Pagsasao a Hawayano
| Hawayano | |
|---|---|
| ʻŌlelo Hawaiʻi | |
| Rehion | Hawaiʻi, konsentrado idiay Niʻihau ken Hawaiʻi |
| Etnisidad | Dagiti patneng a Hawayano |
Patubo a mangisasao | 2,000 (1997)[1] aginggana iti 24,000+ (2006–2008)[2] |
| Latin (Alpabeto a Hawayano) Braille a Hawayano | |
| Opisial a kasasaad | |
Opisial a mangisasao | Hawaiʻi |
Pakabigbigan a minoridad a pagsasao | |
| Kodkodigo ti pagsasao | |
| ISO 639-2 | haw |
| ISO 639-3 | haw |
| Glottolog | hawa1245 |
| ELP | Hawaiian |
 | |
Ti pagsasao a Hawayano[3] (Hawayano: ʻŌlelo Hawaiʻi ket ti pagsasao a Polinesio a mangala ti nagan iti Hawaiʻi, ti kadakkelan nga isla iti tropikal a purpuro ti Amianan a Pasipiko nga idiay met ti nakapadur-asanna. Ti Hawayano, kakuyogna ti Ingles, ket isu ti opisial a pagsasao ti estado ti Hawaii. Inpundar babaen ni Ari Kamehameha III ti immuna a batay-linteg ti pagsasao a Hawayano idi 1839 ken 1840.
Gapu kadagiti nadumaduma a rason, a mairaman ti lehislasion ti teritorio a mangitakder ti Ingles a kas ti opisial a pagsasao kadagiti eskuela, ti bilang dagiti patneng nga agsasao ti Hawayano ket nagin-inut a bimmassit idi las-ud ti paset ti panawen manipud kadagiti tawen ti 1830 aginggana kadagiti tawen ti 1950. Ti Hawayano ket sinukatanen babaen ti Ingles iti innem kadagiti pito a matagtagitao nga isla. Idi 2001, dagiti patneng nga agsasao iti Hawayano ket nagdagup iti basbassit ngem 0.1% iti dagup a populasion ti estado. Nadanagan met dagiti lingguista ti pakaikarian iti daytoy ken dagiti dadduma a madangran a pagsasao.[4][5]
Urayno kasta, mamipud iti circa 1949 aginggana iti agdama ng aaldaw, adda metten nagin-inut nga iyaadu iti panangikaskaso ken iti panangiragpat iti pagsasao. Ti publiko a panangitinep ti pagsasao a Hawayano kadagiti pasakbay iti panageskuela a tinawtawagan iti Pūnana Leo ket nairugida idi 1984; dagiti dadduma pay a panagitinep nga eskuela ket simmaruno kalpasan dayta. Dagiti immuna nga estudiante a nangrugi iti panangitinep a pasakbay iti panageskuela ket nagtuposda itan iti kolehio ken adu metten dagiti nalaing nga agsao iti Hawayano. Inako ti pederal a gobierno daytoy a panagdur-as. Kas pagarigan, ti Hawaiian National Park Language Correction Act ti 2000 ket binaliwanna dagiti nagan dagiti nadumaduma a nailian a parke idiay Hawaiʻi, ken nagiyalalagad daytoy iti panangiletra iti Hawayano.[6]
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Lyovin (1997:258)
- ^ U.S. Census (2010)
- ^ Rubino, Carl Ralph Galvez (2000). "Pagsasao a Hawayano". Ilocano Dictionary and Grammar: Ilocano-English, English-Ilocano (iti Ingles ken Ilokano). University of Hawaiʻi Press. p. 210. ISBN 978-0-8248-2088-6.
- ^ kitaen ti (Hinton & Hale 2001)
- ^ "The 1897 Petition Against the Annexation of Hawaii". National Archives and Records Administration.
- ^ Hawaiian National Park Language Correction Act of 2000 (S.939)
Bibliograpia
[urnosen | urnosen ti taudan]- Hinton, Leanne; Hale, Kenneth (2001). The Green Book of Language Revitalization in Practice (iti Ingles). Academic Press.
- Lyovin, Anatole V. (1997). An Introduction to the Languages of the World (iti Ingles). New York: Oxford University Press, Inc. ISBN 0-19-508116-1.
- U.S. Census (Abril 2010). "Table 1. Detailed Languages Spoken at Home and Ability to Speak English for the Population 5 Years and Over for the United States: 2006–2008" (MS-Excel Spreadsheet). American Community Survey Data on Language Use (iti Ingles). Washington, DC, USA: United States Census Bureau. Naala idi Mayo 7, 2012.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]- Ulukau – Elektroniko a biblioteka ti Hawaii, mairaman dagiti diksionario ti Ingles/Hawayano
- Listaan dagiti bokabulario ti Hawayano Naiyarkibo 2010-02-09 iti Wayback Machine
 | Daytoy nga artikulo a mainaig iti sasao nga Austronesio ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |