Kitaen ti taudan para iti Bantay Mariveles

{{Infobox bantay
| name = Bantay Mariveles
| photo = Bataan Mariveles 1.JPG
| photo_caption = Ti Bantay Mariveles ken iti kannawanna ket ti Bantay Limay a kas nakitkita manipud iti pagserrekan iti Luek Manila.  Ti isla iti sangaunan a kanawan ket ti [[Corregidor]].
| elevation_m = 1388
| elevation_ref = 
| prominence_m = 1388
| location = [[Bataan|Probinsia ti Bataan]], [[Filipinas]]
| map = Filipinas
| map_alt = 
| map_caption = Lokasion ti Bantay Mariveles idiay Filipinas
| map_size =
| label = Bantay Mariveles
| label_position = left
| coordinates = {{coord|14|31|26|N|120|27|50|E|type:mountain_region:PH_scale:100000|format=dms|display=inline,title}}
| range = [[Banbantay ti Zambales]]
| topo = PCGS-2511
| type = kompleks ti [[Estratobulkan]]-[[Kaldera]]
| age = 
| volcanic_arc/belt = Lineamento ti Lumaud a Bataan
| last_eruption = 2050 [[BCE]]
| first_ascent = 
| easiest_route = 
}}

Ti '''Bantay Mariveles''' ket [[malmalmeng a bulkan|malmalmeng]] a [[bulkan]] a mabirukan idiay [[Dagiti probinsia ti Filipinas|probinsia]] ti [[Bataan]] iti [[Filipinas]]. Ti Bantay Mariveles ken ti kaaripingna a [[Bantay Natib]] ket buklen ti 80.9 a porsiento iti dagup a kalawa ti daga ti probinsia.<ref>Redpen (2008-01-24). [http://www.mybataan.com/content/view/276/96/ "Banbantay ti Bataan="]. MyBataan.com. Naala idi 2011-09-15.</ref>  Ti bantay ken ti kaaripingna a kono ket naisanglad iti bangir ti siudad ti [[Manila]] iti ballasiw ti [[Luek Manila]], a mangit-ited ti napintas a pakabuyaan ti ilelennek ti init a nakitkita manipud idiay Manila.

== Lokasion ==

Ti Bantay Mariveles ket naisanglad iti akin-abagatan a patingga ti [[Banbantay ti Zambales]] idiay [[Peninsula ti Bataan ]], laud ti [[Luek Manila]]. Ti probinsia ti Bataan ket tagikua ti [[Tengnga a Luzon|Sentral]] a [[Luzon]] wenno [[Dagiti rehion ti Filipinas|Rehion]] III ti Filipinas.

== Dagiti pisikal a langa ==

Ti Bantay Mariveles ket dakkel nga [[estratobulkan]] nga addaan iti {{pagbaliwen|4|km|mi|adj=on}} a kaldera iti pantok nga agayus iti amianan. Ti kangatuan a pantok, a tinawtawagan iti Mariveles, ket agtayag iti {{pagbaliwen|1388|m|ft}} [[Ngato ti lessaad ti baybay|asl]].  Ti Bantay Pantingan, Bataan, Tarak, ken Vintana ket dagiti sabali pay a pantok ti kompleks ti kaldera ti bulkan, nga addaan iti diametro ti baba iti {{pagbaliwen|22|km|mi}}.<ref name="PHIVOLCS" />

Ti [[Bantay Samat]] idiay akin-amianan a bakras ken ti Bantay Limay idiay akindaya a bakras, ket dagiti nangruna, dagiti ubbing pay ti kitana a [[parasitiko a kono]] ti bulkan.

Ti Bantay Mariveles ket termal pay laeng nga aktibo nga addaan kadagiti sumaganad a [[napudot nga ubbog]] ti mabirukan iti kaunegan ti kompleks: Ubbog Tiis, Ubbog Saysain, ken Ubbog Pucot.<ref name="PHIVOLCS">[http://volcano.phivolcs.dost.gov.ph/update_VMEPD/Volcano/VolcanoList/mariveles.htm "Mariveles"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111005165446/http://volcano.phivolcs.dost.gov.ph/update_VMEPD/Volcano/VolcanoList/mariveles.htm |date=2011-10-05 }}. Website ti PHIVOLCS. Naala idi 2011-07-28.</ref>

== Dagiti panagbettak ==

Awan dagiti naipakasaritaan a panagbettak a nairehistro manipud iti kaldera ti Mariveles, nga iti kaudian nga aktibidad nga impakpakita babaen ti [[Radiokarbon a panangipetsa]] ket napasamak idi tengnga-[[Holoseno]] wenno agarup a 2050 [[BCE]].<ref>[http://www.volcano.si.edu/world/volcano.cfm?vnum=0703-081&volpage=erupt "Panagbettak a Pakasaritaan ti Mariveles"]. Global a Programa ti Bulkanismo. Naala idi 2011-07-28.</ref>

== Heolohia ==

Ti kabatbatuan a kita ket kaaduan iti [[biotita]], [[hornblenda]], ken [[andesita]], nga addaan kadagiti [[dasita]] a panagayus ken dasitiko a [[tufo (kita ti bato)|tufo]] a kapada ti asideg a [[Bantay Natib]].

Ti Bantay Mariveles ket adda iti Lineamento ti Akinlaud a Bataan a [[bulkaniko a barikes]] ti Luzon, a mangiraman ti [[Bantay Pinatubo]], ti lugar ti maikadua a kadakkelan a panagbettak iti naudi a maika-20 a siglo.<ref name="PHIVOLCS" />

== Dagiti listaan ==

Ti [[Instituto ti Filipinas iti Bulkanolohia ken Sismolohia]] (PHIVOLCS), ti sanga ti gobierno ti Filipinas a mangipanggep ti bulkanolohia ti pagilian, ket ilistana ti Mariveles a kas [[Instituto ti Filipinas iti Bulkanolohia ken Sismolohia#Mabalin nga aktibo| mabalin nga aktibo]] a bulkan para iti edad ti kaudian a panagbettakna ken dagiti aktibo a termal a langa.<ref name="PHIVOLCS" />

== Panagsang-at iti Mariveles ==
Adda metten dagiti tallo a pantok nga ammo ti lokal a komunidad nga agkalkalay-at iti bantay: Pantok Tarak, Pantok Pantingan wenno Banayan, ken Pantok Mariveles.  Dagiti sabali pay a pantok ket agur-urayda pay laeng a masukimat.

Ti Pantok Tarak ket nadayeg a papanan idiay Bantay Mariveles a ti pagrugian a puntona ket mabirukan idiay Baranggay Alas-asin, [[Mariveles, Bataan|Mariveles]], [[Bataan]].<ref name="PM">[http://www.pinoymountaineer.com/2007/08/tarak-ridge-1130.html "Tarak Ridge"]. Pinoy Mountaineer. Naala idi 2012-02-21.</ref>  Ti Pantok Pantingan (lokal a Tinawtawagan ti Pantok Banayan) ket mabalin a serrekan babaen ti Sitio Duhat, Saysain, [[Bagac, Bataan|Bagac]], [[Bataan]]. Ti Pantok Mariveles ket mabalin a maserrekan babaen ti Sitio Parca, [[Mariveles, Bataan|Mariveles]], [[Bataan]].

== Kitaen pay ==
* [[Listaan dagiti aktibo a bulkan ti Filipinas]]
* [[Listaan dagiti mabalin nga aktibo a bulkan ti Filipinas]]
* [[Listaan dagiti di aktibo a bulkan ti Filipinas]]
* [[Singsing ti Apuy ti Pasipiko]]

== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}

== Dagiti akinruar a silpo ==
* [http://volcano.phivolcs.dost.gov.ph/update_VMEPD/Volcano/VolcanoList/mariveles.htm Instituto ti Filipinas iti Bulkanolohia ken Sismolohia (PHIVOLCS), Panid ti Mariveles] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111005165446/http://volcano.phivolcs.dost.gov.ph/update_VMEPD/Volcano/VolcanoList/mariveles.htm |date=2011-10-05 }}
* [http://www.volcano.si.edu/world/volcano.cfm?vnum=0703-081 Global a Programa ti Bulkanismo ti Instituto ti Smithsonia, Panid ti Mariveles]
* [http://www.mybataan.com/content/view/461/96/ Kabambantayan ti Mariveles] manipud iti MyBataan
* [http://www.pinoymountaineer.com/2007/08/tarak-ridge-1130.html Panagsang-at iti Mariveles papaen ti Pantok Tarak\] manipud iti Pinoy Mountaineer

{{DEFAULTSORT:Mariveles}}
[[Kategoria:Dagiti estratobulkan]]
[[Kategoria:Dagiti bulkan ti Luzon]]
[[Kategoria:Banbantay ti Filipinas]]
[[Kategoria:Bataan]]
[[Kategoria:Dagiti mabalin nga aktibo a bulkan ti Filipinas]]