Baghdad
Baghdad
بغداد | |
|---|---|
  Lokasion ti Baghdad iti kaunegan ti Irak  Baghdad (Lubong nga Arabo)  Baghdad (Asia) | |
| Nagsasabtan: 33°20′N 44°23′E / 33.333°N 44.383°ENagsasabtan: 33°20′N 44°23′E / 33.333°N 44.383°E | |
| Pagilian |  Irak |
| Gobernorato | Baghdad |
| Nabangon | 762 AD |
| Nagpundar | Abu Jafar al-Mansur |
| Gobierno | |
| • Kita | Mayor-konsilio |
| • Bagi | Konsilio ti Agbalbalakad iti Baghdad |
| • Mayor | Zekra Alwach |
| Kalawa | |
| • Dagup | 204.2 km2 (78.8 sq mi) |
| Kangato | 34 m (112 ft) |
| Populasion | |
| • Karkulo (2015) | 9,028,636 |
| • Ranggo | Umuna |
| [1][2] | |
| Nagan dagiti umili | Taga-Baghdad, Baghdadi |
| Sona ti oras | UTC+3 (Pagalagadan nga Oras ti Arabia) |
| • Kalgaw (DST) | Awan ti DST |
| Kodigo ti koreo | 10001 aginggana ti 10090 |
| Website | Gobernorato ti Baghdad |
Ti Baghdad (Arabiko: بغداد, Baġdād, IPA: [bæɣˈdæːd]) ket isu ti kapitolio ti Republika ti Irak, ken isu pay ti kabeddengganna a Probinsia ti Baghdad . Ti populasioan ti Baghdad manipud idi 2011 ket agarup a 7,216,040, a mangaramid daytoy ti kadakkelan a siudad idiay Irak,[1][2] ti maikadua a kadakkelan a siudad idiay Arabo a Lubong (kalpasan ti Cairo, Ehipto), ken ti maikadua a kadakkelan a siudad idiay Akinlaud nga Asia (kalpasan ti Tehran, Iran).
Daytoy ket mabirukan idiay igid ti Karayan Tigris, ti siudad ket nabangon idi maika-8 a siglo ken nagbalin a kapitolio ti Abasida a Kalipato. Iti uneg ti nabiit a pannakapartuatna, ti Baghdad ket nagbalin iti maysa nga adda ti naisangsangayan a kultura, komersio, ken kinasirib a sentro para iti Islamiko a Lubong. Daytoy ket maipatinayon ti panagibalbalayan kadagiti nadumaduma a nangruna nga akademiko nga institusion (a kas ti Kamara ti Saririt) ket nakaited ti siudad ti maysa a sangalubongan a pammadayaw a kas ti "Sentro ti Panagadal". Iti amin a panawen ti Nangato a Tengnga a Panpanawen, ti Baghdad ket naipanunotan idi nga isu ti kadakkelan a siudad iti lubong nga adda ti nakarkulo a populasion ti 1,200,000 a tattao.[3] Ti siudad ket kaaduan a nadadael babaen ti Mongol nga Imperio idi 1258, a nagbanagan ti pannakaapday a nagtultuloy kadagiti amin a panawen ti sigsiglo gapu kadagiti kanayon a pangok ken dagiti adu a nagsasaruno nga imperio. Iti panakaibigbigan ti Irak a kas maysa a nawaya nga estado (dati a Britaniko a Bilin ti Mesopotamia) idi 1938, ti Baghdad ket nagin-inut a nakagun-od kadagiti dati a kadayegna a kas maysa a naisangsangayan a sentro ti Arabiko a Kultura.
Kadagiti kontemporario a panawen daytoy a siudad ket sagpaminsan a nakasango kadagiti nakaro a panakadadael dagiti patakder, a ti kinaudi ket gapu ti gangganaet a panasakup nga indauluan ti Amerika idi Marso 2003 a nagpaut aginggana idi 2011 ken ti simmaruno a sektario a ranggasan. Kadagiti naududi a tawtawen ti siudad ket kankanayon a nairamraman kadagiti insureksion nga aktibidad ken terorista a panagraraut.
Nagan ti siudad
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti nagan a Baghdad ket kasakbayan ti Islamiko ken ti punganayanna ket saan a nalawag, ngem daytoy ket mainaig kadagit dati a pagtaengan, nga awan dagitoy idi ti politka ken komersio a kabilegan. Ti nagan ket nabirukan idi a kas Baghdadu kadagiti rehistro ti Asirio kuneiporme ti maika-9 a siglo BC, ken iti Babiloniko a ladrilio a mngipakpakita ti Naarian a Selio ni Ari Nebuchadnezzar (maika-6 a siglo BC).[4]
Idi ti Abasida a kalipato nga al-Mansur ket nangbangon ti kompleto a baro a siudad para iti kapitoliona, isu ket nagpili ti nagan a Madinat al-Salaam wenno "Siudad ti Kappia". Daytoy ket isu idi ti opisial a nagan nga adda kadagiti sensilio, pagipadagsenan, ken dagiti sabsabali pay a nga opisial a panagus-usar, urayno dagiti kadawyan a tao ket nagtultuloyda a nagus-usar ti daan a nagan.[5][6] Babaen ti maika-11 asiglo, ti "Baghdad" ket nagbalin a gangani nga isu ti eksklusibo a nagan para iti naindayegan ti lubong a metropolis.
Adda dagiti dadduma a maisuppiatan a teoria ti etimolohia ti naisangsangayan a nagan a Baghdad. Ti kaaduan a nawatiwat a naawawat kadagitoy ke ti nagan ti maysa a Tengnga a Persiano[7][8][9][10][11][12][13] a kompuesto tiBag "god" + dād "naited", a maipatarus ti "inted ti Dios" wenno "sagut ti Dios", a nagtaudan ti Moderno a Persiano a Baɣdād. Daytoy pay ket masurotan iti Daan a Persiano.[14] Ti basbassit a mabalin a panagipagarup ket ti Persiano a kompuesto ti Bāğ "garden" + dād "nasayaat", a maipatarus ti "Ti nasayaat a hardin".[5][6]
Pakasaritaan
[urnosen | urnosen ti taudan]Pundasion
[urnosen | urnosen ti taudan]Kalpasan ti pannakatnag dagiti Umayyad, ti immuna a dinastia ti Muslim, dagiti nangabak a nagturturay nga Abasida ket kinayatda ti bukodda a kapitolio a pagturayan. Nagpilida iti sito iti amianan ti Sasanida ti kapitolio ti Ctesiphon (ken laud bassit ti amianan ti taga-ugma a timmakderan ti Babilonia ken Seleusia), idi 30 Hulio 762,[15] ti kalipa Al-Mansur ket nangikomisionado ti pannakaipatakder ti siudad ken nabangon daytoy babaen ti panangimaton dagiti Barmakid.[16] Ni Mansur ket namatmati a ti Baghdad ket ti perpekto idi kapitolio ti siudad iti Islamiko nga imperio babaen dagiti Abasida. Ni Mansur ket nagay-ayat unay iti sitio ken nagisasao iti, "Daytoyen ti siudad a pakabirukan kaniak, ditoyto ti pagtaengak, ken pagturayanto dagiti kaputotak".[17]
Ti idudur-as ti siudad ket tinulongan ti lokasionna, a nakaited daytoy iti panagtengngel kadagiti estratehiko ken dagiti dalan ti panagtagilako, iti igid ti Tigris. Ti rason no apay a ti Baghdad ket nakaited ti nasayaat a lokasion idi ket ti kaadu ti danum ken ti namaga a klima. Ti danum ket adda kadagiti patingga ti amianan ken abagatan kadagiti ruangan ti siudad, a mangipalubos kadagiti sangkabalayan iti adu a taraon, ken kadawyan idi iti daytoy a paset ti panawen.
Ti Baghdad linabsanna ti Ctesiphon, thi kapitolio ti Persiano nga IMperio, a mabirukan idi iti 30 km (19 mi) iti abagatan a daya. Ita nga aldaw, ti laeng nabatin iti Ctesiphon ket ti altar ti ili ti Salman Pak, iti abagatan bassit ti Kalatakan a Baghdad. Ti Ctesiphon ket sinukatanna idi ken innalana ti Seleusia, ti immuna a kapitolio tie Seleusida nga Imperio. Ti Seleusia ket nasapsapa a sinukatanna idi ti siudad ti Babilonia.
Kadagiti nasapa a tawenna, ti siudad ket ammo idi a kas naikarkaro a palagid iti maysa a panangiyebkas iti Koran, idi nangibaga iti Paraiso.[18] Nagpaut iti uppat a tawen iti pannakaipatakder (764-768). Ni Mansur ket nagumnong kadagiti inhenniero, dagiti agrimensura, ken dagiti kostruksionista ti arte manipud iti sangalubongan tapno agtitignayda a mangiladawan kadagiti plano para iti siudad. Dagiti sumurok a 100,000 nga agtabtrabaho ket napanda a nagsukisok kadagiti plano; adu kadagitoy ket naikkan iti sueldo tapno mangrugi iti panangipatakder ti siudad.[19] Ti Hulio ket isu ti napaili a kas panagrugi a panawen gapu kadagiti dua nga astrologo, ni Naubakht Ahvazi ken ni Mashallah, ket namatmatida a ti siudad ket nasken a maipatakder babaen ti senial ti leon, ti Leon.[20] Ti leon ket nainaig iti apuy ken mangisimbolo iti produktibidad, pasindayag, ken panagpadakkel.
Dagiti ladrilio a nausar iti panangibangon ti siudad ket 18 pulgada (460 mm) kadagiti amin nga uppat a bangir. Ni Abū Ḥanīfa ket isu idi ti nagbilbilang kadagiti ladrilio ken nangiparang-ay iti kanal, nga isu met daytoy ti nangiyeg ti danum iti sitio a pagobraan para iti panagusar a mainum ti tao ken ti panagpataud kadagiti ladrilio. Nausar pay ti marmol iti panangipatakder kadagiti pasdek iti amin a paset ti siudad, ken dagiti marmol a tukad ket mapan iti igid ti karayan.
Ti batayan a plano ti siudad ket buklen dagiti dua a dakkel a semi-sirkulo iti agarup a 19 km (12 mi) iti diametro. Ti siudad ket naidaremdem a kas sirkulo iti agarup a 2 km (1.2 mi) iti diametro, ken nakaiturongan daytoy a naammuan a kas ti "Natimbukel a Siudad". Ti orihinal a desinio ket naipakita a kas bugbugtong a singsing dagiti estruktura ti pagtaengan ken komersio iti igid ti uneg dagiti diding ti siudad, ngem ti kanungpalan a panangipatakder ket nanginayon iti sabali a singsing iti uneg ti immuna.[21] Iti uneg ti siudad adda metdagiti adu a parke, dagiti hardin, dagiti purok, ken dagiti promenada.[22] Itisentro ti siudad ketmabirukan ti meskita, ken dagiti pay kuartel para kadagiti guardia. Ti panggep wenno usar ti nabati nga espasio iti sentro ket di ammo. Ti sirkular a desinio ti siudad ket dagus a paltiing ti tradisional nga urbano a desinio ti Persiano Sasaniano . Ti Sasaniano a siudad ti Gur idiay Fars, a nabangon kadagiti 500 a tawtawen sakbay iti Baghdad, ket gangani kapada iti sapasapna a sirkular a desinio, dagiti agraya nga abenida, ken dagiti pasdek ti gobierno ken dagiti templo iti sentro ti siudad. Daytoy nga estilo ti urbano apanagplano ket maigiddiat iti Taga-ugma a Griego ken Romano nga urbano a panagplano, a dagiti siudad ket naidesinio a kas kuadrado wenno rektanggulo nga addaan kadagiti kalsada nga agsisinnabat iti tunggal maysa kadagiti kanawan nga anggulo.
Heograpia
[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti siudad ket mabirukan iti nawatiwat a tanap a ginudua babaen ti Karayan Tigris. Ti Tigris ket pisienna iti gudua ti Baghdad, a ti akindaya a gudua ket tinawtawagan iti 'Risafa' ken ti akinlaud a gudua ket naam-ammuan a kas ti 'Karkh'. Ti daga a nakabangonan ti siudad ket intero a gangani a nadalumpinas ket ababa ti ayanna, gapu ta ti taudanna ket dagiti nayanud a sedimento manipud kadagiti periodiko a dadakkel a layus a napasamak iti karayan.
Klima
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti Baghdad ket addaan iti subtropikal a namaga a klima (pannakaidasig ti klima ti Köppen BWh) ken daytoy ket, kadagiti termino kadagiti kanagtuan a temperatura, ket maysa kadagiti kapudotan a siudad iti lubong. Iti kalgaw manipud iti Hunio aginggana iti Agosto, ti natimbeng a kangatuan a temperatura ket mabalin a nagatngato a kas 44 °C (111 °F) a kuyogan babaen ti nadarang nga init: nairehistro metten it panagtudo iti basbassit ngem sangadosena a beses iti daytoy a paset ti tawen ken saan pay a nakalabes iti 1 milimetro (0.04 in).[23] Dagiti temperatura a manglabes iti 50 °C (122 °F) iti linong ket saan a karkarna a mangmangeg, ken uray iti rabii dagiti temperatura iti kalgaw ket manmanoda iti baba ti 24 °C (75 °F). Gapu ti dam-eg ket saan unay a nakaro (kadawyan nga ab-ababa ngem 10%) gapu ti kaadayo ti Baghdad manipud iti kalugnakan ti Golpo Persiano, dagiti bagio ti tapok manipud kadagti desierto iti laud ket kadawyan a mapaspasamak iti las-ud ti kalgaw.
Ti panaglalam-ek ket addaan met kadagiti kalalainganna nga aldaw ken agdumaduma a rabii. Manipud ti Disiembre aginggana iti Pebrero, ti Baghdad ket addaan kadagiti kangatuan a temperatura iti natimbeng a 15.5 iti 18.5 °C (59.9 iti 65.3 °F), urayymet a dagiti ngato iti 70 °F (21 °C) ket mabalin met nga adda. Dagiti temperatura iti bigat ket mabalin met a nalamiis: ti natimbeng a kalamiis iti Enero ket 3.8 °C (38.8 °F) ngem dagiti nababa a temperatura a nababbaba ngem agyelo ket mabalin a mapasamak iti mamindua tunggal maysa a tawen.
