Jump to content

Abu Nuwas

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Abu Nuwas
Ni Abu Nuwas drawn babaen ni Khalil Gibran idi 1916.
Dagiti salaysay
Nayanak756
Natay814 (tawen 57–58)
TrabahoMannaniw

Ni Abu-Nuwas al-Hasan ben Hani al-Hakami (756–814),a a naamammoan a kas Abū-Nuwās[1] (Arabiko: ابونواس‎; Persiano: ابونواس‎, Abu Novas), ket maysa kadagidi kalatakan a klasiko nga Arabiko a mannaniw, a sappaminsan pay a nagsursurat ti Persiano. Isu ket naipasngay idiay siudad ti Ahvaz idiay Persia, iti maysa nga Arabo nga ama ken maysa a Persiano nga ina,[1] isu ket nagbalin nga apo ti kontemporario a kita ti Arabiko a daniw. Ni Abu Nuwas ket simmrek idi ti folklorico a tawid, ken isu ket adu a nagparparang iti Ti Libro ti Maysa a Ribu ken Maysa a Rabrabii.

Nasapa a biag ken obra

[urnosen | urnosen ti taudan]

Ni Abu Nuwas ket adda ti maysa Arabiko nga ama a nanipud idiay Jizani a tribu ti Banu Hakam, a saanna a naamammoan, ni Hani, isu idi ket maysa a soldado iti buyot ti Marwan II. Ti Persiano nga inana, a nagnagan ti Golban, ket nagtrabtrabaho a kas maysa a mangngabel. Dagiti biograpia ket aggigiddiatda ti petsa a panakaipasngay ni Abu Nuwas, a sumaksakop manipud ti 747 aginggana ti 762. Adda dagiti mangibagbaga nga isu ket naipasngay idiay Basra[1] ken dagiti dadduma ket mangibagbagada nga idiay Damascus, Busra, wenno idiay Ahwaz. Ti naited a naganna idi ket al-Hasan ibn Hani al-Hakami, ni 'Abu Nuwas' ket maysa a birngas a nagan: 'Ama ti Abel ti Buok' a mangibagbaga ti dua nga atiddog a naabel a buokna a makadanon ti abagana.

Idi ubing pay laeng ni Abu Nuwas, isu ket inlako ti inana ti maysa a tiendero manipud idiay Basra, Sa’ad al-Yashira. Ni Abu Nuwas immalis ke napan idiay Baghdad, a mabalin a kadkaduana ni Walibah ibn al-Hubab, ken kalpasan daytoy isu ket nadayegan para iti nasaririt ken makaangangaw a daniw, a saan a nagipanggep ti tinawtawid a tema ti desierto, ngem ti urbano a biag ket dagiti ragsak ti bino ken panaginimun (khamriyyat), ken naderrep nga angaw (mujuniyyat). Dagiti nakomisionado nga obrana ket mairan dagiti daniw ti panaganup, ti seksual a ti babbai ken lallaki, ken dagiti paneheriko kadagiti patronna. Isuna ket naindaksan para iti pananguyaw ken pasair, dagiti dua a kinaykayatna a tema ket ti seksual a kinabain ti lallaki ken ti seksual a di panagtiped ti babbai. Uray pay no ti panagrambakna iti "ayat" ti ubing a lalaki nga, isuna ket saan unay a simpatetiko kadagiti lesbianismo, ken kankanayon a naguy-uyaw ti inpagpagarupanna kinaawan ti pannakakunkunana. Kinaykayatna ti mangsiddaaw ti kagimongan babaen ti nawaya a panagsurat a maipanggep kadagiti banag nga iparparit ti Islam. Mabalin nga isuna ti immuna nga Arabo a mannaniw a nagsurat ti maipanggep ti panagsalsal.

Ni Ismail bin Nubakht ket kinunana kenni Abu Nuwas: "Saanak pay a nakakita ti tao iti adadu a nawatiwat a panagadal ngem ni Abu Nuwas, wenno ti maysa, nga adda ti nabaknang a kinalagip, a nagtagikua laeng kadagit bassit a libro. Kalpasan ti ipupusayna nagbirbirukkami idiay balayna, ken nakabirukkami laeng ti maysa nga aklub ti libro a naglaon ti sangamanilia ti papael, a daytoy idi ket urnong kadagiti manmano nga panangisao ken gramatiko a panagpalpliiw."

