Kitaen ti taudan para iti William McKinley

{{Infobox nagtakem
| name          = William McKinley
| image         = William McKinley by Courtney Art Studio, 1896.jpg
| office        = [[Listaan dagiti Presidente iti Estados Unidos|Maika-25]] a [[Presidente iti Estados Unidos]]
| vicepresident =
  {{plainlist |
* [[Garret Hobart]] (1897–1899)
* ''bakante'' (1899–1901)
* [[Theodore Roosevelt]] (1901)
  }}
| term_start    = Marso 4, 1897
| term_end      = Septiembre 14, 1901
| predecessor   = [[Grover Cleveland]]
| successor     = [[Theodore Roosevelt]]
| order2        = Maika-39 a [[Gobernador ti Ohio]]
| lieutenant2   = [[Andrew L. Harris|Andrew Harris]]
| term_start2   = Enero 11, 1892
| term_end2     = Enero 13, 1896
| predecessor2  = [[James E. Campbell|James Campbell]]
| successor2    = [[Asa S. Bushnell (Gobernador)|Asa Bushnell]]
| birth_date    = {{Petsa ti pannakaipasngay|1843|1|29}}
| birth_place   = [[Niles, Ohio|Niles]], [[Ohio]], E.U.
| death_date    = {{Petsa ti ipupusay ken tawen|1901|9|14|1843|1|29}}
| death_place   = [[Buffalo, New York|Buffalo]], [[New York]], E.U.
| party         = [[Partido Republikano (Estados Unidos)|Partido Republikano]]
| spouse        = [[Ida Saxton McKinley|Ida Saxton]] (1871–1901, nagbiag a kas biuda)
| children      = [[Katie McKinley|Katherine]], Ida (isuda a dua ket nasapada a pimmusay idi ubbingda)
| alma_mater    = [[Kolehio ti Allegheny]], [[Eskuela ti Linteg ti Albany]]
| profession    = Abogado
| signature     = William McKinley Signature-full.svg
| signature_alt = Kursibo a pirma iti tinta
| allegiance =
  {{plainlist |
* [[Estados Unidos]]
* [[Kappon (Sibil a Gubat ti Amerikano)|Kappon]]
  }}
| branch =
  {{plainlist |
* [[Buyot ti Estados Unidos]]
* [[Buyot ti Kappon]]
  }}
| serviceyears  = 1861–1865
| rank =
  {{plainlist |
* [[Kapitan (Estados Unidos)|Kapitan]]
* [[Honorario (militar)|Honorario]] [[Komandante (Estados Unidos)|komandante]]
  }}
| battles       = [[Sibil a Gubat ti Amerikano]]
| unit          = [[Maika-23 nga Impanteria ti Ohio]]
}}

Ni '''William McKinley Jr.''' (Enero 29, 1843&nbsp;– Septiembre 14, 1901) ket isu idi ti [[Listaan dagiti Presidente iti Estados Unidos|maika-25]] a [[Presidente iti Estados Unidos]], a nagserbi manipud idi Marso 4, 1897, aginggana idi pimmusay.  Ni McKinley ket nangidaulo ti pagilian ti panagballigi iti [[Gubat ti Espaniol–Amerikano]], nangipangato kadagiti [[panagsalaknib a taripa]] ti mangiragpat ti Amerikano nga industria, ken nagitalinaed ti pagilian iti [[balitok a pagalagadan]] iti panangilikud ti [[nawaya a pirak|panagbussog a singasing]].  Ti administrasion ni McKinley ket naigibus kalpasan ti [[Pannakapapatay ni William McKinley|pannakapapatayna]] idi Septiembre 1901, ngem ti panagpresidentena ket nangrugi ti panawen iti sumurok a pagkatlo ti siglo a tinurayan babaen ti [[Pakasaritaan ti Partido Republikano (Etados Unidos)|Partido Republikano]].

Ni McKinley ket nagserbi idiay [[Sibil a Gubat ti Amerikano|Sibil a Gubat]] ken ngimmato manipud iti pribado aginggana ti [[honorario (milisia)|honorario]] a komandante.  Kalpasan ti gubat, isu ket nagtaeng idiay [[Canton, Ohio]], nga isu idiay ket nagsanay ti linteg ken inasawana ni [[Ida McKinley|Ida Saxton]]. Idi 1876, isu ket nabutosan iti Kongreso, nga isu ket nagbalin nga eksperto ti Partido Republikano iti [[panagsalaknib a taripa]], nga isu ket nangikari a daytoy ket mangiyeg ti rang-ay.  Ti bukodna a [[McKinley a taripa]] idi 1890 ket kaaduan a naisuppiatan idi; ti pannakasuppiat daytoy, a kimmaduaan ti Demokrato a panagidistrito manen a naigandat ti [[gerrymandering|panakagerrymanderingna]] a maikkat ti opisina, ket nangiturong ti panakaabakna iti Demokratiko a guedday idi 1890.  Isu ket nabutosan a gobernador ti Ohio idi 1891 ken 1893, a nagiturong ti naipatengngaan a dalan a nagbaetan ti panagayat ti kapitolio ken obra.  Ti panagtulong ti asideg nga agbalbalakad kaniana a ni [[Mark Hanna]], isu ket nakagun-od ti Republikano a nominasion para iti presidente idi 1896, iti katengngaan ti ekonomiko a panagsagsagabami. Inabakna ti Demokratiko a kasupiatna, a ni [[William Jennings Bryan]], kalpasan ti maysa a sanguanan ti bangsal a kampania nga isu ket nangipatakder ti "nasalun-at a kuarta" (ti balitok a pagalagadan malaksid no mabaliwan babaen ti intersiona nga annurotan) ken nangikari a ti nangato a taripa ket mangiyeg ti rang-ay.

Ti napardas a pangrang-ay ti ekonomia ket isu ti nagmarka ti pannakapresidente ni McKinley. Isu ti nangiragpat ti [[Dingley a Taripa]] idi 1897 tapno masalakniban dagiti agpatpataud ken agob-obra iti pabrika manipud kadgiti gangganaet a kabinglay, ken idi  1900, isu ket nakagu-od ti pannakaruar ti [[Tignay ti Balitok a Pagalagadan]].  Ni McKinley ket nagnamnama a mangawis ti Espania a mangited ti panakawayawaya ti agrebrebelde a [[Kuba]] nga awan ti panagsuppiat, ngem idi napaay ti negosasion, isu ket nangidaulo ti pagilian iti Espaniol–Amerikano a Gubat idi 1898; ti panagballigi ti E.U. ket napardas ken nakeddeng.  A kas paset ti [[Tulag iti Paris (1898)|ti nagbanagan ti kappia]] ti Espania ket naisapulan a mangisubli dagiti kangrunaan a ballasiw taaw a kolonia ti Estados Unidos iti [[Puerto Rico]], [[Guam]], ken [[Pilipina|ti Pilipinas]]; ti Kuba ket naikarian idi ti panakawayawaya ngem iti dayta a panwen ket nabati babaen ti panagtengngel ti Buyot ti Estados Unidos.  Ti [[Hawaii#Pannakaikapet ti Teritorio iti Hawaii (1898–1959)|panakaikapet]] ti Estados Unidos ti nawaya nga estado ti [[Republika iti Hawaii]] idi 1898 ken nagbalin a [[Teritorio iti Hawaii|teritorio]] ti Estados Unidos.

Inabak manen ni McKinley ni Bryan iti [[Panagbubutos ti presidente ti Estados Unidos, 1900|1900 panagbubutos ti presidente]], iti maysa a kampania naipatengngaan ti isip iti imperialismo, panagrang-ay, ken nawaya a pirak.  Ni [[Pannakapapatay ni William McKinley|Presidente McKinley ket naasasinado]] babaen ti [[Anarkismo idiay Estados Unidos|maysa nga anarkista]] idi Septiembre 1901, ken sinaruno idi babaen ni Bise Presidente [[Theodore Roosevelt]].  Dagiti historiador ket nangipammateg ti 1896 a panagballigi ni McKinley a kas maysa a [[panagilinia manen a panagbubutos]], a [[Tallo a Partido a Sistema|ti awan ti maar-aramid a politiko]] ti kalpasan ti panawen ti Sibil a Gubat ket nangited ti dalan ti [[Uppat a Partido a Sistema]] a tinurayan dagiti Republikano, a daytoy ket nangrugian ti [[Narang-ay a Panawen]].  Isu ket naikabil ti asideg ti tengnga a pannakairanggo dagiti Amerikano a presidente.

<!--== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}-->

== Dagiti akinruar a silpo ==
{{commonscat-inline}}

{{Dagiti Presidente iti Estados Unidos}}

{{Kontrol ti autoridad}}

{{DEFAULTSORT:McKinley, William}}
[[Kategoria:Dagiti presidente ti Estados Unidos|McKinley]]
[[Kategoria:1843 a pannakaipasngay]]
[[Kategoria:1901 nga ipupusay]]