Ti tinawen a panagtudtudo, ket gangani a mapasamak iti paset ti panawen manipud iti Nobiembre aginggana iti Marso, daytoy ket natimbeng iti 150 mm (5.91 in), ngem mabalin pay a nangatngato ngem 338 mm (13.31 in) ken nababbaba ngem 37 mm (1.46 in).[24] Idi Enero 11, 2008, adda bassit a niebe nga immuna a nagtinnag iti balasiw ti Baghdad.[25]
| Datos ti klima para iti Baghdad | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bulan | Ene | Peb | Mar | Abr | May | Hun | Hul | Ago | Sep | Okt | Nob | Dis | Tawen |
| Rekord a kinangato °C (°F) | 24.8 (76.6) |
27.1 (80.8) |
30.9 (87.6) |
38.6 (101.5) |
43.5 (110.3) |
48.8 (119.8) |
50.0 (122.0) |
49.9 (121.8) |
47.7 (117.9) |
40.2 (104.4) |
35.6 (96.1) |
25.3 (77.5) |
50.0 (122.0) |
| Napipia a kinangato °C (°F) | 15.5 (59.9) |
18.5 (65.3) |
23.6 (74.5) |
29.9 (85.8) |
36.5 (97.7) |
41.3 (106.3) |
44.0 (111.2) |
43.5 (110.3) |
40.2 (104.4) |
33.4 (92.1) |
23.7 (74.7) |
17.2 (63.0) |
30.6 (87.1) |
| Inaldaw a pagtengngaan °C (°F) | 9.7 (49.5) |
12 (54) |
16.6 (61.9) |
22.6 (72.7) |
28.3 (82.9) |
32.3 (90.1) |
34.8 (94.6) |
34 (93) |
30.5 (86.9) |
24.7 (76.5) |
16.5 (61.7) |
11.2 (52.2) |
22.8 (73.0) |
| Napipia a kinababa °C (°F) | 3.8 (38.8) |
5.5 (41.9) |
9.6 (49.3) |
15.2 (59.4) |
20.1 (68.2) |
23.3 (73.9) |
25.5 (77.9) |
24.5 (76.1) |
20.7 (69.3) |
15.9 (60.6) |
9.2 (48.6) |
5.1 (41.2) |
14.9 (58.8) |
| Rekord a kinababa °C (°F) | −11.0 (12.2) |
−10.0 (14.0) |
−5.5 (22.1) |
−0.6 (30.9) |
8.3 (46.9) |
14.6 (58.3) |
22.4 (72.3) |
20.6 (69.1) |
15.3 (59.5) |
6.2 (43.2) |
−1.5 (29.3) |
−8.7 (16.3) |
−11.0 (12.2) |
| Napipia a panagtudo mm (pulgada) | 27.2 (1.07) |
19.1 (0.75) |
22.0 (0.87) |
15.6 (0.61) |
3.2 (0.13) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
3.3 (0.13) |
12.4 (0.49) |
20.0 (0.79) |
122.8 (4.83) |
| Napipia nga al-aldaw ti tudo (≥ 0.001 mm) | 8 | 7 | 8 | 6 | 4 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | 6 | 7 | 50 |
| Napipia a relatibo a dam-eg (%) | 71 | 61 | 53 | 43 | 30 | 21 | 22 | 22 | 26 | 34 | 54 | 71 | 42 |
| Pagtengngaan a binulan nga or-oras ti lawag iti init | 192.2 | 203.3 | 244.9 | 255.0 | 300.7 | 348.0 | 347.2 | 353.4 | 315.0 | 272.8 | 213.0 | 195.3 | 3,240.8 |
| Taudan 1: World Meteorological Organization (UN)[26] | |||||||||||||
| Taudan 2: Climate & Temperature[27] | |||||||||||||
Dagiti administratibo a pannakabingbingay
[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti siudad ti Baghdad ket addaan kadagiti 89 nga opisial a kaarubaan iti uneg dagiti 9 a distrito. Dagitoy nga opisial a panakabingbinagy ti siudad ket nagserbi a kas dagiti adminstratibo a sentro para iti panangideliber kadagiti munisipal a serbisio nga aginggana idi 2003 ket awanan iti politikal nga annong. Idi rugi ti bril 2003, ti tinengngel ti Estados Unidos nga Probisionala Turay ti Koalision (CPA) ket nangirugi iti proseso iti panagpartuat kadagitoy a baro nga annong. Ti proseso ket immuna a nagipatengnga iti isip iti eleksion dagiti konseho iti kaarubaan kadagiti opisial a kaarubaan, ken binutosan dagiti kaukaso ti kaarubaan.
Ti CPA ket nagtataripnonggda kadagiti serye ti miting iti tunggal maysa a kaarubaan tapno mangipalawag ti lokal a gobierno, tapno mangipalawag ti proseso ti eleksion dagiti kaukaso ket ti mangawis dagiti partisipante a mangiwaras ti damag ken mangikuyog kadagiti gagayyem, kakabagian ken dagiti kaarruba kadagiti sumaruno a miting. Ti tunggal maysa a proseso ti kaarubaan ket kanungpalan a nagpatingga iti pangileppas a miting a dagiti kandidato dagiti konseho para iti baro a kaarubaan ket ipayammoda ti bagbagida ken damagenda dagiti kaarrubada nga agbutos para kaniada.
