Is-isla Babuyan
 Is-isla Babuyan ti Lingsat Luzon | |
.svg)  Is-isla Babuyan Lokasion idiay Filipinas | |
| Heograpia | |
|---|---|
| Lokasion | Lingsat Luzon |
| Nagsasabtan | 19°15′N 121°40′E / 19.250°N 121.667°ENagsasabtan: 19°15′N 121°40′E / 19.250°N 121.667°E |
| Kadenna a bagbagi ti danum | |
| Kangrunaan nga is-isla | |
| Administrasion | |
| Rehion | Tanap ti Cagayan |
| Probinsia | Cagayan |
| Ili | |
Ti Isla Babuyan ammo pay a kas ti Grupo ti Is-isla ti Babuyan, ket ti maysa a purpuro idiay Filipinas, mabirukan idiay Lingsat Luzon iti amianan ti nangruna nga isla ti Luzon. Ti purpuro ket buklen dagiti nangruna nga uppat nga isla ken dagiti mangpalikmut kaniada a babbabassit nga isla. Dagitoy a nangruna nga isla ket, iti agpakanawan manipud iti amianan a daya, ti Babuyan, Calayan, Dalupiri, Fuga, ken Camiguin. Ti is-isla Babuyan ket naisinsinada manipud iti Luzon babaen ti Kanal Babuyan, ken manipud iti probinsia ti Batanes iti amianan babaen ti Kanal Balintang.
Tattao
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti nagtaudan dagiti tattao a Babuyan ket napetsado kadagiti napalabas a tawen ti 60,000+ idi dagiti tribu ti Negrito ket tinagtagitaoda dagiti isla, kalpasanna napan dagiti Austronesio iti isla. Kadagiti naladaw a tawen ti 1580, dagiti dakkel a grupo dagiti Filipino ket pimmanawda iti nangruna daga idi nangrugi ti Espaniol a nangraut iti Filipinas. Dagiti bassit nga isla itan ket addaan kadagiti aglalaok a sabsabali a grupo ti etniko. Manipud kadagiti nasapa a tawen ti 1800, dagiti tattao manipud idiay Hawaii, Samoa, Tonga ken ti pay Hapon ket nagtataengda iti grupo dagiti isla. Bayat a dagiti patneng a tattao ket naikeddengda a Filipino, isuda ket naglalaok nga etniko ti tattao manipud iti Samoa, Hawaii, Hapon ken Tonga nga itan ket tinawtawaganda ti isla kas ti pagtaenganda.
Relihion
[urnosen | urnosen ti taudan]Adda dagiti dadduma a tattao a Babuyan ket kaaduanda a politeistiko ken namatmatida kadagiti nadumaduma a dios, dagiti dadduma ket agsansanayda iti Hinduismo. Kadagiti tawen ti 1940, dagiti soldado nga Amerikano ket nangipaammoda kadagiti patneng a tattao iti relihion ti Kristiano ken itan ket 30% kadagiti patneng ket Kristianoda.
Gobierno
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti sibubukel a purpuro ket inadministro babaen ti probinsia ti Cagayan, a ti Babuyan, Calayan, Camiguin, ken Dalupiri ket isuda ti mangbukel iti ili ti Calayan[1] bayat a ti Fuga ket turayan babaen ti ili ti Aparri.[2] Ti Babuyan ken Dalupiri ket dagiti agmaymaysa a baranggay iti ili ti Calayan, ket respektiboda nanaganan iti Babuyan Claro ken Dalupiri, bayat a ti Isla Fuga ket maysa pay nga agmaymaysa a baranggay, nga agnagan pay iti Isla Fuga idiay Aparri.
Heolohia
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti akindaya nga isla ti purpuro ket parteda ti Bulkaniko nga Arko ti Luzon. Dagiti tallo a bulkan manipud kadagiti dua nga isla ket bimtakda kadagiti naipakasaritaan a panawen – ti Camiguin de Babuyanes iti Isla Camiguin,[3] ti Babuyan Claro (ammo pay a kas Bantay Babuyan) iti Isla Babuyan.[4] Ti pay sabali a bassit a bulkaniko nga isla ket mabirukan bassit iti 22 km (14 mi) iti amianan a daya ti Isla Camiguin, ti Bulkan Didicas iti Isla Didicas, ket nagbalin laeng a permanente nga isla iti las-ud ti aktibidad idi 1952.[5]
Is-isla
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti sumaganad ket dagiti isla ti Babuyan ken dagiti kadennada a babassit nga isla ken batbato:[6]
- Babuyan Claro
- Isla Pan de Azucar
- Calayan
- Isla Panuitan
- Batbato Wyllie
- Camiguin
- Batbato Guinapac
- Isla Pamoctan
- isla Pinon
- Isla Dalupiri
- Bassit nga Isla ti Irao
- Isla Didicas
- Isla Fuga
- Isla Barit
- Isla Mabag
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ "Calayan" Naiyarkibo 2014-07-12 iti Wayback Machine. Opisial a Website ti Gobierno ti Probinsia ti Cagayan. Naala idi 2013-04-01.
- ^ "Aparri" Naiyarkibo 2016-03-05 iti Wayback Machine. Opisial a Website ti Gobierno ti Probinsia ti Cagayan. Naala idi 2013-04-01.
- ^ "Camiguin de Babuyanes" Naiyarkibo 2017-03-13 iti Wayback Machine. Global Volcanism Program. Naala idi 2013-04-01.
- ^ "Babuyan Claro" Naiyarkibo 2018-10-03 iti Wayback Machine. Global Volcanism Program. Naala idi 2013-04-01.
- ^ "Didicas" Naiyarkibo 2018-10-03 iti Wayback Machine. Global Volcanism Program. Naala idi 2013-04-01.
- ^ U.S. Coast and Geodetic Survey (1919). "United States Coast Pilot, Philippine Islands, Part 1", pp. 41–44. Government Printing Office, Washington.