Pannakapapanaw ken pannakabalud

[urnosen | urnosen ti taudan]

Ni Abu Nuwas ket napilit idi a pumanaw idiay Ehipto para iti maysa a panawen, kalpasan ti panagsuratna ti maysa a naladingit a daniw a nangdaydayaw ti napili a Persiano a politikal a pamilia dagiti Barmakides, ti nabileg a pamilia a nangrebba ket pinatay babaen ti kalipa, a ni Harun al-Rashid. Isuna ket nagsubli idiay Baghdad idi 809 kalpasan ti ipupusay ni Harun al-Rashid. Ti dimtengan apnnakaipangato ni Muhammad al-Amin, ti duapuloket dua a tawen a libertino nga anak lalaki ni Harun al-Rashid (ken dati nga estudiante ni Abu Nuwas) ket nasayaat idi a gasat para kenni Abu Nuwas. Iti kinapudno, kaaduan kadagiti eskolar ket namatmati a ni Abu Nuwas ket nagsursurat tikaaduan kadagiti daniwna idi las-ud ti turay ni al-Amin (809-813). Ti kafayegan a naarian a komisionna idi ket ti maysa a daniw (ti 'Kasida') a sinuratna a pammadayaw kenni al-Amin.

"Segun kadagiti kritiko iti panawenna, isuna ti kalatakan amannaniw iti Islam." insurat ni F.F. Arbuthnot iti Dagiti Arabiko a Mannurat. Ti kontemporariona a ni Abu Hatim al Mekki ket kankanayon a nagkunkuna a dagiti kaunegan a kabuksilan dagiti panunot ket nailemmneg ti sirok ti daga aginggana idi kinali ni Abu Nuwas.

Nupay kasta, ni Abu Nuwas ket naibalud idi ti kinabartek, dagiti natarugagay nga aramidna a nangsubok pay ti pasensia ni al-Amin. Ni Amin ket dimteng idi a naparmek bbabaen ti puritano a kabsatna a lalaki, a ni Al-Ma'mun,nga awan ti panangibturna kenni Abu Nuwas.

Adda dagiti naududi a panatunton a ti panagbutbuten ti pnnakaibalud ket nangaramid kenni Abu Nuwas a nangibabawi kadagiti duog nga ugalina ken nagbalin a relihioso unay, bayat a dagiti dadduma ket namatmati a dagiti kinaudi, a penetensia a daniw ket ket simple a naisurat laeng iti namnama a panangabak ti pakawan ti kalipa. Naibagbaga idi a ti sekretario ni al-Ma'mun a ni Zonbor ket linukona ni Abu Nuwas iti panangisurat ti maysa a pasair a sumuppiat kenni Ali, ti maysa kabagian ti Propeta, bayat idi nabartek ni Nuwas. Ni Zonbor ket ingagarana idi a nagbasa ti daniw iti napigsa a timek iti publiko, ken nagisegsegurado ti agtultuloy a pannakabalud ni Nuwas. Depende ti biograpia a pagkitaan, ni Abu Nuwas ket mabalin a natay idiay pagbaludan babaen ni Ismail bin Abu Sehl, wenno ti dua.

Legado

[urnosen | urnosen ti taudan]

Ni Abu Nuwas ket naipanpanunotan a kas maysa kadagiti kalatakan iti literatura ti klasiko nga Arabiko. Isuna ket nakaimpluensia kadagiti adu a mannurat, a aks kenni Omar Khayyám, ken ni Hafiz — a dagitoy dua ket Persiano a mannaniw. Ti hedonistiko a karikatura ni Abu Nuwas ketagparparang kadagiti nadumaduma sarsarita ti Sangaribu ken Maysa a Rabrabii. Kadagiti kadayegan a naamammuan a daniwna ket dagiti aguy-uyaw ti "Olde Arabia" ti panagil-iliw para iti biag ti Beduino, ken nagregregget a nagdaydayaw ti baro a biag idiay Baghdad a kas ti nalawag a paggiddiatan.

Ti kinawaya ti panagiyekasna a naipangpangruna kadagiti banag nga iparparit babaen ti Islamic ket agtultuloy a mangtignay kadagiti rikna a panagtallikud dagiti sensura. Bayat a dagiti obrana ket nawaya naipabpablaak aginggana kadagiti nasapa a tawen ti maikaduapulo a siglo, idi 1932 ti immuna a nasensura nga edision dagiti obrana ket nagparang idiay Cairo. Idi 1976, ti maysa nga abut ti planeta a Merkurio ket nainaganan a kas pammadayaw kenni Abu Nuwas.[2]

Baghdad

[urnosen | urnosen ti taudan]

Ni Al-Khatib al-Baghdadi, ti nagsurat ti Pakasaritaan ti Baghdad, ket insursuratna a ni Abu Nuwas ket naitabon idi diay kamposanto Shunizi idiay Baghdad.[3]

Ti siudad ket adda dagiti nadumaduma a lugar a nainaganan para iti mannaniw. Ni Kalsada Abū Nuwās Street ket gumay-at iti daya nga igid iti Tigris nga isu daytoy idi ti pakaipabpabuyaan a paset ti siudad.[4] Ti Parke Abu Nuwas ket mabirukan pay idiay iti 2.5-kilometro a kaatiddog a baetan ti Rangtay Jumhouriya ken ti maysa aparke a gumay-at tikarayan idiay Karada idiay asideg ti Rantay ti maika-4 iti Hulio.[5]

Swahili a kultura

[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti Swahili a kultura iti Daya nga Aprika ti Nagan ni Abu Nuwas ket nadayeg a kas kenni Abunuwasi. Ditoy ket naikapet kadagiti adu a bilang ti sarsarita a nanagana iti Nasreddin, Guha wenno "ti Mullah" iti folk a salaysay ken literatura dagiti Islamiko a kagimongan. Kadagitoy a salaysay ni Abunuwasi ket manglukluko kadagiti naagum,nabaknang a lallaki ken nagibalbales iti napanglaw a tattao.

Ti taga-Tanzania nga artista ani Godfrey Mwampembwa (Gado)ket nagpartuat ti maysa a Swahili a komiks a libro a tinawtawagn ti Abunuwasi, nga adda dagiti pannakaampon kadagiti tallo a sarsarita ti Abunuwasi.[6] Ti libro ket inpablaak babaen ti Sasa Sema Publications idi 1996.[7]

Dagiti patarus

[urnosen | urnosen ti taudan]
  • O Tribu nga Agay-ayat kadagiti Ubbing a Lallaki. Hakim Bey (Entimos a Pagmalditan/ Kagimongan ti Abu Nuwas, 1993). Nga adda ti naeskolar a biograpiko a salasay kenni Abu Nuwas, kaaduan a naala manipud ti biograpiko nga inkabil Ti Ensiklopedia iti Islam babaen ni Ewald Wagner.
  • Bartek a Panagramrambak kadagiti Gazelle, Homoerotiko a Kankanta iti Duog a Baghdad. Sangapulo ket pito a dandaniw babaen ni Abu Nuwas nga inpatarus babaen ni Jaafar Abu Tarab. (iUniverse, Inc., 2005).
  • Jim Colville. Dandaniw ti Bino ken Panagramrambak: Ti Khamriyyat kenni Abu Nuwas. (Kegan Paul, 2005).

Adu pay a mabasbasa

[urnosen | urnosen ti taudan]
  • Kennedy, Philip F. (1997). The Wine Song in Classical Arabic Poetry: Abu Nuwas and the Literary Tradition. Open University Press. ISBN 0-19-826392-9.
  • Kennedy, Philip F. (2005). Abu Nuwas: A Genius of Poetry. OneWorld Press. ISBN 1-85168-360-7.
  • Lacy, Norris J. (1989). "The Care and Feeding of Gazelles – daniw ti ayat ti Mediebal nga Arabiko ken Hebreo". Iti Moshe Lazar (ed.). Poetics of Love in the Middle Ages. Unibersidad ti George Mason a Pagmalditan. pp. 95–118. ISBN 0-913969-25-7.
  • Frye, Richard Nelson. The Golden Age of Persia. p. 123. ISBN 0-06-492288-X.
  • Abu Nuwas. Encyclopædia Britannica.

Dagiti nota

[urnosen | urnosen ti taudan]
  • Nota a: Agdumaduma dagiti taudan: Ti Garzanti ket agitited ti petsa a panakaipasngay iti 756 wenno 758 ken ti petsa nga ipupusay a kas circa 814,[8] bayat a ni Dona S. Straley ket agitited ti circa 756 aginggana ti circa 810.[9]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ a b c Garzanti
  2. ^ Abu Nuwas (abut)
  3. ^ Biograpiko a diksionario ni Ibn Khallikan – Google Books. Books.google.com. Naala idi 2010-09-12.
  4. ^ Related Articles. "Kalsada Abu Nuwas (kalsad, Baghdad, Irak) – Britannica Online Encyclopedia". Britannica.com. Naala idi 2010-09-12.
  5. ^ "DVIDS – Dandamag -Ti Pannagna iti Parke". Dvidshub.net. Naala idi 2010-09-12.
  6. ^ Pilcher, Tim ken Brad Brooks. (Pangyuna: Dave Gibbons). Ti Kammasapulan a Pagsurotan ti Lubong ti Komiks. Collins ken Brown. 2005. 297.
  7. ^ Amazon.com: Abunuwasi (Swahili nga Edision) (9789966960900): Gado: Liblibro
  8. ^ Garzanti, Aldo (1974) [1972]. Enciclopedia Garzanti della letteratura (iti Italiano). Milan: Garzanti. p. 2.
  9. ^ Straley, Dona S. (2004). Ti saan anagturpos a kumadduan dagiti Arabo a mannurat ken dagiti stioda iti web. Libraries Unlimited. p. 30. ISBN 1-59158-118-4.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti inadaw a sasao a mainaig ken ni Abu Nuwas iti Wikiquote (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Abu_Nuwas&oldid=370873"