Kalpasan amin dagiti 88 (kanungpalan a naipadu iti 89) konseho ti kaarubaan ket naisaaden, ti tunggal maysa a konseho ti kaarubaan ket bimmutos kadagiti representatibo manipud kadagiti kameng tapno agserbi iti maysa kadagiti siam a konseho ti distrito ti siudad. Ti bilang dagiti representatibo iti konseho ti distrito ket naibatay iti populasion ti kaarubaan. Ti sumaruno nga addang ket ti panagbutos ti tunggal maysa kadagiti siam a distrito kadagiti representatibo manipud kadagiti kameng tapno agserbi iti 37 a kameng ti Konseho ti Siudad ti Baghdad. Daytoy a tallo a lessad a sistema ti lokal a gobierno ket nangikonekta ti tattao ti Baghdad iti sentral a gobierno babaen kadagiti representatiboda manipud iti kaarubaan, babaen ti distrito, ken aginggana iti konseho ti siudad.
Ti isu met laeng a proseso ket nausar idi tapno mangited kadagiti konseho ti representatibo para kadagti sabali a komunidad iti Probinsia ti Baghdad iti ruar ti siudad. Idiay, dagitilokal a konseho ket nanbutosan manipud kadagiti 20 a kaarubaan (Nahia) ken dagitoy a konseho ket nagbutosda kadagiti representatibo manipud kadagiti kamengda tapno agaserbi kadagiti innem a konseho ti distrito (Qada). Kas met iti kaunegan iti siudad, dagiti konseho ti distrito ket bimmutosda met manipud kadagiti kamengda tapno agserbi kadagiti 35 a kameng ti Rehional a Konseho ti Baghdad.
Ti umuna nga addang iti pannakabangon ti sistema ti lokal a gobierno para iti Probinsia ti Baghdad ket ti panagbubutos ti Probinsial a Konseho ti Baghdad. Kasta met idi, dagiti representatibo iti Probinsial a Konseho ket nabutosan manipud kadagiti kamengda manipud kadagiti ab-ababa a konseho kadagiti bilang a maitunos iti populasion dagiti distrio nga inrepresentada. Dagiti 41 a kameng ti Probinsial a Konseho ket nagtakem iti opsina idi Pebrero, 2004 ket nagserbi anginggana kadagit ipanagbubutos a napasamak idi Enero2005, idi nabutosan ti baro a Probinsial a Konseho.
Daytoy a sistema dagiti 127 a nagsisina a konseho ket mabalin a kasla narikut unay; nupay kasta, ti Probinsia ti Baghdad ket pagtaengan dagiti pito a riwriw a tattao. Iti kababaan nga agpang, dagiti konseho ti kaarrubaan, ti tunggal maysa a konseho ket mangirepresenta iti maysa a pagtengngaan ti 75,000 a tattao.
