruno a napalabas a tawen, ni Dalí ket nagpartuat kadagiti adu a bilang ti obra nga adu a naimpluensiaan babaen ni Picasso ken ni Miró.

Dagiti nota

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ "Dali". Random House Webster's Unabridged Dictionary.
  2. ^ "Phelan, Joseph, ',The Salvador Dalí Show". Artcyclopedia.com. Naala idi Agosto 22, 2010.
  3. ^ Dalí, Salvador. (2000) Dalí: 16 Art Stickers, Courier Dover Publications. ISBN 0-486-41074-9.
  4. ^ Ian Gibson (1997). The Shameful Life of Salvador Dalí. W. W. Norton & Company. Ni Gibson ket naammuanna a ni "Dalí" (ken dagiti adu a kitana) ket kadawyan nga apeyido kadagiti pagilian ti Arabo a kas ti Morocco, Tunisia, Arhelia wenno Ehipto. Iti met sabali, ken segun pay kenni Gibson, ti pamilia ti ina ni Dalí, ti Domènech ti Barcelona, ket addaanda kadagiti Hudio a kaputotan.
  5. ^ Saladyga, Stephen Francis. "The Mindset of Salvador Dalí" Naiyarkibo 2009-07-28 iti Wayback Machine. lamplighter (Niagara University). Vol. 1 No. 3, Summer 2006. Naala idi Hulio 22, 2006.
  6. ^ a b c d e Meisler, Stanley (Abril 2005). "The Surreal World of Salvador Dalí". Smithsonian.com. Smithsonian Magazine. Naala idi 2014-07-12.
  7. ^ Birth certificate and "Dalí Biography". Dalí Museum. Dalí Museum. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-08-27. Naala idi Agosto 24, 2008.
  8. ^ Dalí, The Secret Life of Salvador Dalí, 1948, Londres: Vision Press, p.33
  9. ^ a b c d e Llongueras, Lluís. (2004) Dalí, Ediciones B – Mexico. ISBN 84-666-1343-9.
  10. ^ Rojas, Carlos. Salvador Dalí, Or the Art of Spitting on Your Mother's Portrait, Penn State Press (1993). ISBN 0-271-00842-3.
  11. ^ Salvador Dalí. [INA.com. Naala idi Hulio 31, 2006.
  12. ^ Salvador Dalí biography on astrodatabank.com. Naala idi Septiembre 30, 2006.
  13. ^ a b Dalí, Secret Life, p.2
  14. ^ "Dalí Biography 1904–1989 – Part Two". artelino.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2006-10-25. Naala idi Septiembre 30, 2006.
  15. ^ Dalí, Secret Life, pp.152–153
  16. ^ Kas nailista idiay ti rehistrona iti pagbaludan idi 1924, idi agtawen iti 20. Nupay kasta, ti barberna ken biograpo a ni Luis Llongueras, ket inbagbagana a ni Dalí ket agtayag idi iti 1.74 m (5 ft 8+1⁄2 in).
  17. ^ For more in-depth information about the Lorca-Dalí connection see Lorca-Dalí: el amor que no pudo ser and The Shameful Life of Salvador Dalí, both by Ian Gibson.
  18. ^ Bosquet, Alain, Conversations with Dalí, 1969. p. 19–20. (PDF format) (of García Lorca) 'S.D.:He was homosexual, as everyone knows, and madly in love with me. He tried to screw me twice .... I was extremely annoyed, because I wasn’t homosexual, and I wasn’t interested in giving in. Besides, it hurts. So nothing came of it. But I felt awfully flattered vis-à-vis the prestige. Deep down I felt that he was a great poet and that I owe him a tiny bit of the Divine Dalí's asshole. He eventually bagged a young girl, and she replaced me in the sacrifice. Failing to get me to put my ass at his disposal, he swore that the girl's sacrifice was matched by his own: it was the first time he had ever slept with a woman.'
  19. ^ Salvador Dalí: Olga's Gallery. Naala idi Hulio 22, 2006.
  20. ^ "Paintings Gallery No. 5". Dali-gallery.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2010-08-27. Naala idi Agosto 22, 2010.

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig ken ni Salvador Dali iti Wikimedia Commons
Dagiti inadaw a sasao a mainaig ken ni Salvador Dali iti Wikiquote (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Salvador_Dali&oldid=400840"