Jump to content

Nicaragua

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia

Nagsasabtan: 13°8′N 85°7′W / 13.133°N 85.117°W / 13.133; -85.117

Republika ti Nicaragua
República de Nicaragua  (Espaniol)
Wagayway ti Nicaragua
Wagayway
Eskudo ti Nicaragua
Eskudo
Napili a pagsasao: En Dios confiamos  (Espaniol)
"Agtalekkami ti Dios" [1]
Nailian a kanta: Salve a ti, Nicaragua (Espaniol)
Kablaawanka, Nicaragua
Lokasion ti Nicaragua
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Managua
12°6′N 86°14′W / 12.100°N 86.233°W / 12.100; -86.233
Opisial a sasaoEspaniol
Mabigbig a rehional a sasao
Grupgrupo ti etniko
(2011[2])
  • 69% Mestiso
  • 17% Puraw
  • 9% Nangisit
  • 5% Indihenio
Nagan dagiti umiliNicaraguano
GobiernoUnitario a presidensial a batay-linteg a republika
Daniel Ortega (FSLN))
Rosario Murillo
LehislaturaNailian nga Asemblia
Wayawaya manipud iti Espania, Mehiko ken ti Pederal a Republika ti Tengnga nga Amerika
• Nairangarang
15 Septiembre 1821
• Nabigbigan
25 Hulio 1850
• manipud iti Umuna nga IMperio ti Mehiko
1 Hulio 1823
31 Mayo 1838
• Rebolusion
19 Hulio 1979
• Agdama a batay-linteg
9 Enero 1987[3]
Kalawa
• Dagup
130,375 km2 (50,338 sq mi) (Maika-96)
• Danum (%)
7.14
Populasion
• Senso idi 2012
6,167,237[4]
• Densidad
51/km2 (132.1/sq mi) (Maika-155)
GDP (PPP)Karkulo idi 2017
• Dagup
$35.835-bilion[5]
• Tunggal maysa a tao
$5,755[5]
GDP (nominal)Karkulo idi 2017
• Dagup
$13.748-bilion[5]
• Tunggal maysa a tao
$2,207[5]
Gini (2009)45.7[6]
kalalainganna
HDI (2015)increase 0.645[7]
kalalainganna · Maika-125
KuartaCórdoba (NIO)
Sona ti orasUTC−6 (CST)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+505
Kodigo ti ISO 3166NI
TLD ti internet.ni

Ti Nicaragua (Espaniol: [nikaˈɾaɣwa]), opisial a ti Republika ti Nicaragua ket ti kadakkelan a pagilian iti ismo ti Tengnga nga Amerika, a pagbeddengan babaen ti Honduras iti amianan, ti Karibe iti daya, Costa Rica iti abagatan, ken ti Taaw Pasipiko iti laud. Ti Managua ket ti kapitolio ken kadakkelan a siudad ti pagilian ken ti pay maikatlo a kadakkelan a siudad idiay Tengnga nga Amerika, kalpasan ti Tegucigalpa ken Siudad ti Guatemala. Ti multi-etniko a populasion ti innem a riwriw ket mairaman dagiti tattao iti tawid nga indehenio, Europeano, Aprikano, ken Asiano. Ti nangruna a pagsasao ket Espaniol. Dagiti patneng a tribu iti Aplaya ti Mosquito ket agsasaoda kadagiti bukodda a pagsasao ken Ingles.

Kasisigud a tinagtagitao babaen dagiti nadumaduma nga indihenio a kultura manipud kadagiti ugma a panawen, pinarukma ti Imperio nga Espaniol ti rehion idi maika-16 a siglo. Nakagun-od ti Nicaragua iti wayawya manipud iti Espania idi 1821. Ti Aplaya ti Mosquito ket simmurot iti sabali a dalan iti pakasaritaan, kinolonia daytoy dagiti Ingles idi maika-17 a siglo ken kalpasanna tinurayan daytoy dagiti Briton, ken dagiti bassit panagsasarak kadagiti Espaniol idi maika-19 a siglo. Daytoy ket nagbalin a maysa a nawaya a teritorio ti Nicaragua idi 1860 ken ti akin-amianan unay a partena ket kanungpalan a naiyakar iti Honduras idi 1960. Manipud iti pannakawayawayana, ti Nicaragua ket napanen kadagiti paset ti panawen iti riribok iti politika, diktatoria, ken dagiti didigra—dagiti kangrunaan a gapuanan a nakaiturongan ti Yaalsa ti Nicaragua kadagiti tawen ti 1960 ken 1970 ken ti Gubat Contra kadagiti tawen ti 1980. ti Nicaragua ket maysa a representatibo a demokratiko a republika.

Ti panaglalaok dagiti tradision ti kultura ket nakapataud iti adu a dibersidad iti folklore, luto, musika, ken literatura, a naisangsangayan ti literatura gapu kadagiti literario a kontribusion dagiti mannaniw ken mannurat a Nicaraguano, a kas ni Rubén Darío. Ammo akas ti "daga dagiti danaw ken dagiti bulkan",[8][9] Ti Nicaragua ket ayan pay ti maikadua a kadakkelan a katuduan a bakir iti Kaamerikaan. Ti pagilian ket bukod a nagisaad iti gandat nga addaanto iti 90% iti maparo nga enerhia babaen ti tawen ti 2020.[10] Ti dibersidad ti biolohia, nabara a klima ti tropiko ken dagiti aktibo abulkan ket mangaramid iti Nicaragua iti maysa nga umad-adu a nadayeg a papanan dagiti turista.[11][12]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Kas naipakita iti Córdoba; kitaen, kas pagarigan, Banco Central de Nicaragua Naiyarkibo 2010-09-24 iti Wayback Machine.
  2. ^ "Nicaragua Demographics Profile 2011". Nicaragua. Index Mundi. 2011. Naala idi 2011-07-16.
  3. ^ "Nicaragua". CIA World Factbook. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-02-13. Naala idi 2007-05-09.
  4. ^ "Población Total, estimada al 30 de Junio del año 2012" (PDF) (iti Espaniol). National Nicaraguan Institute of Development Information. pp. 1–5. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2 Mayo 2013. Naala idi 24 Marso 2013.
  5. ^ a b c d "Nicaragua". International Monetary Fund.
  6. ^ "Gini Index". Banko ti Lubong. Naala idi 2013-07-18.
  7. ^ United Nations Development Programme (2015). "2015 Human Development Report" (PDF). New York: United Nations. Naala idi 15 Disiembre 2015.
  8. ^ Brierley, Jan (15 Oktubre 2017). "Sense of wonder: Discover the turbulent past of Central America". Daily Express (iti Ingles). Naala idi 27 Oktubre 2017.
  9. ^ Wallace, Will and Camilla (10 Abril 2010). "Traveller's Guide: Nicaragua". The Independent. Naala idi 27 Oktubre 2017.
  10. ^ "Why isn't Nicaragua in the Paris agreement?". BBC News. 3 Hunio 2017. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2017-10-28. Naala idi 27 Oktubre 2017.
  11. ^ Dicum, G (2006-12-17). "The Rediscovery of Nicaragua". Travel Section. New York: TraveThe New York Times. Naala idi 2010-06-26.
  12. ^ Davis, LS (2009-04-22). "Nicaragua: The next Costa Rica?". Mother Nature Network. MNN Holdings, LLC. Naala idi 2010-06-26.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Nicaragua iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Nicaragua manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Nicaragua&oldid=393060"