Dagiti Siam nga Agbalbalakad kadagiti Konseho ti Distrito (DAC) ket dagiti sumaganad:[28]
- Adhamiyah
- Karkh[29]
- Karrada[30][31]
- Kadhimiya[32]
- Distrito ti MansourMansour
- Siudad ti Sadr (Thawra)[33]
- Al Rashid[34]
- Rusafa
- Baro a Baghdad (Tisaa Nissan) (9 Abril)
Dagiti siam a distrito ket nabingbingay manen kadagiti 89 a babbabassit a kaarubaan a mangbukel kadagiti sektor kadagiti ania man a distrito dita ngato. Thi sumaganad ket ti panagpili (imbes a ti kompleto a listaan) kadagitoy a kaarubaan:
- Al-Ghazaliya
- Al-A'amiriya
- Dora
- Karrada
- Al-Jadriya
- Al-Hebnaa
- Zayouna
- Al-Saydiya
- Al-Sa'adoon
- Al-Shu'ala
- Al-Mahmudiyah
- Bab Al-Moatham
- Al-Za'franiya
- Hayy Ur
- Sha'ab
- Hayy Al-Jami'a
- Al-Adel
- Al Khadhraa
- Hayy Al-Jihad
- Hayy Al-A'amel
- Hayy Aoor
- Al-Hurriya
- Hayy Al-Shurtta
- Yarmouk
- Jesr Diyala
- Abu Disher
- Raghiba Khatoun
- Arab Jibor
- Al-Fathel
- Al-Ubedy
- Al-Washash
- Al-Wazireya
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ a b Ti karkulo ti populason ket nadumadumaam. Ti Encyclopædia Britannica ket agit-ited ti 2001 a populasion iti 4,950,000, ti 2006 Lancet a Reporta idi 2006 ket agit-ited ti 7,216,050 idi 2011.
- "Baghdad" Encyclopædia Britannica. 2006. Encyclopædia Britannica Online. 13 Nobiembre 2006.
- "Mortalidad kalpasan ti 2003 a panagparmek ti Irak: ti maysa a naikurosan a paset ti rimpuok a panagsukimat"PDF (242 KB). Babaen ni Gilbert Burnham, Riyadh Lafta, Shannon Doocy, ken Les Roberts. Ti Lancet, Oktubre 11, 2006
- Baghdad manipud iti GlobalSecurity.org
- ^ a b "Dagiti siudad ken urbano a lugar idiay Irak nga adda ti sumoruk a populasion ti 100,000", Mongabay.com
- ^ "Listaan dagiti kadakkelan a siudad ti amin a panawen ti pakasaritaan". Wikipedia.
- ^ http://www.atlastours.net/iraq/baghdad.html
- ^ a b "ما معنى اسم مدينة بغداد ومن سماه ؟". Seenjeem.maktoob.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-01-15. Naala idi 2010-04-27.
- ^ a b "ما معنى (بغداد)؟ - تمت الإجابة عنه - Google إجابات". Egabat.google.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-06-26. Naala idi 2010-04-27.
- ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-05-08. Naala idi 2012-09-26.
{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo) - ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-09-22. Naala idi 2012-09-26.
{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo) - ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-01-04. Naala idi 2012-09-26.
{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo) - ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-01-20. Naala idi 2012-09-26.
{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo) - ^ http://www.iranicaonline.org/articles/baghdad-iranian-connection-1-pr-Mongol
- ^ http://books.google.com/books?id=rezD7rvuf9YC&pg=PA563&dq=%22Baghdad+name+middle+persian%22&hl=en&ei=eJ22Td_1OZSL4gaA_LTQDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CFQQ6AEwAw#v=onepage&q&f=false
- ^ http://books.google.com/books?id=i-4WhilzYkQC&pg=PA33&dq=%22Baghdad+godgiven%22&hl=en&ei=Ep62TfPrM4i74QaMwsncDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDoQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false
- ^ Guy Le Strange, "Ti Baghdad idi Las-ud ti Abasida a kalipato manipud iti Kontemporario nga Arabiko ken Persiano", pg 10
- ^ Corzine, Phyllis (2005). The Islamic Empire. Thomson Gale. pp. 68–69.
- ^ Times History of the World. Londres: Times Books. 2000.
- ^ Wiet, Gastron (1971). Baghdad: Metropolis of the Abbasid Caliphate. Univ. of Oklahoma Press.
- ^ Wiet, pg. 13
- ^ Corzine, Phyllis (2005). The Islamic Empire. Thomson Gale. p. 69.
- ^ Wiet, pg. 12
- ^ "Abbasid Ceramics: Plan of Baghdad". web.archive.org. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2004-09-02. Naala idi 2014-10-05.
- ^ "Yakut: Baghdad under the Abbasids, c. 1000CE"
- ^ "Monthly rainfall for Baghdad (WMO #40650)". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-07-11. Naala idi 2014-10-29.
- ^ "Annual Rainfall Statistics for Baghdad (WMO #40650)". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-07-11. Naala idi 2014-10-29.
- ^ (AFP) – Enero 11, 2008 (2008-01-11). "Afp.google.com, First snow for 100 years falls on Baghdad". Afp.google.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2010-09-29. Naala idi 2010-04-27.
- ^ "World Weather Information Service – Baghdad". World Meteorological Organization. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-06-25. Naala idi 2013-06-20.
- ^ "Baghdad Climate Guide to the Average Weather & Temperatures, with Graphs Elucidating Sunshine and Rainfall Data & Information about Wind Speeds & Humidity:". Climate & Temperature. Naala idi 2011-12-25.
- ^ "New troops to move into Iraq". USA Today.
- ^ "DefenseLink News Article: Soldier Helps to Form Democracy in Baghdad". Defenselink.mil. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2010-05-29. Naala idi 2010-04-27.
- ^ "Zafaraniya Residents Get Water Project Update – DefendAmerica News Article". Defendamerica.mil. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-12-28. Naala idi 2010-04-27.
- ^ Frank, Thomas (2006-03-26). "Basics of democracy in Iraq include frustration". USA Today. Naala idi 2010-04-26.
- ^ "DefendAmerica News – Article". Defendamerica.mil. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-12-27. Naala idi 2010-04-27.
- ^ "Democracy from scratch". csmonitor.com. 2003-12-05. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2010-04-03. Naala idi 2010-04-27.
- ^ "Leaders Highlight Successes of Baghdad Operation – DefendAmerica News Article". Defendamerica.mil. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-12-28. Naala idi 2010-04-27.
Adu pay a mabasbasa
[urnosen | urnosen ti taudan]- Babaen kadagiti Desierto a Dalan a Papanan idiay Baghdad Naiyarkibo 2005-04-02 iti Wayback Machine, babaen ni Louisa Jebb (Mrs. Roland Wilkins), 1908 (1909 ed) (ti mabirukan a paksimilia kadagidiay Biblioteka ti Unibersidad ti Georgia ; DjVu ken natuonan a PDFPDF (11.3 MB) a pormat)
- Ti Agtaltalinaed idiay Mesopotamia Naiyarkibo 2005-05-25 iti Wayback Machine, a daytoy ti panagbanbaniaga ti opisial nga artista iti Hardin ti Eden, babaen ni Donald Maxwell, 1921 (ti mabirukan a paksimilia kadagidiay Biblioteka ti Unibersidad ti Georgia; DjVu & natuonan a PDFPDF (7.53 MB) a pormat)
Liblibro:
- Pieri, Caecilia (2011). Baghdad Arts Deco: Architectural Brickwork, 1920–1950 (1st nga ed.). Ti Amerikano nga Unibersidad idiay Cairo a Pagmalditan. p. 160. ISBN 978-9774163562.
"Dagiti Panagbanbaniaga idiay Asia ken Aprika 1325-135" babaen ni Ibn Battuta. "Gertrude Bell: dagiti Arabiano a diario,1913-1914." babaen ni Bell Gertrude Lowthian, ken O'Brien, Rosemary. "Dagiti Historikal a Siudad ti Islamiko a lubong."babaen ni Bosworth, Clifford Edmund. "Otomano nga administrasion ti Irak, 1890-1908." babaen ni Cetinsaya, Gokhan. "Labus idiay Baghdad." babaen ni Garrels, Anne, lken Lawrence, Vint. "Ti laglagip ni Mayor-Heneral Apo Henry Creswicke Rawlinson." babaen ni Rawlinson, George.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Baghdad iti Wikimedia Commons
| Sapasap | |
|---|---|
| Dagiti nailian a biblioteka | |
| Dadduma | |
